IV FORUM PRZEMYSŁU ENERGETYKI SŁONECZNEJ: odnawialne źródła energii - kolektory słoneczne
Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej jest największą imprezą sektora energetyki słonecznej. Tegoroczne, IV Forum odbyło się 31 maja br. w Warszawie w Pałacu Kultury i Nauki, także jako wydarzenie wieńczące pierwszą edycję Europejskich Dni Słonecznych, więcej. Forum towarzyszyła wystawa instalacji słonecznych (kolektory słoneczne), w wystawie udział wzięły następujące firmy: Energa – Obrót S.A., Finpol, Profitor, Solver, Szkło-Bud. Ciepłownictwo, przemysł i samorządy lokalne strategicznymi partnerami rynku energetyki słonecznej termicznej.
Tegoroczne Forum zgromadziło ponad 160 osób, reprezentujących różne środowiska z sektora energetyki słonecznej: instalatorów, producentów urządzeń, stowarzyszeń, przedstawicieli nauki i innych. Stało się najważniejszym wydarzeniem dla całej branży polskiego przemysłu energetyki słonecznej termicznej i skupiło uwagę mediów.
Forum zostało otwarte przez prowadzącego corocznie Forum Pana Grzegorza Wiśniewskiego – Prezesa Zarządu IEO oraz przez Pana Janusza Pilitowskiego – Zastępcę Dyrektora w Departamencie Energetyki w Ministerstwie Gospodarki. Pan Dyrektor Pilitowski przedstawił informację o stanie prac nad wdrożeniem Krajowego planu działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych oraz informację o planowanych regulacjach prawnych w tym ogólną koncepcję projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE), podkreślając, że regulacje prawne powinny prowadzić do tego, aby energetyka odnawialna mogła rozwijać się w sposób ciągły. Zapowiedział, że w ustawie znajdą się instrumenty wsparcia organizacyjno-prawnego, w tym min. zapisy dot. certyfikacji oraz szkoleń osób fizycznych, które podejmują się instalowania urządzeń w zakresie OZE, w tym kolektorów słonecznych. Ponadto, aby zwiększyć potencjał OZE w Polsce, ustawa przewiduje wsparcie inwestorów prywatnych i publicznych w postaci ulg, zwolnień podatkowych w instalowaniu urządzeń OZE. Dyrektor Pilitowski zaapelował o wsparcie działań Ministerstwa Gospodarki w realizacji ustawy poprzez konsultacje społeczne i wyraził nadzieję, że tak jak dotychczas merytoryczna współpraca z Instytutem Energetyki Odnawialnej (IEO), Panelem Słonecznym będzie dalej kontynuowana, a Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej pozostanie dalej ważną platformą komunikacji z branżą.
Kolektory słoneczne w liczbach
Tematyka Forum została podzielona na dwie sesje, pierwsza z nich dotyczyła aspektów rynkowych i prawnych, druga zaś aspektów technicznych i finansowych, finalnym elementem Forum był panel dyskusyjny. Jako pierwsza zabrała głos Pani Aneta Więcka z IEO, która przedstawiła najnowsze wyniki badań Instytutu - sprzedaży kolektorów słonecznych w 2010 r.
W 2010 r. na rynku krajowym sprzedano ogółem prawie 146 tys. m2 kolektorów słonecznych, łączna ilość zainstalowanych kolektorów słonecznych w Polsce wyniosła 655 tys. m2. Polski rynek kolektorów słonecznych pod względem ilości zainstalowanej powierzchni kolektorów słonecznych znalazł się na 8 miejscu w Europie. Obecnie na polskim rynku działa ok. 70 firm produkujących kolektory słoneczne, w tym 40 ważniejszych „graczy”.
