Dlaczego PPP udaje się wszędzie, tylko nie u nas?

Partnerstwo Publiczno-Prywatne nie jest jedynym narzędziem rozwijania inwestycji i zaspokajania społecznych potrzeb, ale jak pokazują doświadczenia wielu krajów, może odegrać w tym zakresie niezwykle pozytywną rolę. Przedstawiciele polskiego biznesu są gotowi do konkretnych działań i apelują do rządu: stwórzmy wspólne Centrum PPP.

Na Pierwszym Kongresie Pracodawców (20 lutego 2008 roku) PKPP Lewiatan, wraz z innymi organizacjami, zadeklarowała gotowość współpracy z rządem w tym zakresie. Pracodawcy postulują: stwórzmy wspólne, polskie Centrum PPP.

Ekonomicznych i społecznych korzyści PPP nie sposób przecenić. Przede wszystkim angażuje prywatne środki inwestycyjne w zaspakajanie tej części potrzeb publicznych, na które państwo nie ma pieniędzy. Ponadto inwestycje w ramach PPP są na ogół prowadzone szybciej i taniej niż inwestycje sektora publicznego.

Jak pokazuje opracowanie Pricewaterhouse Coopers (na podstawie danych Dealogic Project Ware), w latach 2006-2007 na świecie finansowe zamknięcie uzyskały 383 projekty typu PPP. Ich łączna wartość wyniosła ponad 127 mld dolarów. Niemal 70 mld dolarów kosztowały projekty zrealizowane w Europie, 21 mld w Ameryce Południowej i 18 mld w Ameryce Północnej. Najczęściej w formie PPP podejmowane są inwestycje w drogi, transport i ochronę zdrowia, ale także w energetykę, edukację i obronność.

Dlaczego PPP udaje się wszędzie, tylko nie u nas?
Odpowiedzi dostarcza analiza doświadczeń kilku krajów europejskich. W każdym z nich stworzono specjalną instytucję, najczęściej rządowo-prywatną, która zajęła się przełożeniem ogólnej idei na konkretne rozwiązania dostosowane do lokalnej specyfiki.

Wielka Brytania
W 1997 r. powołano tam grupę roboczą ds. promocji i rozwoju PPP, w skład której weszli eksperci z sektora publicznego i prywatnego. W 2000 r. grupa została zreorganizowana i powstało Partnerships UK (PUK), działające przy Ministerstwie Skarbu Wielkiej Brytanii.
PUK ma formę spółki joint ventures. Ministerstwo Finansów ma w niej 44,6%  udziałów, a sektor prywatny, reprezentowany przez instytucje kredytowe oraz firmy doradcze - 51%.
W 2006 r. w ramach PUK rozpoczęła działanie Operational Task Force. Ten zespól ekspertów ma za zadanie doradzać sektorowi publicznemu w zakresie strategii, analiz rynku i innych aspektów modeli PPP.
PUK nie prowadzi w Wielkiej Brytanii projektów pilotażowych (jak ma to miejsce w innych krajach), lecz jest do dyspozycji podmiotów publicznych, które chcą się zaangażować w projekty PPP. Pomaga im wówczas na każdym etapie, od konceptualizacji, poprzez obsługę prawną i realizację inwestycji. W ciągu siedmiu lat swojej działalności PUK podjęło doradztwo przy 600 projektach PPP o łącznej wartości przekraczającej 53 mld euro.

Niemcy
Od 2002 r. działa tam Komitet sterujący ds. PPP w budownictwie publicznym - główna instytucja koordynująca działania związane z PPP w Niemczech na szczeblu federalnym. Komitet ma formalne umocowanie w strukturze Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast. Tworzą go przedstawiciele kilku ministerstw federalnych, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji przedsiębiorstw budowlanych, banków komercyjnych.
Eksperckie biuro operacyjne Komitetu, podlegające bezpośrednio jego przewodniczącemu, to PPP Task Force. Do kompetencji Task Force (we współpracy z Komitetem) należy opracowywanie opinii dotyczących jednolitych standardów postępowań przetargowych oraz doradztwo przy implementacji projektów pilotażowych.
W latach 2006-2007 wartość projektów PPP w Niemczech na szczeblu gminnym wyniosła ok. 890 mln euro, a na szczeblu krajów związkowych i federalnym - 1,2 mld euro. Przeciętny koszt inwestycyjny pojedynczych projektów PPP wynosi w gminach od 13 do 16 mln euro, natomiast w krajach związkowych i na szczeblu federalnym 70 mln euro.

