Polskie drogi anno Domini 2016
Chociaż "Program budowy dróg krajowych na lata 2014-2023" (z perspektywą do 2025) został uchwalony kilka lat temu, co jakiś czas ulega pewnym korektom, czy to ze względów finansowych czy też strategicznych. Najnowsza wersja programu budowy pochodzi z września 2015, do której wniesiono jeszcze korektę w październiku. Drogowcy już w gotowości, jednak nie wróżą sukcesu w realizacji tego programu, chyba że zostaną jak najszybciej spełnione postulaty zawarte w "Białej księdze branży drogowej", która została ogłoszona pod koniec stycznia 2016...
107 mld na 3900 km dróg
Trzeba przyznać, że biorąc pod uwagę liczne ogłaszane przetargi, budowa dróg idzie pełną parą, chociaż już nie na taką skalę, jak do roku 2012. I bardzo dobrze, bo przynajmniej teraz, gdy nie występuje presja czasu, firmy budowlane mają dłuższe terminy na budowy, jeszcze dłuższe gdy w grę wchodzą przedsięwzięcia „projektuj i buduj”, a to miejmy nadzieję sprzyja przede wszystkim jakości.
Cele postawione w obowiązującym „Programie budowy dróg krajowych” to utworzenie spójnego systemu dróg krajowych o określonym standardzie. Żeby tak się stało trzeba wybudować jeszcze 3900 km nowych odcinków autostrad i dróg ekspresowych oraz 57 nowych obwodnic miejscowości najbardziej obciążonych ruchem. W parze z takim rozwojem nowoczesnej sieci transportu samochodowego ma iść wzrost bezpieczeństwa podróżnych, skrócenie czasu przejazdu pomiędzy stolicami województw, które przy okazji maja zyskać połączenia z Warszawą. T oznacza, że realizacja wszystkich zadań inwestycyjnych pozwoli na stworzenie sieci autostrad oraz dróg ekspresowych w ramach następujących ciągów komunikacyjnych: A1, A2, A4, A18, S1, S2, S3, S5, S6, S7, S8, S10, S11, S12, S17, S19, S22, S51, S61, S69 oraz S74. Nowelizacja z października 2015 wniosła do programu zmiany przebiegu dróg ekspresowych w rejonie Trójmiasta, ułatwiające dojazd do portu morskiego w Gdyni, przedłużenie trasy drogi klasy S do Ostródy (S5), została także dopisana droga ekspresowa Olsztyn-Ełk (S16). Szczegółowy wykaz planowanych odcinków dróg podajemy na końcu...
Budowa dróg w Polsce w ramach rządowego programu jest finansowana z Krajowego Funduszu Drogowego ulokowanego w banku Gospodarstwa Krajowego. Przypomnijmy, z czego powstają jego zasoby. Fundusz ten jest zasilany z opłaty paliwowej. Jest ona również bazą do zaciągania kredytów, pożyczek, jest zabezpieczeniem emisji obligacji. Od 2011 KFD jest zasilany również wpływami z opłat elektronicznych za autostrady. Do tej kasy wpływają również unijne środki z tytułu refundacji za wydatki poniesione na budowę dróg lub w formie zaliczek na rozpoczynane zadania. Na realizację inwestycji wymienionych w programie przewiduje się wydanie 107 mld zł.
Przeczytaj o układaniu nawierzchni na drogach ekspresowych
Finansowanie niektórych inwestycji drogowych będzie się także odbywało z pieniędzy pozabudżetowych. Dla realizacji konkretnych zadań będą powoływane drogowe spółki specjalnego przeznaczenia, które będą na nie zdobywały środki na zasadach komercyjnych. Pierwszym przykładem tego systemu ma być spółka do budowy autostrady A1 na odcinku Tuszyn-Częstochowa.
Biała księga branży drogowej
Program więc jest, są na niego zagwarantowane pieniądze, jednak firmy związane z branżą drogową widzą dla niego wiele zagrożeń. Przede wszystkim tych instytucjonalnych. Od czasu pierwszej perspektywy finansowej, która dla wielu drogowych firm budowlanych zamiast z sukcesami wiąże się z porażkami, pojawiło się na tym rynku wiele zjawisk i praktyk, które trzeba najpierw wyeliminować, by kolejna faza drogowa w Polsce nie zakończyła się fiaskiem. Powstała nawet tzw. „Biała księga branży drogowej”, która podsumowuje problemy i wskazuje, co trzeba zmienić. Pod postulatami podpisały się następujące organizacje: Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa (OIGD), Polska Izba Inżynierów Budownictwa (PIIB), Polskie Stowarzyszenie Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych (PSWNA), Polski Związek Pracodawców Budownictwa (PZPB), Sekcja Krajowa Drogownictwa NSZZ Solidarność, Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców (SIDIR), Stowarzyszenie Inżynierów i techników Komunikacji RP (SITK RP), Stowarzyszenie Klub Inżynierii Ruchu oraz Stowarzyszenie Polski Kongres Drogowy.