Udział sektora energetyki słonecznej termicznej (14,7 mln m2 powierzchni kolektorów słonecznych) w 2020 r. będzie wynosił 9% w całym bilansie ciepła z OZE. Następnie Pan Robin Welling, Prezes European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF) przedstawił prezentację nt. rynku energetyki słonecznej termicznej w UE, perspektyw jej rozwoju oraz dokonał porównania krajowych KPD (ang. NREAP) w zakresie energii słonecznej. Z porównania NREAP krajów członkowskich wynika, że jeden z największych przyrostów w sektorze rzędu 40% w latach 2010-2015 będzie udziałem Polski, przy czym należy zauważyć, że Polska rozpoczyna realizację celu na 2020 rok ze stosunkowo niewielkim udziałem (w szczególności na głowę mieszkańca) w porównaniu z innymi krajami. ESTIF przewiduje że wkrótce Polska stanie się jednym z pięciu największych rynków kolektorów słonecznych w krajach UE. Jako następny prelegent wystąpił - Roger Hackstock ze stowarzyszenia AustriaSolar, które jako pierwsze w 2002 r. zorganizowała kampanię Europejskie Słoneczne Dni (ESD). W Austrii w 2002 r. rynek kolektorów słonecznych mierzony rocznymi obrotami, pomimo już wtedy znaczącego nasycenia, wyglądał tak samo jak polski rynek obecnie; sprzedaż kolektorów słonecznych wynosiła poniżej 150 tyś m2 rocznie. Należy dodać, że, Austria, jeden mniejszych krajów UE, niezmiennie należy do czołówki krajów europejskich pod względem całkowitej zainstalowanej powierzchni kolektorów. Pan Hackstock przedstawiając ideę kampanii pokreślił bardzo ważną rolę edukacji ekologicznej, budowanie świadomości w zakresie instalacji słonecznych, przekazywanie rzetelnej, fachowej wiedzy. Jak stwierdził „w kampanii ESD nie chodzi o to, aby sprzedawać kolektory słoneczne, ale aby zainteresować i włączyć w nią jak najszersze rzesze obywateli”. Jako ostatni w pierwszej części sesji wystąpił Pan Michał Kwasiborski z IEO prezentując podsumowanie pierwszej edycji kampanii ESD w Polsce. Kampania mająca wsparcie Agencji EACI oraz stowarzyszenia ESTIF będzie trwała 3 lata, tak jak w 17 innych krajach europejskich działających we współpracy z Komisją Europejską. Pan Kwasiborski podkreślił, że w kampanii mogą wziąć udział zarówno instalatorzy systemów słonecznych, producenci kolektorów słonecznych, samorządy lokalne i jednostki edukacyjne. W tegorocznej, polskiej edycji wzięło udział ponad 6 tys. osób, zostało zorganizowanych 40 lokalnych słonecznych wydarzeń (eventów).
Pani Malgorzata Turalska z Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki przedstawiła Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (KPD).
W drugiej sesji udział wzięli: Jan Erik Nielsen z PlanEnergi w Danii, Sebastian Gölz z Instytutu Fraunhofer w Niemczech oraz Anna Żyła - Główny Ekolog BOŚ Banku. Pan Erik Nielsen przedstawił uwarunkowania rozwoju wielkoskalowych systemów ciepłowniczych (>500 m2) na przykładzie Danii, która w tym zakresie jest liderem w UE. Podkreślił, że liberalizacja rynku ciepła oraz energii elektrycznej (sezonowe różnice pomiędzy cenami energii na giełdzie energii elektryczne Nord Pool) oraz możliwość współpracy ze sprężarkowymi (napędzanymi energią elektryczną) pompami ciepła i magazynowania ciepła tworzą nowe możliwości dla słonecznych systemów ciepłowniczych. Pokazał ich opłacalność także w odniesieniu do referencyjnych cen gazu ziemnego (zdaniem prelegenta progiem konkurencyjności w Danii jest obecnie cena ciepła rzędu 30 Euro/MWh). W Danii, gdzie systemy ciepłownicze pokrywają 60% potrzeb cieplnych jest obecnie zainstalowanych ok. 100 MW mocy w kolektorach słonecznych pracujących na rzecz systemów ciepłowniczych. Rządowy program przewiduje że w 2015 roku energia słoneczna w systemach ciepłowniczych będzie stanowiła 3%, w 2030 r. – 10%, a w 2050 r. aż 40%. Pan Sebastian Goeltz przedstawił nowe możliwości dla termicznej energetyki słonecznej jakie niesie rozwój inteligentnych liczników i sieci oraz pierwsze w tym zakresie doświadczenia w Niemczech. Niemiecka Platforma Technologiczna Energetyki Słonecznej przewiduje że, w 2030 roku uwzględniając m.in. plany związane z rozwojem inteligentnych sieci oraz inteligentnych budynków, udział energii słonecznej w pokryciu potrzeb cieplnych sięgnie 50%. Omówił jeden ze zrealizowanych w praktyce projektów pilotażowych na dużym osiedlu obejmującym 2500 mieszkań, obejmujący nie tylko inwestycje w źródła, systemy pomiarowe i systemy sterowania, ale wyniki eksploatacyjne z uwzględnieniem problemów zarządzania systemem złożonym z wielu źródeł (w tym kolektorów słonecznych) oraz zmian zachowań konsumentów w efekcie informacji o zmiennych co godzina taryfach za energię i ich postaw wobec tak złożonych systemów (80% gospodarstw domowych w pełni zadowolonych). Pan Goeltz skonkludował, ze mikrosieci otwierają nowe rynki dla termicznej energetyki słonecznej i dają pełniejsze możliwości skorzystania z systemów ogrzewania (chłodzenia) sieciowego oraz ze stosunkowo tanich systemów magazynowania energii w zasobnikach z ciepła wodą, ale potrzebne są dodatkowe badania i dalsze zmiany prawne dot. liberalizacji rynku energii elektrycznej i dostępu konsumentów energii do informacji.
