Rozdzielnica elektryczna z przestrzenią na urządzenia multimedialne. Jak ją dobrze zaprojektować? Rodzaje, przepisy, specyfikacja techniczna, nowoczesne modele

Rozdzielnice należą do grupy najważniejszych elementów instalacji elektrycznej w budynku, a ich funkcją jest rozdział energii. Zawierają różnorodną aparaturę zabezpieczeniową, łączeniową, sterowniczą i pomiarową obwodów odpływowych wraz z połączeniami elektrycznymi i mechanicznymi. Jak dobrze zaprojektować nowoczesną rozdzielnicę z przestrzenią na urządzenia multimedialne?

Spis treści

1. Co to jest rozdzielnica multimedialna? Centralny punkt dowodzenia
2. Rozdzielnica a przepisy prawne. Wymagania, normy, specyfikacja
3. Separacja instalacji: dlaczego jest istotna?
4. Rozdzielnica multimedialna - jaką wybrać? Rodzaje
5. Rozdzielnica zasilająca/elektryczna/modułowa
6. Ochrona przed awariami
7. Projektowanie z wirtualnym asystentem
8. Profesjonalne wsparcie dla instalatorów

Rozdzielnice elektryczne stanowią centralny element instalacji elektrycznej budynku, zlokalizowany zwykle w pobliżu złącza. W nowoczesnych budynkach mieszkalnych instalacja teletechniczna jest kluczowym elementem infrastruktury, a jej centralnym punktem staje się rozdzielnica multimedialna. 

Co to jest rozdzielnica multimedialna? Centralny punkt dowodzenia

To specjalne miejsce przeznaczone do montażu różnorodnych urządzeń takich, jak: routery, multiswitche czy wzmacniacze. Może być podtynkowa lub natynkowa i stanowi centrum obsługi sygnałów informacyjnych. Rozdzielnice multimedialne są zazwyczaj wyposażone w płytę montażową, która zapewnia elastyczność podczas instalacji sprzętu. W przypadku rozdzielnic teletechnicznych, płyty te są często perforowane, aby zwiększyć uniwersalność zastosowania i wygodę instalacji, pozwalając jednocześnie na osiągnięcie maksymalnej ilości przestrzeni wewnątrz.

Rozdzielnica a przepisy prawne. Wymagania, normy, specyfikacja

Projektowanie instalacji elektrycznych i teletechnicznych w budownictwie mieszkaniowym musi uwzględniać obowiązujące przepisy. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych z dnia 15 kwietnia 2022 nakłada obowiązek wyposażenia nowych mieszkań w instalację telekomunikacyjną. Ponadto, instalowane w budynkach rozdzielnice muszą spełniać odpowiednie normy:

• PN-EN 61439-3 określa wymagania dla rozdzielnic przeznaczonych do obsługi przez osoby postronne (DBO - Distribution Boards for Operation by Ordinary Persons).
• PN-HD 60364 dotyczy projektowania instalacji elektrycznych.

Przestrzeganie tych przepisów gwarantuje bezpieczeństwo użytkownika, instalatora i serwisanta.

Rozdzielnice Hager, w tym serie volta i vega, spełniają wymogi normy PN-EN 61439-3, a rozdzielnice vega dodatkowo PN-EN 60670-24. Rozdzielnice volta zostały przebadane dla III kategorii przepięciowej (wytrzymałość na impuls 4kV) i spełniają wymóg wytrzymałości mechanicznej na poziomie IK07. Modele volta do zabudowy w ścianach szkieletowych (VHxxx) spełniają wymagania testu rozżarzonym drutem do 850°C zgodnie z normą EN 60695-2-1. Modele do zabudowy w standardowych ścianach są badane metodą rozżarzonego drutu do temperatury 650°C. Rozdzielnice te muszą być każdorazowo sprawdzane pod kątem wytrzymałości mechanicznej zgodnie z normą EN 50102/A1. W trosce o środowisko, Hager stosuje polistyren o niewielkiej zawartości halogenu, a produkty spełniają wymogi dyrektyw RoHS i WEEE.