Wszyscy jednym głosem twierdzą, że o ile nierozwiązane pozostaną zgłoszone problemy, „Programu budowy dróg krajowych na lata 2014-2023” nie da się zrealizować. Bolączki branży drogowej zostały pogrupowane.
Pierwszy dział „Białej księgi...” to Postulaty strategiczne. Tu na pierwszym miejscu znalazły się wątpliwości co do finansowej strony programu budowy dróg. Eksperci uważają, że przewidziane środki – 107 mld zł – są niewystarczające. Wadą opracowanego programu jest brak szacunkowych kosztów dla poszczególnych inwestycji. A założenie, że pieniędzy wystarczy bo będą oszczędności (np. oferty niższe od kosztorysów inwestorskich) jest błędne. W tej części nie zabrakło oczywiście również m.in. postulatów o zmiany wciąż niedoskonałych procedur przetargowych i warunków kontraktowych, stworzenie Narodowego Forum Kontraktowego, które miałoby się zając tworzeniem dokumentów standardowych (ryzyka rozłożone sprawiedliwe, a nie wszystkie po stronie wykonawców), a także podwyższenie jakości w procesie tworzenia przepisów techniczno-prawnych (autorzy Białej księgi uważają, że obecnie w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa brakuje specjalistów, którzy mogliby dobrze regulować i tworzyć zagadnienia techniczno-prawne, z warunkami techniczno-budowlanymi włącznie, dla drogownictwa.
Drugi dział „Księgi...” to Postulaty ekonomiczne i finansowe. Tu na pierwszy plan wysuwa się konieczność przeprowadzenia rzetelnej i niezależnej analizy ekonomicznej w kontekście doboru technologii. Widać tu dominację lobby asfaltowego (zresztą wśród sygnatariuszy rzuca się w oczy brak zwolenników nawierzchni betonowych). Otóż, nie podoba się, że GDDKiA nie przedstawiła uzasadnienia decyzji, że w nowej perspektywie finansowej około 810 km dróg będzie realizowanych w technologii betonowej. W tej części zwraca się również uwagę na konieczność opracowania strategii na zdobywanie funduszy i finansowanie budowy dróg samorządowych.
Bardzo obszerny trzeci dział otrzymał tytuł Postulaty rynkowe, wśród których wymieniono m.in. konieczność wprowadzenia w procedurze przetargowej możliwości składania ofert w dwóch wariantach nawierzchni, wyeliminowanie z realizacji zamówień publicznych wykonawców-pośredników bez własnego zaplecza kadrowego i sprzętowego, modyfikację formuły „projektuj i buduj” (np. konieczność uzyskania wszystkich decyzji administracyjnych nie może należeć wyłącznie do wykonawcy), wprowadzenie warunków kontraktowych FIDIC, pozbawienie zamawiającego możliwości uciekania przed odpowiedzialnością przez zasłanianie się terminami zawitymi (przyczynek do wstrzymania wypłaty należności), stworzenie warunków dla realnej oceny ofert o rażąco niskiej cenie, urealnienie okresów gwarancyjnych na konstrukcję drogi (obecne stosowane przez GDDkiA 10 lat gwarancji i rękojmi to nieuzasadnione nadużycie, mylące oczy kryterium przetargowe że to nie cena jest najważniejsza), wprowadzenie systemu kontroli ciężaru pojazdów (dzisiaj mamy do czynienia z niedoszacowaniem obciążeń), skuteczniejsze rozstrzyganie sporów kontraktowych (powinny być rozstrzygane w trakcie realizacji a nie po jej zakończeniu), wprowadzenie realnej waloryzacji płatności za roboty i zagwarantowanie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Są w tym rozdziale również postulaty o wprowadzenie elektronicznych narzędzi do budownictwa, a przede wszystkim chodzi o technologię BIM (to pozwala poczynić nawet 20-procentowe oszczędności podczas realizacji zadań) oraz o rewizję kryteriów wyboru ofert na usługi intelektualne (wprowadzenie wymogu, aby pozacenowe kryteria oceny dotyczyły technicznych i jakościowych aspektów zamówienia).
