Prawo budowlane 2020 – oto najważniejsze zmiany w przepisach

To największa z dotychczasowych nowelizacji Prawa budowlanego. Przytaczamy najważniejsze zmiany w przepisach. Ukazał się tekst jednolity Prawa budowlanego ze zmianami wprowadzonymi od roku 2019 do lipca 2020.

UWAGA! Nowelizacja Prawa budowlanego wchodzi w życie 19 września 2020. Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw została opublikowana w Dzienniku Ustaw 2020 poz. 471.  

W Dzienniku Ustaw 2020 poz. 1333 z 3 sierpnia opublikowano tekst jednolity Prawa budowlanego, w którym uwzględniono zmiany wprowadzone: 

• ustawą z 13 czerwca 2019 o zmianie ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości oraz niektórych innych ustaw
• ustawą z 19 lipca 2019 o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw
• ustawą z 19 lipca 2019 o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami
• ustawą z 19 lipca 2019 o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw 
• ustawą z 30 sierpnia 2019 o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw
• ustawą z 11 września 2019 o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw 
• ustawą z 16 października 2019 o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw 
• ustawą z 20 grudnia 2019 o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia zwalczania chorób zakaźnych zwierząt 
• ustawą z 13 lutego 2020 o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw
• ustawą z 16 kwietnia 2020 o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 
• ustawą z 16 kwietnia 2020 o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw 
• ustawą z 19 czerwca 2020 o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 
• oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 6 lipca 2020

Najważniejsze zmiany w Prawie budowlanym

Intencją obecnej nowelizacji Prawa budowlanego jest dalsze usprawnienie procesu inwestycyjnego.

• Jedna z najbardziej istotnych zmian zawarta w nowo zredagowanym ust. 3 art. 34 dotyczy podziału projektu budowlanego na trzy opracowania, tj:

1. Projekt zagospodarowania terenu inaczej PZT, które powinno prezentować usytuowanie projektowanych obiektów budowlanych, w tym sieci uzbrojenia terenu oraz urządzeń budowlanych, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny, a także zawierać informację o obszarze oddziaływania obiektu.

2. Projekt architektoniczno-budowlany w skrócie PAB, który powinien zawierać układ przestrzenny oraz formę architektoniczną projektowanego obiektu, zamierzony sposób użytkowania, charakterystyczne parametry techniczne, opinię geotechniczną, projektowane rozwiązania materiałowe i techniczne mające wpływ na otoczenie w tym środowisko, informację o wyposażeniu technicznym budynku w tym projektowanym źródle lub źródłach ciepła do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej.

3. Projekt techniczny (PT) – w nim powinny znaleźć się między innymi: projektowane rozwiązania konstrukcyjne wraz z wynikami obliczeń statyczno-wytrzymałościowych, charakterystyka energetyczna, rozwiązania techniczne oraz materiałowe, inne opracowania – w tym instalacyjne. Projekt techniczny to ok. 35% całej dokumentacji budowy.

Należy pamiętać, że do każdej z wymienionych części projektu budowlanego, czyli PZT, PAB i PT należy dołączyć:

• kopię uprawnień budowlanych w odpowiedniej specjalności projektanta i projektanta sprawdzającego, jeżeli jest wymagany - potwierdzone za zgodność z oryginałem przez sporządzającego projekt (obecnie formalnie taki obowiązek nie istnieje);
• kopię zaświadczenia o przynależności do izby, aktualnego na dzień: opracowania projektu w przypadku projektanta i projektanta sprawdzającego;
• oświadczenie projektanta i projektanta sprawdzającego o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej.

Zgodnie ze zmienionym pkt 1 ust. 2 art. 33 do wniosku o pozwolenie na budowę lub niektórych inwestycji realizowanych na zgłoszenie dołącza się trzy egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw, lub kopiami tych opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów. Poniżej chronologia powstawania poszczególnych części projektu budowlanego:1. PZT - przed wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę,2. PAB - przed wnioskiem o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę,3. PT - przed rozpoczęciem robót budowlanych.

• Zgodnie z art. 45a Prawa budowlanego po nowelizacji (po dodaniu art. 45a-45c): przed rozpoczęciem budowy kierownik budowy jest obowiązany m.in. potwierdzić wpisem w dzienniku budowy otrzymanie od inwestora zatwierdzonego projektu budowlanego oraz o ile jest wymagany – projektu technicznego. Na mocy art. 93 (po zmianie), jeżeli kierownik budowy rozpocznie prace bez projektu technicznego może być ukarany grzywną.