Austria
W 2004 r. powołano tam fundację pozarządową z udziałem głównie firm doradczych, prawniczych i banków. Finansowana jest z wkładu członków-założycieli i składek rocznych. Jej celem jest popularyzacja modelu PPP i przełamywanie barier pomiędzy podmiotami publicznymi i prywatnymi. Fundacja m.in. organizuje konferencje, prowadzi lobbing na rzecz stworzenia rządowego centrum PPP, prowadzi bazę danych o PPP, publikuje roczne analizy rozwoju rynku PPP w Austrii i na świecie.

Holandia
PPP and Asset Management to departament funkcjonujący w ramach Ministerstwa Finansów, powstały niedawno z przekształcenia PPP Knowledge Centre. Centrum stworzono w 1999 r. Jako organ doradczy Knowledge Centre powstała Rada Ekspertów, do której należą doświadczeni eksperci z sektora prywatnego, w szczególności z firm doradczych oraz zagraniczni eksperci i przedstawiciele środowiska naukowego. Zadaniem Centrum była przede wszystkim promocja modelu PPP, doradztwo agencjom rządowym zainteresowanym PPP i udzielanie informacji sektorowi prywatnemu. Obecny departament PPP w MF Holandii ma podobne zadania.
Centrum prowadziło projekty pilotażowe, szczególnie w zakresie budowy dróg i transportu, np. w 2004 r. patronowało projektowi budowy, za 120 mln euro, autostrady N31. Prace mają być ukończone w tym roku.

Czechy
W lipcu 2004 r. powołano tam Centrum PPP, będące spółką, której jedynym udziałowcem jest czeskie Ministerstwo Finansów. Centrum świadczy nieodpłatne usługi wyłącznie dla sektora publicznego (w tym dla władz regionalnych). Przy wdrażaniu projektów PPP Centrum jest wspierane przez grupę menadżerów - ekspertów w dziedzinie doradztwa finansowego i prawnego.
Centrum w Czechach prowadzi projekty pilotażowe:
-budowa 30 km drogi Tábor - Bosilec i następnie utrzymanie drogi, czas umowy 30 lat, wartość 367 mln euro;
-budowa i utrzymanie linii kolejowej Praga - Kladno; 30-40 lat, 465-560 mln euro;
-kompleks sportu i rekreacji Ponava koło Brna na obszarze 315 ha, 67 mln euro;
-modernizacja, utrzymanie i zagospodarowanie części szpitala w Pardubicach, 77 mln euro, czas umowy 30 lat.

Jak widać, inwestycje PPP udają się tam, gdzie się w nie inwestuje. W Polsce o PPP jak dotąd tylko się mówi. Poprzedni rząd zrobił sporo, aby pomiędzy instytucjami publicznymi i sektorem prywatnym rósł mur nieufności i to pomimo ewidentnie ogromnych potrzeb sektora publicznego w zakresie inwestycji. Autostrady, drogi, szkoły, szpitale, infrastruktura miejska, metro - to wszystko mogłoby i może być budowane w ramach PPP.
Trzeba stworzyć polski model PPP, wykorzystując w tym celu doświadczenia z zagranicy. A wynika z nich, że dla rozwoju PPP, niezależnie od dobrych regulacji, potrzebne są dobry klimat dla współpracy obu sektorów i determinacja, a także instytucja, która przygotuje i upowszechni standardy postępowania i procedury, wzorce dobrych praktyk.

PKPP Lewiatan wraz z grupą kilkudziesięciu Partnerów (m.in. firmy doradcze, banki, kancelarie prawnicze, organizacje samorządowe) zamierza stworzyć polskie Centrum PPP. Ma ono przełamać marazm, jaki panuje w Polsce w zakresie inwestycji publiczno-prywatnych. Zwiększenie nakładów na infrastrukturę publiczną wraz z jednoczesną poprawą jej jakości w znaczący sposób przyczyniłoby się tak do przyspieszenia wzrostu i poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki, ale też poprawy jakości codziennego życia obywateli.
Centrum PPP będzie tym skuteczniejsze, im więcej zainteresowanych instytucji przyłączy się do jego tworzenia i działalności. Nie powinno w nim zabraknąć przedstawicieli rządu. PKPP Lewiatan apeluje: stwórzmy wspólne, polskie Centrum PPP.

Foto: PKPP Lewiatan