Postulaty prawo-administracyjne zostały zawarte w rozdziale czwartym. Tu na pierwszym miejscu znalazło się określenie zakresu odpowiedzialności i zwiększenie kompetencji dla dyrektorów GDDKiA (najlepiej żeby podzielić kompetencje na dwie instytucje, jedna zajmowałaby się inwestycjami, a druga odpowiadałaby za zarządanie). Ale jest też mowa o zmianie ustawy o drogach publicznych, uporządkowaniu relacji zarządzania drogą i zarządzania ruchem, uporządkowanie przepisów technicznych dla drogownictwa i uproszczenie procedur wydawania decyzji administracyjnych.
W kolejnym rozdziale zostały zebrane Postulaty zawodowe. Powinna zostać wzmocniona rola inżyniera, jako osoby obiektywnej, suwerennej w swoich decyzjach w wyznaczonych granicach, pełniącego również funkcję eksperta i mediatora, a czasem i arbitra. Nie mogło też zabraknąć wołania o reaktywację szkolnictwa dla drogownictwa.
„Białą księgę branży drogowej” zamyka rozdział z Postulatami dotyczącymi zarządzania ruchem. To ważne, jakie są standardy bezpiecznego użytkowania dróg, bo to musi znaleźć odzwierciedlenie w projektach takich inwestycji. Do tego trzeba jeszcze prawnie uregulować funkcjonowanie inteligentnych systemów transportowych (ITS) i zliberalizować zasady stosowania tzw. fizycznych elementów uspokajania ruchu drogowego.
Generalnie „Biała księga branży drogowej” nie ogłasza żadnych rewelacji, wręcz przeciwnie, przytacza problemy znane od lat, fakt – wciąż nierozwiązane. Ten najnowszy wspólny głos środowiska, w sumie 39 postulatów – zostanie przesłany do następujących Ministerstw: Infrastruktury i Budownictwa, Rozwoju, Skarbu Państwa, Finansów, Środowiska, ale również do Najwyższej Izby Kontroli, GDDKiA oraz do wiadomości wszystklch posłów i senatorów. Dokument jest dostępny na www.pswna.pl
Planowane autostrady i drogi ekspresowe
A1 Pyrzowice - koniec obw. Częstochowy 56,9 km (lata rwealizacji 2015-2018)
A2 Warszawa - Siedlce 14,6 km (2017-2021)
S2 S2 Puławska - Lubelska 18,6 km (2015-2020)
S3 Gorzów Wlkp. - Sulechów - Legnica 143,7 km (2014-2019)
S3 Legnica - Bolków 35,8 km (2015-2019)
S5 Wrocław - Bydgoszcz 199,5 km (2014-2019)
S5 Nowe Marzy - Bydgoszcz 73,9 km (2015-2019)
S6 Szczecin - Koszalin 139,5 km (2015-2019)
S6 Koszalin - Słupsk 46,2 km (2017-2020)
S6 Słupsk - Gdańsk 143,7 km (2017-2020)
S7 Warszawa - Gdańsk 180,7 km (2014-2020)
S7 Warszawa - Kraków 185 km (2014-2020)
S7 odcinek Lubień - Rabka 16,8 km (2016-2021)
S8 Radziejowice - Białystok 104,6 km (2014-2018)
S17 Warszawa - Lublin 125,5 km (2014-2022)
S19 Lublin - Rzeszów 157,5 km (2014-2020)
S51 Olsztyn - Olsztynek 27,6 km (2015-2019)
S1 Pyrzowice - Kosztowy 17,5 km (2017-2020)
S10 Toruń - Budgoszcz 50,4 km (2017-2020)
S3/A6 Kijewo - Rzęsnica 5,3 km (2017-2020)
S3 Miękowo - Rzęśnica 26,2 km (2017-2021)
S7 Płońsk - Czosnów 34,6 km (2018-2021)
S12 Radom - Lublin 65,7 km (2020-2023)
S61 obwodnica Augustowa - granica państwa 37,4 km (2016-2021)
S61 Ostrów Mazowiecka - obwodnica Augustowa 149,3 km (2017-2021)
S69 Bielsko-Biała - granica państwa 8,5 km (2018-2021)
S3 Bolków - Lubawka 31,3 km (2017-2020)
S7 Czosnów - Warszawa 22,2 km (2018-2022)