Kolektory słoneczne - dofinansowanie
Pani Anna Żyła przedstawiła 20-letnie doświadczenie Banku Ochrony Środowiska w finansowaniu energetyki odnawialnej w tym w szczególności małych, rozproszonych technologii, jak np. kolektory słoneczne. Bank wyspecjalizował się w finansowaniu zielonej energetyki, a łączna pula udzielonych przez Bank kredytów na OZE sięga już 1 mld zł. Najnowszym (wprowadzonym w sierpniu 2010 r.), dobrze przyjętym przez rynek i już sprawdzonym (udzielonych niemalże 1,2 tys. kredytów) produktem banku jest „Słoneczny Eko-Kredyt”, czyli kredyt na zakup kolektorów słonecznych z dotacją NFOŚiGW.
W końcowej części Forum odbył się panel dyskusyjny, dotyczący przyszłości rynku energetyki słonecznej termicznej. W dyskusji wzięło udział 9 panelistów: Jacek Czech z Krajowej Izby Gospodarczej, Wojciech Hetmański z Energa – Obrót S.A., Daria Kulczycka - PKPP Lewiatan, Arkadiusz Lewicki - Związek Banków Polskich, Bogusław Łyczba - Panel Słoneczny, Maria Milewska - NFOŚiGW, Józef Neterowicz - Związek Powiatów Polskich, Bogusław Regulski - Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie oraz Anna Żyła - BOŚ Bank.
Prezes Wiśniewski, we wprowadzeniu do dyskusji zaznaczył, że organizatorzy zapraszając tak znaczące gremium panelistów pragnęli ułatwić poszerzenie perspektywy debaty nad przyszłością termicznej energetyki słonecznej w Polsce, włączenie jako ważnego czynnika rozwoju branży uwarunkowań zewnętrznych, zarówno regulacyjnych jak i społecznych oraz umożliwić nawiązanie przez producentów urządzeń i instalatorów energetyki słonecznej bezpośredniej współpracy z innymi środowiskami i branżami umożliwiającymi poszerzanie dotychczasowych rynków o nowe obszary. Podsumowując wcześniejsze referaty podkreślił, że dotychczas stymulatorem wzrostu sektora na rynku krajowym były dotacje z funduszy UE i funduszy ekologicznych, ale w 2011 r. zostaną wyczerpane środki pomocowe (dotacje) UE przewidziane na lata 2007-2014. Realizacją zatwierdzonego, w grudniu 2010 roku „Krajowego planu działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”, zakładającego zbudowanie w latach 2011-2020 ponad 14,7 mln m2 kolektorów słonecznych wymaga utrzymania tempa wzrostu sektora z poprzedniej dekady, tj. na poziomie niemalże 40% rocznie, co jest dużym wyzwaniem. Postawił kilka tez: jakie nowe rynki zostaną otwarte w najbliższych latach?; jakie pozakosztowe bariery są do pokonania?, aby energetyka słoneczna mogła się dalej dynamicznie rozwijać, aby kolektory słoneczne stały się powszechne (kolektory słoneczne w każdym domu) i jakie są zagrożenia; jakie działania polityczne i prawne są niezbędne w okresie 2011-2015?; jak zoptymalizować system wsparcia?; jakich partnerów przemysłowych, biznesowych i społecznych potrzebuje energetyka słoneczna aby uzyskać niezbędne wsparcie polityczne ?
