Murarz - warunki pracy, gdzie nauczyć się zawodu i gdzie szukać pracy?

Zawód murarza - tradycyjne murowanie przegród z cegieł, bloczków czy pustaków wydaje się z pozoru czynnością prostą. Jednak powodzenie prac murarskich, zwłaszcza tych z wykorzystaniem nowoczesnych materiałów, zależy od właściwego doboru elementów murowych i zapraw, a także od wiedzy oraz umiejętności i kompetencji społecznych murarza.

Spis treści

1. Na czym polega praca murarza?
2. Predyspozycje do zawodu murarza
3. Murarz - warunki pracy i wymagania zdrowotne
4. Gdzie nauczyć się zawodu murarza?
5. Gdzie szukać pracy?

Na czym polega praca murarza?

Murarz przede wszystkim wznosi ściany nośne i działowe z różnych materiałów, m.in.: cegieł ceramicznych i klinkierowych,bloczków i pustaków betonowych, gipsowych bądź ceramicznych, a także kamieni. Może również wykonywać inne elementybudynków, np. schody, filary, nadproża, sklepienia, słupy czy stropy, oraz spoinować i licować ściany elewacyjne. Poza wznoszeniem nowych konstrukcji często przeprowadza naprawy, wzmocnienia (np. w ramach prac konserwatorskich) oraz rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych.

Prace wykonuje ręcznie lub mechanicznie, z zastosowaniem odpowiednich narzędzi i urządzeń – w zależności od wielkości realizowanych robót. Wykorzystuje różnego rodzaju ręczne narzędzia murarskie, kontrolno-pomiarowe, elektronarzędziai maszyny budowlane służące do transportu materiałów, obróbki elementów murowych oraz przygotowania i nakładania zapraw. Korzysta również z drabin i rusztowań.

Kompetencja zawodowa dla zawodu murarza Kz1 – Przygotowywanie zapraw murarskich oraz wykonywanie, remonty i rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych – obejmuje zestaw zadań zawodowych, do realizacji których wymagane są odpowiednie wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne.

Do zadań tych należy wykonywanie: zapraw murarskich i mieszanek betonowych (Z1), murowanych konstrukcji budowlanych(Z2), remontów i rozbiórki murowanych konstrukcji budowlanych (Z3), a także ocenianie jakości i rozliczanie kosztów wykonywanych robót pomocniczych oraz murarskich (Z4).

• Murowanie z silikatów. 6 etapów murowania z silikatów
• Jak prawidłowo murować ściany z bloczków wapienno-piaskowych?
• Pustaki ceramiczne - błędy popełniane podczas murowania z elementów ceramicznych

Głównym zadaniem murarza jest przygotowanie zapraw murarskich oraz wznoszenie murów, jednak powinien on umieć wykonywać jeszcze wiele innych, dodatkowych czynności, m.in. takich jak:

• organizowanie pracy (zgodnie z zasadami i przepisami bhp w zakresie robót murarskich) podczas wykonywania murowanych konstrukcji budowlanych, w tym na stanowiskach pomocniczych;
• przygotowanie terenu budowy, wyznaczenie miejsca składowania materiałów i odpadów, montaż prostych systemów rusztowań oraz przygotowanie środków transportu materiałów, narzędzi i sprzętu na stanowisko pracy;
• wykonywanie robót ziemnych i izolacyjnych oraz pomocniczych betoniarskich, ciesielskich, tynkarskich i zbrojarskich, związanych z wykonywaniem murowanych konstrukcji budowlanych;
• analizowanie rysunków roboczych oraz wyznaczenie na ich podstawie położenia murowanych konstrukcji budowlanych;
• wykonywanie przedmiaru i obmiaru robót związanych z przygotowaniem zapraw murarskich i mieszanek betonowych, a także ze wznoszeniem, remontowaniem, wzmocnieniem lub rozbiórką murowanych konstrukcji budowlanych;
• obliczanie ilości i rodzaju materiałów potrzebnych do wykonania robót budowlanych;
• przygotowywanie zapraw murarskich i mieszanek betonowych zgodnie z określoną recepturą i technologią;
• szacowanie i rozliczanie kosztów realizowanych prac związanych z wykonaniem, remontowaniem lub rozbiórką murowanych konstrukcji budowlanych, a także z przygotowaniem zapraw murarskich i mieszanek betonowych;
• ocenianie poprawności i jakości przygotowanych zapraw murarskich i mieszanek betonowych, wykonywanie murowanych konstrukcji budowlanych oraz ich remontów bądź rozbiórek.

