Klejenie tapet z włókna szklanego. Jak wybrać odpowiedni klej do tapet i właściwie przeprowadzić tapetowanie
Technika klejenia tapet z włókna szklanego różni się od klejenia tapet zwykłych papierowych czy winylowych. Zasadniczą różnicą jest to, że przy klejeniu tapet z włókna szklanego klejem pokrywana jest ściana, a i klej nie jest proszkiem rozpuszczalnym w wodzie, lecz gotową płynną masą. Klejenie tapet z włókna szklanego jest czynnością o wiele prostszą niż tradycyjne tapetowanie, które wiąże się z odpowiednim przygotowaniem kleju, umiejętnościami tapeciarza w pokrywaniu tapety klejem, składaniu nasączonej klejem tapety, a także odpowiednim jej ułożeniem na ścianie.
Z pozoru proste czynności mogą być niestety skomplikowane przez złej jakości klej, niewłaściwe przygotowanie podłoża czy niewłaściwie przeprowadzone malowanie nawierzchniowe, gdyż tapety z włókna szklanego należą właśnie do grup tapet tzw. do malowania.
Kleje do tapet z włókna szklanego
Tradycyjne kleje do tapet papierowych, a więc te, które od kilkudziesięciu lat sprzedawane są w papierowych kartonikach, stanowią mieszaninę pewnego związku celulozy (zobojętnionej soli sodowej karboksymetylocelulozy) z dodatkami zapobiegającymi rozwojowi pleśni. Ich przygotowanie polegało na rozpuszczeniu w wodzie, przy czym zazwyczaj zalecenia producentów mówiły o przygotowaniu 10% roztworu kleju do tapet. Do czystej wody przy ciągłym mieszaniu wsypywało się klej, aż do rozpuszczenia się wszystkich powstałych grudek. Tak przygotowany klej można było przechowywać przez 4 doby.
Kleje do tapet z włókna szklanego stanowią wodorozcieńczalne płynne zawiesiny składające się ze spoiwa, którym jest najczęściej dyspersja polioctanu winylu, napełniacze, niekiedy pigmenty i środki pomocnicze. Tymi ostatnimi są substancje zapobiegające pleśnieniu kleju, odpowietrzające, stabilizujące, itp. Taki klej do tapet zazwyczaj jest gotowy do nakładania po wymieszaniu ręcznym lub mechanicznym. Wygodą w stosowaniu jest postać handlowa, która nie musi być poddawana żadnym operacjom, oprócz wymieszania, jak to wymagane było przy klejach proszkowych.
Jak ocenić jakość kleju do tapet?
Tak jak każdy wyrób budowlany, tak i kleje do tapet powinny spełniać określone normy jakościowe, aby mogły być sprzedawane na rynku. Normy państwowej określającej wymagania dla takich klejów niestety nie ma, wobec czego opracowana została w Spektrochemie norma opisana jako TWT-2008/KL-08 „Kleje dyspersyjne do tapet z włókna szklanego”. TWT oznacza Tymczasowe Warunki Techniczne, a więc kryteria jakościowe, które można stosować do momentu opracowania i wprowadzenia Polskiej Normy. Cytowana norma TWT określa szereg wymagań, których spełnienie jest konieczne do określenia jakości kleju do tapet. Kleje spełniające wymagania otrzymują wówczas atest, który uprawnia producenta do wystawienia deklaracji zgodności. Podawana norma TWT zawiera 18-punktów wymagań. Poniżej podajemy najważniejsze.
Zdolność kleju do tapet do nakładania
Pierwszym parametrem, jaki jest oceniany przy klejeniu tapet jest zdolność do nakładania. Zazwyczaj kleje tego typu nakłada się pędzlem lub wałkiem i w związku z tym powinny być one tak opracowane, aby nie stawiały oporu podczas nanoszenia, ale także żeby nie chlapały i nie ściekały z powierzchni pionowych. W przytoczonej normie TWT-2008/KL-08 scharakteryzowano wielkość opisującą zależności między lepkością kleju wyznaczaną przy dwóch skrajnych prędkościach ścinania, tj. przy szybkich i wolnych ruchach. Szybkie ruchy to np. mieszanie kleju, malowanie, a wolne to zachowanie się kleju podczas magazynowania, pozostawienie na ścianie po nałożeniu, gdzie oddziaływująca grawitacja powoduje tworzenie zacieków. Scharakteryzowano wymaganie, które określa, jakie lepkości powinien mieć klej o wysokich parametrach jakościowych.