Instrukcja techniczna dotycząca podstaw zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych szczegółowo opisuje wymagania normatywne dla wyłączników różnicowoprądowych (RCD), wyłączników nadprądowych (MCB), i wkładek bezpiecznikowych NH. RCD muszą spełniać wymogi normy PN-EN 61008-2-1, a MCB – PN-EN 60898-1, PN-EN 60947-2, PN-HD 60364-4-43. Norma PN-HD 60364-4-41 i jej części (np. 7-706, 7-708, 7-709) szczegółowo określają wymagania dotyczące stosowania RCD w różnych obszarach, np. w ograniczonych przestrzeniach przewodzących, na kempingach czy w miejscach kąpielowych.

Separacja instalacji: dlaczego jest istotna?

Jednym z kluczowych aspektów projektowania instalacji w nowoczesnym mieszkaniu jest separacja instalacji elektrycznej od teletechnicznej. Takie rozdzielenie przynosi wiele korzyści i nie wolno o nim zapomnieć podczas projektowania instalacji. To:

1. Ochrona urządzeń multimedialnych przed zakłóceniami elektromagnetycznymi generowanymi przez urządzenia elektryczne.
2. Zapewnienie wyższej jakości sygnału dla usług takich, jak internet czy telewizja kablowa.
3. Zwiększenie bezpieczeństwa użytkownika i całej instalacji dzięki separacji mechanicznej i elektrycznej. Rozdzielnica hybrydowa, choć integruje obie części w jednej obudowie, posiada przegrodę, elektrycznie i mechanicznie oddzielającą obie części.
4. Ułatwienie montażu oraz późniejszego serwisowania i modernizacji instalacji.
5. Przygotowanie instalacji na przyszły rozwój technologii i możliwość łatwego montażu nowych urządzeń.

Rozdzielnica multimedialna - jaką wybrać? Rodzaje

Wybór właściwej rozdzielnicy multimedialnej wymaga przemyślenia kilku kwestii. Jedną z najważniejszych jest rozmiar i przestrzeń użytkowa. Przewidzenie dokładnej liczby i typu przyszłych urządzeń multimedialnych może być trudne, dlatego podczas planowania, warto przewidzieć zapas miejsca.

Rozdzielnice Hager z serii vega i volta powinny sprostać temu wyzwaniu. Rozdzielnica teletechniczna vega została wyposażona w płyty perforowane, aby podnieść uniwersalność zastosowania i wygodę instalacji oraz osiągnąć maksymalną ilość przestrzeni wewnątrz. Nowa, 5-rzędowa rozdzielnica natynkowa volta zapewnia przestrzeń na dodatkowe 12 modułów.

Kolejnym kryterium doboru rozdzielnicy jest rodzaj montażu: rozdzielnice dostępne są w wersjach natynkowych, podtynkowych oraz dedykowanych do ścian szkieletowych (jak w przypadku wspomnianego modelu volta). Rozdzielnice vega przeznaczone są do montażu natynkowego. Rozdzielnice Hager z serii golf dostępne są w wersjach natynkowych i podtynkowych.

Ważna jest również wentylacja, zwłaszcza że wiele urządzeń multimedialnych generuje ciepło – rozdzielnice multimedialne i hybrydowe Hager posiadają wentylowane drzwi.

Należy także zwrócić uwagę na liczbę i rodzaj dostępnych przyłączy, np. do światłowodu, internetu czy telewizji. W rozdzielnicach multimedialnych volta, komponenty komunikacyjne można zamontować na specjalnych "patch-panelach".

Kluczowa jest także głębokość rozdzielnicy, która musi być dostosowana do planowanych urządzeń. Rozdzielnice vega wyróżnia głębokość 146mm, co jest istotne dla niektórych urządzeń multimedialnych i czyni je jedynymi rozdzielnicami o takiej głębokości do typowych zastosowań w mieszkaniach. Rozdzielnice volta mają głębokość 96,5mm (natynkowa) i 94,5mm (podtynkowa).

