Brak dziennika budowy
Oryginał dziennika budowy (nie jego kopia) stanowi jeden z załączników, jakie inwestor jest zobowiązany dołączyć do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. Oczywiście, pomijając sytuacje, w których organ zadecydował, że na danej budowie dziennik budowy nie musi być prowadzony.
Oryginał dziennika budowy jest zatem podstawowym dokumentem, jaki inwestor powinien posiadać, aby organ nadzoru budowlanego (czyli powiatowy lub wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego, według właściwości) mógł dopuścić obiekt do użytkowania. Obowiązek ten można uznać za wykonany, jeśli inwestor przedłoży wszystkie tomy dziennika budowy, (dziennika montażu, dziennika robót – o ile był prowadzony) (zob. § 3 ust. 1 - 4 i § 6 ust. 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 108, poz. 953 z późn. zm.). Jeśli zaś w wyniku sprawdzenia przedłożonych przez inwestora dokumentów właściwy miejscowo organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że są one niekompletne lub posiadają braki (m.in. brak dziennika budowy) i nieścisłości, wezwie inwestora do ich uzupełnienia, w trybie art. 57 ust. 4 ustawy – Prawo budowlane. Co w sytuacji, gdy inwestor nie posiada dziennika budowy?
W tym miejscu pojawia się problem, ponieważ przepisy ustawy – Prawo budowlane nie przewidują trybu postępowania w przypadku nie przedłożenia dziennika budowy, np. ze względu na jego zagubienie lub zniszczenie. Natomiast w takim przypadku nie można nakładać na organ nadzoru budowlanego obowiązku odtworzenia przebiegu budowy. Wobec tego na organie nie może ciążyć obowiązek przeprowadzenia postępowania zmierzającego do odtworzenia dziennika budowy.
Natomiast w wypadku braku dziennika budowy, w sytuacji ubiegania się o pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego, w celu udokumentowania określonych faktów, należy przeprowadzić postępowanie dowodowe w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego – w celu ustalenia jego treści można dopuścić inne dowody (zob. art. 75 § 1 Kpa). Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Sformułowanie "w szczególności" oznacza, że nie jest to zamknięte wyliczenie środków dowodowych dopuszczalnych w postępowaniu administracyjnym. Dopuszczalne są zatem również inne środki dowodowe nienazwane, jeżeli mogą przyczynić się do wykrycia prawdy obiektywnej np. opinie instytutu naukowo-badawczego, plany, mapy, filmy, zdjęcia, taśmy nagrań itp. Należy zaznaczyć, że Kpa przyjmuje zasadę równej mocy środków dowodowych, nie wprowadzając ograniczeń co do rodzaju dowodów, którym należy przyznać pierwszeństwo w ustaleniu istnienia danego faktu.
Przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego konieczne jest również w celu stwierdzenia, czy w związku z brakiem dziennika budowy nie doszło do naruszenia przede wszystkim przez osobę pełniącą, na poszczególnych etapach budowy, funkcji kierownika budowy, obowiązku prowadzenia dokumentacji budowy (art. 22 pkt 2), czy w ogóle obowiązku prowadzenia dziennika budowy (art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo budowlane) oraz obowiązku określonego w § 11 ust. 2 rozporządzenia w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia, czyli że za właściwe prowadzenie dziennika budowy, jego stan oraz właściwe przechowywanie na terenie budowy jest odpowiedzialny kierownik budowy.
Ponadto należy zaznaczyć, że osoba, która przystępuje do budowy lub prowadzenia robót budowlanych bez dziennika budowy (inwestor), może zostać ukarana karą grzywny. Fakt ten wynika z art. 93 pkt 4 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym kto przystępuje do budowy lub prowadzi roboty budowlane bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, art. 44, art. 45 ustawy Prawo budowlane, podlega karze grzywny.
Należy również wskazać na odpowiedzialność karną, zgodnie z art. 276 Kodeksu karnego. Odpowiedzialności tej podlega ten kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać. Osoba taka podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Zatem wobec braku dziennika budowy, organ nadzoru nie ma obowiązku odtwarzać tego dokumentu, natomiast, aby można było jednak dopuścić obiekt do użytkowania, należy w miarę możliwości odtworzyć przebieg budowy, biorąc pod uwagę wszystkie dowody w sprawie. Trzeba również pamiętać o karach za wszelkie nieprawidłowości, które miały miejsce w trakcie budowy, a wyjdą na jaw w trakcie prowadzonego postępowania dowodowego.