Czas schnięcia kleju do tapet
Czas schnięcia kleju do tapet z włókna szklanego musi być odpowiednio ustalony, aby zdążyć pokryć pas ściany przeznaczony do tapetowania, przykleić tapetę, wygładzić i skorygować ułożenie. Dobry klej powinien wysychać w czasie nie krótszym niż 1 godzina, lecz nie dłuższym niż 3 godziny. Czasy te dotyczą oznaczania w warunkach laboratoryjnych, które są ściśle znormalizowane (temperatura 20°C, wilgotność 65%). Warunki rzeczywiste mogą się różnić od warunków znormalizowanych, stąd wymaganie postawiono dość ostro ustalając dolną granicę minimalnego czasu wyschnięcia. Jeżeli tapetowanie odbywa się w pokoju o wyższej temperaturze, wówczas klej będzie wysychał szybciej. Szybkoschnące kleje są niepraktyczne, bo może się okazać, że pokrywając pas ściany o wysokości 2 metrów możemy nie zdążyć przykleić tapety lub jej wygładzić, gdyż klej już wyschnie. Pokrywanie ściany klejem powinno prowadzić się na szerokość nakładanego pasa tapety, który z reguły jest szerokością rolki tapety.
Wytrzymałość kleju do tapet na oddzieranie
Cecha, która określa przyczepność tapety mocowanej klejem do podłoża. Jeżeli kleimy na podłożu z płyt gipsowo-kartonowych, to po 3 dniach od przyklejenia tapeta poddana badaniu na oddzieranie powinna odejść wraz z kartonem stanowiącym obłożenie płyty. Badanie też pokazuje jakość tapety, której słaby splot może ulec rozerwaniu. Badanie wykonuje się na próbce kleju schnącego w warunkach laboratoryjnych oraz poddawanemu działaniu zmian higrotermicznych, jak niżej.
Wytrzymałość na oddzieranie po próbie z parą wodną
Płytę gipsowo-kartonową z naklejoną tapetą umieszcza się na 4 godziny w komorze badawczej, która wytwarza temperaturę 40°C i atmosferę nasyconą parą wodną. Po wyjęciu próbki poddaje się badaniu wytrzymałości na oddzieranie. Klej do tapet spełnia wymagania, gdy wytrzymałość nie jest gorsza niż przed umieszczeniem w komorze. Badanie to pokazuje przydatność kleju do tapet do stosowania w pomieszczeniach tzw. mokrych, np. kuchnie, łazienki, sauny.
Wytrzymałość na oddzieranie po starzeniu termicznym
Próbkę jak wyżej umieszcza się na 4 dni w temperaturze 50°C, po czym wyjmuje się, ochładza do temperatury otoczenia i poddaje badaniu wytrzymałości na oddzieranie. Wynik badania jest wymagany jak wyżej, a sam test wskazuje na zmiany jakie zachodzą wraz z upływem czasu, gdyż każde zwiększenie temperatury ekspozycji próbki przyspiesza zmiany w niej zachodzące.