S1 Kosztowy - Bielsko-Biała 39,7 km (2018-2021)
S3 Troszyn - Świnoujście 34,5 km (2018-2022)
S74 Sulejów - Kielce 72,7 km (2019-2023)
S12 Piaski - Dorohusk 62,4 km (2018-2022)
S14 zachodnia obw. Łodzi 28,4 km (2016-2021)
S74 Kielce - Nisko 125,3 km (2018-2023)
S10 Stargard Szczeciński - piła 108,1 km (2019-2023)
S11 Kórnik - Ostrów Wlkp. 96 km (2022-2026)
S11 Ostrów Wlkp. - Kepno 31 km (2022-2026)
S10 Płońsk - Toruń 179,6 km (2018-2027)
S19 Lubartów - Białystok 215,9 km (2018-2024)
S19 Lublin - Lubartów 23,8 km (2018-2021)
S11Piła - Poznań 65,9 km (2019-2026)
A2 Siedlce - Kukuryki 97,1 km (2019-2022)
S19 granica państwa - Białystok 83,7 km (2018-2025)
S12 Piotrków Tryb. - Radom 103,5 km (2019-2023)
S10 Bydgoszcz - Piła 71,8 km (2018-2025)
S17 Piaski - Hrebenne 113 km (2018-2022)
S19 Rzeszów - Babica 10,3 km (2018-2023)
S19 Babica - Barwinek 74,9 km (2018-2023)
S11 Kępno - A1 104,9 km (2017-2024)
S11 Szczecinek - Piła 73 km (2022-2026)
S11 Koszalin - Szczecinek 67,2 km (2019-2022)
Obwodnice
• Brodnica 1,5 km (2014-2016)
• Inowrocław 18,1 km (2014-2017)
• Wieluń 13,2 km (2014-2017)
• Bełchatów 10,9 km (2015-2017)
• Ostrów Wlkp. 12,8 km (2014-2017)
• Jarocin 13 km (2014-2017)
• Góra Kalwaria 9 km (2015-2019)
• Olsztyn 10 km (2015-2019)
• Kłodzko 11,5 km (2016-2018)
• Nysa 16,5 km (2015-2017)
• Kościerzyna 16,5 km (2016-2017)
• Sanok 6,9 km (2017-2020)
• Szczecinek 12 km (2017-2019)
• Wałcz 17,8 km (2016-2018)
• II jezdnia obw. Kobylanki, Morzyczyny, Zieleniewa 6,4 km (2016-2019)
• Morawica i Wola Morawicka 8,2 km (2017-2022)
• Kołbiel 11,6 km (2019-2022)
• Niemodlin 11,5 km ( 2017-2021)
• Opatów 15,6 km (2018-2022)
• Ujście i Piła 15,1 km (2019-2022)
• Kępno 6,8 km (2016-2020)
• Zator 2,1 km (2016-2020)
• Poręba i Zawiercie 24,3 km (2017-2021)
• Stalowa Wola I Nisko 15,3 km (2016-2020)
• Bolkowo 5,7 km (2016-2020)
• Iłża 7,2, km (2017-2020)
• Dąbrowa Tarnowska 6,9 km (2016-2018)
• Ostrowiec Świętokrzyski 2,7 km (2017-2021)
• Tomaszów Lubelski 9,6 km (2016-2020)
• Zabierzów 10,2 km (2017-2020)
• Kędzieżyn Koźle 14,3 km (2017-2021)
• Nowe Miasto Lubawskie 18 km (2017-2020)
• Myślina 3,1 km (2017-2018)
• Nowy Sącz i Chełmiec 1,6 km (2017-2019)
• Legionowo III etap 1,8 km (2017-2019)
• Kosztrzyn nad Odrą 8,2 km (2022-2025)
• Wałbrzych 1,1 km (2016-2020)
• Łochów 8,2 km (2018-2022)
• Chełm 17 km (2020-2023)
• Głogów 20 km (2020-2024)
• Tarnowskie Góry 17,2 km (2019-2023)
• Bartoszyce 12,2 km (2020-2024)
• Skawina 3 km (2017-2018)
• Inowrocław (łacznik) 4,9 km (2016-2018)
• Łańcut 5,8 km (2017-2020)
• Sępolno Krajeńskie i Kamień Krajeński 8,7 km (2020-2024)
• Praszki 11,8 km (2018-2022)
• Starogard Gdański 15 km (2019-2023)
• Ostrołęka 19 km (2019-2022)
• Przecław i Warzymice 6,5 km (2018-2020)
• Krosno Odrzańskie 8,9 km (2019-2024)
• Strzelce Krajeńskie 8,5 km (2019-2024)
• Olesno 23 km (2019-2024)
• Wąchock 11,7 km (2016-2019)
• Radomsko 11,3 km (2019-2022)
• Oborniki 13,7 km (2019-2024)
Spółki specjalnego przeznaczenia
A1 koniec obwodnicy Częstochowy - Tuszyn 80,6 km
A2 Mińsk Mazowiecki - Siedlce 36 km
A18 Olszyna - Golnice (przebudowa) 70,9 km