Firma Hager oferuje szereg rozdzielnic dostosowanych do potrzeb nowoczesnych instalacji multimedialnych i elektrycznych:

• Rozdzielnice golf - Są to funkcjonalne rozdzielnice o nagradzanym designie, doskonale sprawdzające się w budownictwie mieszkaniowym. Dostępne są w wersjach natynkowych i podtynkowych, zarówno jako rozdzielnice elektryczne, jak i teletechniczne. Rozmiary multimedialne to 2x18, 3x18 i 4x18 modułów. Posiadają wentylowane drzwi z tworzywa sztucznego i cechują się II klasą izolacji. Obudowa wykonana jest z tworzywa, a płyta montażowa ze stali. Zapewniają dużą przestrzeń na przewody i urządzenia modułowe. Dostępne są w wariantach od 1 do 4 rzędów, od 4 do 72 modułów (wersje multimedialne do 18 modułów w rzędzie). Prąd znamionowy wynosi 63A z możliwością zmiany do 100A. Posiadają zaciski oraz szyny DIN.
• Rozdzielnice vega - Przeznaczone są do instalacji mieszkaniowych, montowane natynkowo.

"Totalnie odmienione" i opracowane jako odpowiedź na potrzeby współczesnego rynku oraz dostosowane do wymagań instalatorów - Erwin Van Handenhoven, Dyrektor Działu Projektowego Hager Group o rozdzielnicach vega.

Vegę charakteryzuje stylowy wygląd. Wersje multimedialne dostępne są w rozmiarach 1x18, 2x18, 3x18, 4x18 modułów. Obudowa i drzwi rozdzielnicy wykonane są z tworzywa. Wyróżnia je głębokość 146mm, co jest istotne dla niektórych urządzeń i czyni je jedynymi rozdzielnicami o takiej głębokości do typowych zastosowań multimedialnych w mieszkaniach. Zapewniają miejsce na 18 modułów w rzędzie, maksymalnie 72 moduły w 4 rzędach. W wersjach 3 i 4-rzędowych możliwe jest użycie aparatów o prądzie znamionowym 125A (dla 1 i 2 rzędowych 90A).

Rozdzielnice vega są przygotowane do montażu z kanałami kablowymi serii tehalit.LF, dzięki specjalnym przepustom, które umożliwiają wprowadzenie kanałów na głębokość 12mm do wnętrza rozdzielnicy. Te przepusty są montowane na zatrzask z możliwością dodatkowego przykręcenia śrubami, a ich odwracanie zapewnia zachowanie stopnia szczelności IP4X. Charakteryzuje je także:

• wygodny montaż na ścianie z unikalnym systemem poziomowania,
• odciążenie zacisków przez uchwyty do kabli wewnątrz,
• możliwości szybkiego montażu całego rusztu lub pojedynczych szyn (beznarzędziowo),
• łączenie rozdzielnic w zestawy pionowe i poziome.

Posiadają powiększoną przestrzeń między zaciskami a listwami N/PE oraz ułatwione prowadzenie przewodów wzdłuż ścian bocznych dzięki uchwytom. Przetłoczenia w ścianach (tylnej i bocznych) umożliwiają łatwe wprowadzenie peszli pod szyną TH. Wewnątrz znajduje się uchwyt na schemat lub dokumentację. Konstrukcja zawiasów umożliwia bezkolizyjne otwieranie drzwi do 90 stopni nawet przy montażu w narożnikach. Możliwa jest łatwa zmiana kierunku otwierania drzwi. Bezpieczne i pewne zamknięcie drzwiczek zamkami, z opcją wyposażenia we wkładki na klucz. Spełniają normy PN-EN 61439-3, PN-EN 60670-24. Posiadają stopień ochrony IP40 (z drzwiczkami), IK07 i II klasę izolacji. Dostępne są z transparentnymi lub białymi drzwiami.

W standardzie wersji teletechnicznej dostarczane są drzwi białe. Lista wyposażenia dodatkowego obejmuje m.in. zamki na klucz, zestawy do łączenia, kanały kablowe, dodatkowe zaciski, uchwyt podtrzymujący przewody, szyny zapasowe, paski opisowe, klips do dokumentacji i maskownice.