• Stworzono zamknięty katalog przypadków, dla jakich robót budowlanych wymagane jest ustanowienie kierownika budowy i inspektora nadzoru budowlanego.

Zawsze jest to konieczne w przypadku robót budowlanych objętych decyzją o pozwoleniu na budowę. Ale taki obowiązek jest konieczny również wtedy, gdy budowa jest realizowana na zgłoszenie. Kierownik budowy i inspektor nadzoru budowlanego powinni zostać mianowani w następujących przypadkach:

- budowa wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;- budowa sieci: elektroenergetycznych (napięcie max. 1 kV), wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych i gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa;- budowa wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m²;- instalacji zbiornikowych na gaz płynny (poj. zbiornika do 7 m³) w budynkach mieszkalnych;- wykonywania podbudowy słupowej dla telekomunikacyjnych linii kablowych;- budowy stacji regazyfikacji LNG (poj. zbiornika do 10 m³);- montażu instalacji gazowych i mikroinstalacji biogazu rolniczego wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku;- przebudowy przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany,- przy kontynuacji budowy zalegalizowanej samowoli.

• Na etapie składania wniosku o pozwolenie na budowę lub zgłoszenia, budujący będą składać mniej dokumentów.

Inwestor do wniosku o pozwolenie na budowę będzie dołączał tylko część obecnego projektu budowlanego. Wchodzi zatem w życie podział projektu budowlanego na: projektu zagospodarowania terenu (usytuowanie, układ komunikacyjny, informacja o obszarze oddziaływania obiektu), projekt architektoniczno-budowlanego (układ przestrzenny, projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe) i projekt techniczny (opis konstrukcji, instalacji, charakterystyka energetyczna). Ten ostatni trzeba będzie złożyć u kierownika budowy przed rozpoczęciem robót, a w urzędzie nadzoru budowlanego dopiero razem z wnioskiem o udzielenie pozwolenia na użytkowanie lub zgłoszeniem zakończenia robót.

• Całkowitej zmianie uległ art. 29, nowe jego brzmienie to:

Art. 29. 1. Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, ale wymaga zgłoszenia, budowa:

1) wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;

2) sieci:a) elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV,b) wodociągowych,c) kanalizacyjnych,d) cieplnych,e) gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa;

3) wolno stojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m²;

4) obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej:a) płyt do składowania obornika,b) szczelnych zbiorników na gnojówkę lub gnojowicę,c) naziemnych silosów na materiały sypkie o pojemności do 30 m³ i wysokości nie większej niż 7 m,d) silosów na kiszonkę,

5) oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m³ na dobę;

6) zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³;

7) tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce - w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu;

8) pomostów o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m;

9) instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych;

10) kanalizacji kablowej;

11) zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatok parkingowych na tych drogach;

12) obiektów budowlanych służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r. poz. 1131, 1991 oraz z 2017 r. poz. 60 i 202) w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów;

13) obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza śródlądowymi drogami wodnymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin;

14) wolno stojących:a) parterowych budynków gospodarczych,b) garaży,c) wiat– o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki;

15) przydomowych:a) ganków,b) oranżerii (ogrodów zimowych)– o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki;

16) wolnostojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej, rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m² powierzchni działki;

17) parterowych budynków o powierzchni zabudowy do 35 m², służących jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa, sytuowanych na obszarze Natura 2000;

18) gospodarczych obiektów budowlanych o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, przeznaczonych wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położonych na gruntach leśnych Skarbu Państwa, sytuowanych na obszarze Natura 2000;

19) miejsc parkingowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie, sytuowanych na obszarze Natura 2000;

20) boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji;

21) ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m;

22) przydomowych tarasów naziemnych o powierzchni zabudowy do 35 m²;

23) przyłączy:a) elektroenergetycznych,b) wodociągowych,c) kanalizacyjnych,d) gazowych,e) cieplnych,f) telekomunikacyjnych,- z zastrzeżeniem art. 29a;

24) kanałów technologicznych, w rozumieniu art. 4 pkt 15a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1440, 1920, 1948 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 191), w pasie drogowym w ramach przebudowy drogi;

25) stacji ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 27 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. poz. 317), z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy;

26) niecek dezynfekcyjnych w tym niecek dezynfekcyjnych z zadaszeniem;

27) naziemnych zbiorników do przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, o pojemności do 5 m³;

28) podbudowy nadziemnej dla telekomunikacyjnych linii kablowych;

29) obiektów małej architektury w miejscach publicznych.