Prelegenci podkreślali, że dla sprawnego funkcjonowania rynku bardzo istotną kwestią jest budowanie świadomości konsumentów poprzez działania samych przedsiębiorców, i tym samym włączenie w rynek aktywnych uczestników rynku, w tym prosumentów oraz partnerów z innych branż, w tym dotychczas słabo włączonych takich jak ciepłownictwo, drobny przemysł oraz utrzymanie zainteresowania samorządów. W tym duchu wypowiadali się Pan Dyrektor Jacek Czech, Pan Wojciech Hetmański, Pan Prezes Bogusław Regulski, Pan Józef Neterowicz oraz Pani Dyrektor Daria Kulczycka, która poinformowała o utworzeniu przy Lewiatan nowego Związku Pracodawców Forum Energetyki Odnawialnej zrzeszającego m.in. producentów kolektorów słonecznych. Na konieczność aktywnego włączenia polityki państwa, w szczególności pilnego uchwalenia ustawy o odnawialnych źródłach energii zwracali uwagę Pani Maria Milewska i Pani Daria Kulczycka oraz Pan Józef Neterowicz. Na problemy prawne i proceduralne przy realizacji większych projektów zwracał uwagę Pan Wojciech Hetmański. Ponadto, m.in. Pani Maria Milewska zauważyła, że w Polsce w dalszym ciągu brakuje systemu certyfikacji instalatorów systemów słonecznych, dającego użytkownikowi gwarancję prawidłowej pracy instalacji, co utrudnia bardziej efektywne skorzystanie z systemu wsparcia. Również zauważalny na rynku jest brak akredytowanego laboratorium badawczego kolektorów słonecznych. Pani Anna Żyła podkreśliła, że warunki ramowe powinny zapewnić opłacalność ekonomiczną mikroinwestycji, gdyż bez spełnienia tego warunku inne działania promocyjne nie przyniosą znaczących w skali kraju efektów. W uzupełnieniu Pan Dyrektor Arkadiusz Lewicki zwrócił uwagę na przygotowane przez system bankowy na inne niż sprowadzony program dotacji NFOŚiGW produkty adresowane horyzontalnie, takie jak usprawniony „kredyt technologiczny”, które innowacyjna branża termicznej energetyki słonecznej nie w pełni wykorzystuje. Pan Prezes Bogusław Regulski i pani Dyrektor Daria Kulczycka oraz Pan Wojciech Hetmański zwrócili uwagę, że kwestie związane z pakietem klimatycznym UE wpłyną na wzrost cen nośników energii i wzmocnią zainteresowanie wykorzystaniem energii słonecznej. Reprezentujący branże Pan Prezes Bogusław Łyczba wyraził satysfakcję z pozytywnego odbioru energetyki słonecznej przez instytucje spoza branży i ich otwarcie na współpracę. Podkreślił, że takie wsparcie jest niezbędne, bo dalej jest wiele barier do usunięcia, wśród których za najważniejszą uznał niepewność systemu wsparcia w dłuższym okresie, co powoduje ryzyko i koszty po stronie producentów urządzeń i nie poprawia konkurencyjności, choć temu system wsparcia powinien służyć. W dyskusji głos zabrali uczestnicy Forum, zwracając m.in. uwagę na konieczność włączenia w rozwój branży krajowych środowisk naukowych oraz wpisywania strategii rozwoju branży w politykę wzrostu efektywności energetycznej, w szczególności w mieszkalnictwie. Zabierający głos w dyskusji, Przewodniczący Partii Zielonych p. Dariusz Szwed zauważył że szybki i efektywny rozwój branży jest potrzebą chwili i wymaga znacznie bardziej aktywnego niż dotychczas włączenia się rządu.
Organizatorem Forum był Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO). Patronat Honorowy jak co roku nad Forum objął: Wicepremier i Minister Gospodarki Pan Waldemar Pawlak, Minister Środowiska Pan Andrzej Kraszewski, Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Pan Jan Rączka, Prezydent Miasta Warszawy Pani Hanna Gronkiewicz-Waltz oraz Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan.
Partnerami Forum byli: BOŚ Bank oraz Energa-Obrót S.A.
Partnerami Instytucjonalnymi byli: Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, Krajowa Izba Gospodarcza, Panel Słoneczny, Podkarpacka Agencja Energetyczna, Powiślańska Agencja Energetyczna, Warmińsko-Mazurska Agencja Energetyczna, Wielkopolska Agencja Energetyczna, Zielony Instytut, Związek Banków Polskich, Związek Powiatów Polskich.
Patronat Medialny nad Forum został objęty przez czasopisma: Agroeneregtyka, Biznes i Ekologia, Czysta Energia, Doradca Energetyczny, Globenergia, Magazyn Instalatora, Murator, Nowa Energia, Nowy Przemysł, Polski Instalator, Polski Przemysł, Przemysł, Środowisko i Zarządzanie, Rynek Fotowoltaiczny, Rynek Instalacyjny oraz vortale.