• Rozdzielnice volta - To bestseller firmy Hager, zamontowany w tysiącach domów i mieszkań. Dostępne są w wersjach zasilających, multimedialnych i hybrydowych. Możliwy jest montaż natynkowy, podtynkowy oraz do ścian szkieletowych. Rozdzielnice multimedialne volta dostępne są w rozmiarach od 2x12 do 5x12 modułów. Standardowo wyposażone są w wentylowane drzwi stalowe, z opcją drzwi plastikowych. Głębokość rozdzielnicy wynosi 96,5mm dla wersji natynkowej i 94,5mm dla podtynkowej. Posiadają stopień ochrony IP30 i II klasę izolacji. Konstrukcja wersji multimedialnej jest podobna do elektrycznej, różni się wyposażeniem wewnętrznym. Komponenty komunikacyjne można zamontować na specjalnych patch-panelach, a zasilanie urządzeń ułatwiają potrójne gniazda.

Wbudowana poziomica (widoczna z przodu i z tyłu) ułatwia dokładny montaż. Gęsto rozmieszczone otwory do znakowania ułatwiają wycięcie otworu w ścianie. Kotwy ścienne do montażu podtynkowego (pion/poziom) zapewniają solidne mocowanie. Pokrywę można łatwo poluzować/zamocować obrotem śruby o 90 stopni. Obrotowe i zatrzaskowe kotwy do ścian kartonowo-gipsowych można montować i demontować w dowolnym momencie. Komponenty multimedialne można przejrzyście rozmieścić na perforowanych płytach montażowych i elastycznie montowanych uchwytach. Nowa, 5-rzędowa rozdzielnica natynkowa zapewnia miejsce na dodatkowe 12 modułów. Dostępne jest dodatkowe akcesorium w postaci osłony do wprowadzania przewodów dla schludnego efektu końcowego.

Nowe płyty montażowe z tworzywa dla wersji multimedialnej i hybrydowej, z wąskim rozstawem otworów, zapewniają dużą elastyczność montażu. Boczne uchwyty ułatwiają prowadzenie przewodów w rozdzielnicy. Rozdzielnica jest dostarczana w ekologicznym, kartonowym opakowaniu. Normy: PN-EN 61439-3, IK07, III kategoria przepięciowa (4kV impuls), test rozżarzonym drutem 850°C (VHxxx) i 650°C (standard). Prąd znamionowy do 63A. Rozdzielnice natynkowe volta mogą być łączone z systemem kanałów elektroinstalacyjnych tehalit.LF. Dostępne są z zaciskami sprężynowymi QuickConnect lub śrubowymi.

• Rozdzielnica volta hybrydowa - Stanowi rozwiązanie integrujące w jednej obudowie część elektryczną i multimedialną. Jest to idealne rozwiązanie do mniejszych przestrzeni, takich jak: mieszkania, pokoje hotelowe czy akademiki, ze względu na niewielkie rozmiary. Część elektryczna dostępna jest w rozmiarach 2x12 lub 3x12 modułów, a pozostała przestrzeń przeznaczona jest na multimedia. Części te są oddzielone elektrycznie i mechanicznie przegrodą. Posiadają wentylowane drzwi. Głębokość i klasa ochrony są takie same jak w standardowej rozdzielnicy volta. Chociaż przestrzeń multimedialna jest ograniczona (w zależności od wielkości części elektrycznej), często jest wystarczająca dzięki miniaturyzacji urządzeń. Może pełnić rolę głównej rozdzielnicy w mniejszych mieszkaniach. Dostępna jest w wersjach natynkowych i podtynkowych. Wyposażona jest w nowe płyty montażowe z tworzywa z wąskim rozstawem otworów.

Rozdzielnica zasilająca/elektryczna/modułowa

Dodatkowo, warto wspomnieć o systemie QuickConnect. Jest to technika łączeniowa, która umożliwia łączenie przewodów oraz szyn fazowych bez przykręcania zacisków, co skraca czas montażu. Zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa dzięki stałej sile docisku sprężyny, która nie zmienia się z upływem czasu, co eliminuje ryzyko poluzowania połączeń. System ten jest praktycznie bezobsługowy w przeciwieństwie do zacisków śrubowych, które mogą się luzować np. przy wstrząsach.