Z obowiązku pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia zostały zwolnione biletomaty, wpłatomaty, automaty sprzedające, paczkomaty, automaty przechowujące przesyłki lub automaty służące do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3 m włącznie. W nowelizacji pojawiły się też zwolnienia z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę, m.in. dla instalacji gazowych wykonywanych wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku, stacji regazyfikacji LNG o pojemności zbiornika magazynowania gazu do 10 m³, niecek dezynfekcyjnych w tym niecek dezynfekcyjnych z zadaszeniem, wszystkich oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m³, a nie tak jak dotychczas tylko tych przydomowych czy przydomowych tarasów naziemnych. Z obowiązku zgłoszenia zwolniono urządzenia melioracji wodnej, a także budowę stawów i zbiorników wodnych o powierzchni, która nie przekracza 1000 m² i głębokości nieprzekraczającej 3 m położonych w całości na gruntach rolnych.

• Zmiany sprzyjają szybszemu przyłączaniu nowych inwestycji do sieci elektroenergetycznych, gazowych, ciepłowniczych, wodociągowych i kanalizacyjnych. Wyznaczono konkretne terminy dla przedsiębiorstw na wydanie warunków przyłączenia do sieci, których przekroczenie spowoduje naliczenie kar. Ustawa wprowadza także zakaz pobierania przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne opłat za wydanie warunków technicznych przyłączenia do sieci.

• Prostsza legalizacja starych samowoli budowlanych to również ważna zmiana.

Ma to zachęcić właścicieli do zgłaszania nielegalnych obiektów, dzięki czemu nadzór budowlany uzyska informację o ich istnieniu i będzie mógł sprawdzić ich bezpieczeństwo. Właściciel uniknie opłaty legalizacyjnej, jeśli zgłosi do nadzoru budowlanego samowolę budowlaną (min. 20-letnią) i przedstawi ekspertyzę techniczną, potwierdzającą możliwość bezpiecznego użytkowania obiektu oraz geodezyjną inwentaryzację powykonawczą. Uproszczona procedura legalizacji ma włączyć wiele samowoli budowlanych w system kontroli okresowych.

• Nowelizacja wprowadza graniczny 5-letni termin dla stwierdzenia nieważności decyzji pozwolenia na budowę i decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, po tym terminie nie będzie można już jej zmienić.

• Będą wymagane ekspertyzy przeciwpożarowe w przypadku zmiany sposobu użytkowania budynku wpływającej na ochronę przeciwpożarową (np. zamiana piwnicy w escape room czy mieszkania na przedszkole).

Nowelizacja Prawa budowlanego wg praktyków procesu budowlanego

Swoją opinią podzielił się z nami Rafał Dybicz, specjalista w zakresie zarządzania projektami budowlanymi, tworzenia i zarządzania budżetem i kontroli kosztów, a także nadzoru nad realizacją prac budowlanych (kontakt z autorem).

„Nowelizacja Prawa budowlanego w sposób znaczący komplikuje i tak już skomplikowany stan rzeczy. Część zmian jest korzystna, jednak przyjrzyjmy się planowanym zmianom w zakresie podziału projektu budowlanego na projekt zagospodarowania działki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany oraz projekt techniczny.

Projekt techniczny odesłany jest proceduralnie w niebyt i traktowany jest zasadniczo jako część dokumentacji powykonawczej. Projekt techniczny nie jest składany do urzędu jak dwa pozostałe, tj. projekt zagospodarowania terenu i projekt architektoniczno-budowlany. Na etapie zgłoszenia chęci rozpoczęcia robót dokonuje się jedynie zawiadomienia, że taki dokument powstał. Jak się zdaje, w skład tego projektu powinny wejść projekty branżowe. Taki podział projektu budowlanego powoduje, że projekty nie będą ze sobą skoordynowane. Zabraknie koniecznej na początku projektu koordynacji, co będzie skutkowało koniecznością dostosowania się w projekcie technicznym do wcześniej wykonanego projektu architektoniczno- budowlanego. W efekcie – projekt techniczny będzie musiał zawierać rozwiązania choć technicznie poprawne to nie optymalne z punktu widzenia interesu ekonomicznego inwestora. W krytycznych przypadkach, brak wczesnej koordynacji może doprowadzić, że projekt zagospodarowania działki czy też architektoniczno- budowlany zostanie sporządzony w taki sposób, że niemożliwe będzie odpowiednie wykonanie projektu technicznego. Odpowiedzialność za taki stan rzeczy ponosić będą projektanci, ale związany z tym wzrost kosztów i konsekwencje wydłużenia procesu inwestycyjnego poniesie inwestor. Nie bez znaczenia dla bezpieczeństwa użytkowania obiektu i ewentualnych akcji ratowniczych jest fakt, że dokumentacja projektowa obiektu powinna zawierać wszystkie rozwiązania w jednym miejscu.