Odporność na szorowanie kleju do tapet
Wszechobecny mit o tym badaniu mówi, że szorować to można farby do ścian. Oczywiście, jest to badanie wykonywane głównie dla farb emulsyjnych do wnętrz, jednakże nie mówi ono o tym, czy ścianę można szorować, myć, itp. Jest to oznaczenie mówiące o wytrzymałości powłoki, którą sprawdza się szorując znormalizowaną szczotką z cieczą myjącą stanowiącą 1% roztwór mydła szarego. Klej do tapet także bada się pod kątem odporności na szorowanie, lecz nie po to, aby mówić czy można go szorować, ale po to, aby określić wytrzymałość mechaniczną. Otrzymane powłoki klejowe poddaje się szorowaniu na aparacie do szorowania na mokro, a spoina o grubości 70-90 µm powinna wytrzymać co najmniej 150 posuwów szczotki bez przetarcia. Tą metodą sprawdza się także czy klej jest przydatny do nanoszenia w temperaturze obniżonej do 5°C. Powłokę kleju suszoną w 5°C poddaje się badaniu na szorowanie, a miarą przydatności do nanoszenia w 5°C jest zmniejszenie się liczby cykli szorowania powłoki klejowej schnącej w temperaturze obniżonej w stosunku do powłoki klejowej suszonej w 20°C. Norma dopuszcza zmniejszenie liczby cykli o nie więcej niż połowę, tj, dla przykładu: powłoka kleju schnąca w 20°C jeżeli wytrzymała 200 cykli, to aby była przydatna do nanoszenia w 5°C musi wytrzymać co najmniej 100 posuwów.
Przepuszczalność pary wodnej dla kleju do tapet
Powłoka kleju powinna dobrze przepuszczać parę wodną, a zatem klej nie może stanowić bariery dla jej transportu. Wymaga się, aby powłoka kleju miała przepuszczalność pary wodnej co najmniej 40 g/m2• 24 h.
Jak przygotować podłoże przed klejeniem tapet
W zależności od tego co stanowi podłoże do tapetowania tok postępowania jest różny. Podłoże z płyt gipsowo-kartonowych należy jedynie odkurzyć i odpylić. Podłoża cementowe i cementowo-wapienne po wymaganym okresie sezonowania (równomiernie wybielone) należy zagruntować, korzystnie roztworem pokostu lnianego z benzyną do lakierów (stosunek 1:2). Takie gruntowanie pozwoli na związanie luźnych ziarenek tynku i jest nieporównywalnie lepsze od gruntowania wodnymi preparatami gruntującymi. Powierzchni płyt gipsowo-kartonowych nie gruntujemy, za to ewentualne szpachlowania gładziami gipsowymi warto zagruntować dobrym preparatem gruntującym. Dobry grunt wodorozcieńczalny to taki, który spełnia wymagania zaostrzonej normy TWT-2006/FL-04 „Wodorozcieńczalne grunty do wzmacniania porowatych podłoży”. Po gruntowaniu wodnym preparatem gruntującym tapetowanie można prowadzić po 2-4 godzinach, a po pokostowaniu po 3 dniach. Jeżeli podłoże, szczególnie tynki cementowe, z jakichś przyczyn nie mogą być pokostowane, np. zapach pokostu i benzyny jest drażniący dla człowieka, wówczas nanoszenie kleju należy wykonać na zmoczone podłoże. Moczenie wykonać pędzlem ławkowcem z wiadra z czystą wodą wodociągową. Wspomoże to wydłużenie czasu wysychania kleju (klej wolniej odda wodę do podłoża = wolniej będzie wysychał). Pod wyroby dyspersyjne wodorozcieńczalne zawsze korzystnie jest zmoczyć podłoże. Zasada ta nie dotyczy podłoży wykonanych z gładzi szpachlowej i masy oraz płyt gipsowo-kartonowych.