Do montażu przewodów jednodrutowych nie są potrzebne narzędzia. Do montażu linki lub demontażu przewodu w zacisku QuickConnect potrzebny jest "wkrętak" 2,5 mm. Zastosowanie systemu QuickConnect z szynami fazowymi zwiększa bezpieczeństwo pracy dzięki całkowitej izolacji i lepszej ochronie przeciwdotykowej. Kompaktowa budowa szyn QuickConnect zostawia więcej miejsca na przewody między rzędami.

Ochrona przed awariami

Warto także zaznaczyć, że asortyment Hager obejmuje ograniczniki przepięć (SPD), które są standardem, a nie opcją wyboru. Są to ograniczniki kombinowane typów 1, 2 i 3, a także ograniczniki do ochrony multimediów i urządzeń komunikacyjnych. Stosowanie SPD chroni urządzenia elektroniczne przed awariami, dba o prewencyjną ochronę przeciwpożarową i zapewnia ciągłość działania instalacji.

Estetykę i ochronę przewodów elektrycznych w instalacjach natynkowych można zapewnić, stosując system kanałów elektroinstalacyjnych tehalit.LF. Kanały te mogą być bez problemu łączone z rozdzielnicami natynkowymi volta, a przepusty w rozdzielnicach vega umożliwiają wprowadzenie kanałów tehalit.LF na głębokość 12 mm do wnętrza rozdzielnicy. Szybko i bezpiecznie się je montuje (również jednoosobowo) dzięki zintegrowanym łącznikom, wstępnie zmontowanymi klamrami ułatwiającymi ułożenie przewodów, otworowaniem podstawy w odstępach 125 mm, regulowanymi kątami w wybranych rozmiarach oraz możliwością niezależnego prowadzenia przewodów elektrycznych i teleinformatycznych za pomocą przegród. Kanały wykonane są z twardego PVC lub PC_ABS, posiadają stopień ochrony IP4x i IK07. Przy projektowaniu należy uwzględnić minimalne promienie gięcia przewodów, zwłaszcza światłowodów.

Projektowanie z wirtualnym asystentem

Właściwy dobór rozdzielnicy to nie tylko kwestia ilości modułów, ale także uwzględnienie głębokości rozdzielnicy, która musi być dostosowana do planowanych urządzeń. Istotne jest także prawidłowe poprowadzenie przewodów wewnątrz rozdzielnicy, w czym pomagają rozwiązania konstrukcyjne rozdzielnic (np. uchwyty, przestrzeń). Firma Hager oferuje program Hagercad 6, autorskie narzędzie do projektowania instalacji elektrycznych na różnym poziomie zaawansowania, które może być wykorzystane również do projektowania rozdzielnic multimedialnych. Dodatkowo, aplikacja Hager Ready działa jako wirtualny asystent, pozwalający oszczędzać czas podczas projektowania rozdzielnic mieszkaniowych. Umożliwia konfigurację przyłączy i akcesoriów do rozdzielnic, a także generuje pełną dokumentację, w tym schematy obwodów, zestawienie produktów Hager, czy gotowe etykiety do druku. Aplikacja informuje również o nowościach i zapewnia pomoc techniczną. Dostępna jest zarówno w wersji mobilnej na smartfonie, jak i na komputerze.

Prawidłowy dobór rozdzielnicy, uwzględniający zarówno potrzeby obecne, jak i przyszłe wymagania klienta, jest kluczem do stworzenia niezawodnej i przyszłościowej instalacji. Rozdzielnice volta, vega i golf to różnorodne opcje montażu, rozmiary i funkcje, a także innowacyjne technologie (QuickConnect) oraz cyfrowe narzędzia projektowe (Hager Ready, Hagercad).

Profesjonalne wsparcie dla instalatorów

Firma Hager oferuje szereg kanałów wsparcia dla instalatorów, takich jak:

• webinary, podczas których eksperci dzielą się wiedzą o dostępnych rozwiązaniach,
• Akademia Hager,
• profesjonalna obsługa klienta,
• centrum pobierania, gromadzące wszystkie dokumenty i pliki w jednym miejscu.

Na stronie internetowej firmy można znaleźć dużo artykułów specjalistycznych i filmów instruktażowych, a także zapisać się do newslettera. Profesjonaliści mogą wymieniać się swoimi doświadczeniami z montażu urządzeń w grupie na Facebooku "Hager dla Instalatora".