Proponowane zmiany w ogóle nie uwzględniają specyfiki obiektów liniowych. Generuje to wiele negatywnych zjawisk przy formułowaniu definicji istotnego odstępstwa od zatwierdzonego projektu zagospodarowania terenu lub innych warunków pozwolenia na budowę. Planowane przepisy są słabo skoordynowane z ustawą z 21 marca 1985 o drogach publicznych, zmiany ograniczają się jedynie do nazewnictwa projektu i dokumentów niezbędnych do uzyskania pozwolenia na budowę. W wymogach co do projektu architektoniczno-budowlanego znajdziemy jedynie wymiary i rozwiązania materiałowe. To może wystarczyć przy nieskomplikowanym budynku mieszkalnym. W przypadku obiektów infrastrukturalnych kluczowa jest konstrukcja. Na konstrukcję składają się wszystkie elementy (belki, słupy, płyty, itd.), które odpowiadają za nośność oraz wytrzymałość obiektu. To ona wchodzi w zakres projektu technicznego, którego nie będzie trzeba robić na etapie starania się o pozwolenie na budowę. Jest to dosyć kuriozalne rozwiązanie, gdyż to właśnie konstrukcja determinuje, jakie dany wiadukt czy droga może przenieść obciążenia, jak te obiekty mają być eksploatowane, utrzymywane, jakie będą ich koszty. Zmniejszenie roli projektu technicznego z pewnością będzie fatalne w skutkach, szczególnie w przypadku obiektów, gdzie występują duże siły i rozpiętości (np. most, hala, duży budynek) brak koordynacji może wygenerować duże niebezpieczeństwo. Ustawodawca sugeruje, że proponowany podział projektu zaowocuje skróceniem procedury pozwolenia na budowę. Jest to jednak iluzoryczne. Odchudzając projekt ustawodawca nie skrócił czasu rozpatrywania wniosków o pozwolenie na budowę. Nie ma więc znaczenia, że mniej dokumentów trafia do urzędu, bo i tak rozpatrywane są tak samo.

Odnośnie skutków finansowych proponowanych zmian, to może okazać się, że inwestycje znacząco zdrożeją, a wykonawcy niechętnie będą podchodzić do przetargów. Po nowelizacji Prawa budowlanego wykonawca wchodząc na budowę, gdzie jest dokumentacja o niskiej jakości i wzajemnie nieskoordynowana, będzie jeszcze bardziej bał się opóźnień. W tym miejscu należy przypomnieć, że częściowo za opóźnienia na budowie odpowiadają błędy i nieścisłości w dokumentacji. Wykonawcy zabezpieczą się przed tym w kontraktach ryczałtowych przyjmując większy bufor na rzecz ryzyka. Takie rozbicie dokumentacji w pewien sposób jest również sprzeczne z postępem techniki w budownictwie. Obecnie część inwestorów skłania się w kierunku wykorzystania z BIM, gdzie dokumentacja od początku jest ściśle koordynowana w procesie projektowym poprzez równoległe projektowanie na jednej platformie i jednym modelu numerycznym.

Mankamentów nowelizacji jest więcej, jak chociażby:

• brak rozwiązania nabrzmiałego problemu z odbiorami Państwowej Straży Pożarnej,
• brak przepisów umożliwiających szybką aktualizację map do celów projektowych,
• brak rozwiązania problemów z uzyskaniem zgód na lokalizację infrastruktury technicznej w pasach drogowych, a także w otoczeniu obszaru kolejowego i gruntach rolnych.

Podsumowując – część zmian jest słuszna, jednak biorąc pod uwagę znaczenie dobrze skoordynowanego projektu budowlanego dla procesu budowlanego, bezpieczeństwa konstrukcji oraz kosztów realizacji inwestycji, zaproponowane przepisy w tym zakresie należy uznać za nietrafione, wręcz szkodliwe. Oczywiście, należy zmniejszyć papierologię, ale w taki sposób, aby ograniczyć bezsensowne wielokrotne kopiowanie części dokumentów. Jednym z pomysłów na to mogłoby być składane do urzędu dokumentacji w formie elektronicznej. Podkreślić należy, że w całym procesie inwestycyjnym najważniejsza powinna być dbałość o bezpieczeństwo przyszłych użytkowników."

Monika Czechowska

dr inż. Rafał Dybicz