Nakładanie kleju i klejenie tapety
Klej najkorzystniej nakładać pędzlem ławkowcem. Można również wałkiem futerkowym ze średnią długością runa. Klej nanosi się na uprzednio przygotowaną ścianę pasem o szerokości odpowiadającej szerokości rolki. Pokrywając klejem ścianę należy unikać zgrubień, a nakładanie prowadzić tak, aby warstwa nakładanego kleju wynosiła od 0,5 do 1,5 mm, co jest uzależnione od wzoru tapety. Naklejanie tapety rozpoczynamy przy suficie gładząc pas tapety w dół za pomocą szpachelki z tworzywa sztucznego dociskając równomiernie celem rozprowadzenia kleju pod tapetą. Porowata struktura tapety pozwala na niemalże jej zatopienie w kleju, choć nie może ono polegać na nadmiernym wtopieniu w klej. Kleju powinno być tyle na ścianie, że nie powinien przeciskać się między włóknami tapety. Klejenie pasa obok rozpoczyna się w taki sam sposób, oczywiście z zachowaniem raportu, czyli ciągłości wzoru tapety. Klejenie najkorzystniej rozpocząć od narożnika i przesuwać się w kierunki otworów okiennych i drzwiowych. Przy klejeniu ważny jest omawiany wcześniej czas schnięcia, który powinien umożliwić wszelkie operacje i dać jeszcze czas na ewentualne korekty. Jeżeli po przyklejeniu tapety obserwujemy spływanie tapety, oznacza to, że klej jest (mówiąc potocznie) za rzadki, tzn. ma niską lepkość i nie może utrzymać tapety na ścianie. Często przyczyną jest rozcieńczenie kleju przed nakładaniem, ale zdarza się, że niskiej jakości kleje są takie zaraz po zakupie.
Malowanie tapety z włókna szklanego i wybór farby
Malowanie tapety z włókna szklanego można wykonać w większości przypadków klejów już po 24 godzinach, ale w zaleceniach Spektrochemu - po 72 godzinach. Przyklejonej tapety nie gruntuje się żadnymi środkami, lecz od razu należy rozpocząć malowanie. Do malowania powinno używać się dwóch rodzajów farb, tzw. M (odpornych na mycie) lub S (odpornych na szorowanie). Wymagania dla tych farb opisuje norma PN-C-81914:1998, uzupełnienie TWT-2005/FL-01 oraz zaostrzona norma przedmiotowa TWT-2011/FL-19. Farby rodzaju M powinny tworzyć powłoki, które wytrzymują minimum 150 cykli szorowania, a farby S minimum 750 cykli szorowania. Farby te są typowymi farbami emulsyjnymi (dyspersyjnymi). Przestrzegamy przed zakupem farb tzw. lateksowych, gdyż wobec krajowej nomenklatury takie farby nie istnieją, a producenci je wytwarzający i nazywający w ten sposób nie mają świadomości, że są to wyroby bardzo niskiej jakości, mimo dużej zawartości spoiwa. Farby tego typu stanowią izolację dla pary wodnej, a więc uszczelniają doskonale pokój lub całe mieszkanie, co prowadzi w konsekwencji do powstawania grzybów i pleśni na ścianach. Poszukujmy farb spełniających wymagania PN-C-81914:1998 rodzaj S lub M, a jeszcze lepiej spełniające wymagania TWT-2011/FL-19 rodzaj S lub M, co jest dowodem ich wysokiej jakości.
Farba użyta do malowania tapet z włokna szklanego w korytarzach, klatkach schodowych powinna spełniać postanowienia PN-C-81914:1998 rodzaj S lub TWT-2011/FL-19 rodzaj S (odporne na szorowanie na mokro). Do stosowania w pokojach wystarczające są farby spełniające wymagania PN-C-81914:1998 rodzaj M lub TWT-2011/FL-19 rodzaj M (odporne na mycie). Często producenci wskazują na zastosowania tapet z włókna szklanego w pomieszczeniach mokrych (kuchnie i łazienki). W takich zastosowaniach powłoki farb powinny być zgodne z PN-C-81914:1998 rodzaj S lub TWT-2011/FL-19 rodzaj S (odporne na szorowanie na mokro) z dodatkowymi badaniami nasiąkliwości i odporności na działanie wody, które są konieczne dla określenia czy są przydatne do stosowania w takich właśnie pomieszczeniach. Malowanie wykonujemy pędzlem ławkowcem lub wałkiem futerkowym nanosząc 2 warstwy w odstępach co 3 godziny. Uwaga także na farby tzw. „jednowarstwowe”. Powłoka malarska (praktycznie każda) posiada swoje właściwości jeżeli jest odpowiedniej grubości, przy czym nie wolno nanosić jednej grubej warstwy, lecz budować powłokę z cienkich kilku warstw, które lepiej wyschną i będą bardziej odporne.