W czasie pracy murarz jest zobowiązany do przestrzegania zasad oraz przepisów bhp i przeciwpożarowych, ochrony środowiska i ergonomii podczas wykonywania ww. zadań. Musi zatem potrafić dobierać środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania prac, zwłaszcza remontowych i rozbiórkowych murowanych konstrukcji budowlanych.

Predyspozycje do zawodu murarza

Podobnie jak w innych zawodach murarz powinien mieć odpowiednie kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych. W szczególności musi być gotowy do:

• ponoszenia odpowiedzialności za skutki podejmowanych działań oraz za powierzony sprzęt i narzędzia, wykorzystywane na stanowisku pracy;
• dostosowywania się do zmiennych warunków pracy;
• podnoszenia własnych kompetencji zawodowych w zakresie realizowanych robót murarskich;
• oceniania i weryfikowania wykonywanych przez siebie prac;
• oceniania zagrożenia zdrowia oraz życia podczas realizacji robót murarskich i podejmowania działań adekwatnych do stopnia zagrożenia;
• kierowania się zasadami zgodnymi z etyką zawodową i obowiązującymi przepisami w branży budowlanej.

W zależności od miejsca pracy, wykonywanych zadań zawodowych i liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie murarz może pracować samodzielnie lub w kilkuosobowych zespołach pod nadzorem brygadzisty. Choć murarze zazwyczaj pracują w systemie jednozmianowym, to zdarzają się inwestycje o mocno napiętym harmonogramie – wówczas jego realizacja może wymagać schematu dwu- lub trzyzmianowego. Poza wiedzą i umiejętnościami związanymi z wykonywaniem zadań zawodowych bardzo ważne są tzw. kompetencje miękkie, m.in. umiejętności komunikacyjne bądź pracy w zespole, poczucie odpowiedzialności, chęć do podnoszenia kwalifikacji czy odporność na stres, które ułatwiają osiąganie celów zawodowych i osobistych.

Murarz - warunki pracy i wymagania zdrowotne

Murarz wiele robót wykonuje na wolnym powietrzu, zwłaszcza zadania związane z przygotowywaniem zaprawy. Same pracemurarskie może realizować na poziomie terenu lub poniżej, na znacznych wysokościach, a także wewnątrz budynku. Częstojest to wielogodzinna praca fizyczna w zróżnicowanych warunkach atmosferycznych. Osoba pracująca w tym zawodzie narażona jest na działanie czynników niosących ryzyko wypadku, m.in. podczas pracy:

•  poniżej poziomu gruntu, np. przy murowaniu fundamentów budowli – możliwość powstania urazów na skutek przysypania pracownika źle zabezpieczonym wykopem;
• na wysokości – możliwość śmierci lub powstania urazów na skutek braku środków ochrony zbiorowej i indywidualnej bądź braku nadzoru nad pracami;
• z zaprawami i elementami murowymi – możliwość zaprószenia oczu, skaleczeń twarzy okruchami stwardniałej zaprawy, cegieł, pustaków, np. podczas prac wykonywanych młotkiem.

Ponadto murarz w środowisku pracy może być narażony na działanie innych czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, m.in.:

• porażenie prądem elektrycznym podczas używania urządzeń elektrycznych na placu budowy;
• hałas pochodzący z maszyn i prac budowlanych;
• obrażenia spowodowane ostrymi krawędziami używanych narzędzi;
• dźwiganie ciężarów – elementów murowych czy worków z zaprawą – może przyczynić się do urazów ciała, problemów z kręgosłupem, przeciążeń;
• transport pionowy – wiąże się z możliwością powstania złamań lub zgnieceń;
• śliskie, nierówne powierzchnie, wąskie przejścia, dojścia, ostre krawędzie – mogą spowodować urazy ciała, potłuczenia, skaleczenia oraz złamania;
• czynniki chemiczne i pyły – substancje chemiczne wchodzące w skład mieszanek betonów i zapraw murarskich mogą powodować alergie skórne; trzeba też uwzględnić np. możliwość ukąszenia przez owady występujące podczas pracy na otwartych przestrzeniach;
• czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy;
• mikroklimat – praca wykonywana jest na otwartej przestrzeni, niezależnie od pory roku; wysokie temperatury niosą ryzyko udarów słonecznych, poparzeń skóry, omdleń w wyniku przegrzania organizmu, zaś niskie – możliwość powstania częstych infekcji górnych dróg oddechowych oraz odmrożenia, głównie stóp.

Praca fizyczna w tak zróżnicowanych warunkach wymaga zatem od murarza dobrego zdrowia i sprawności ruchowej. Pracownik powinien mieć dobrą ogólną wydolność fizyczną, sprawny układ oddechowy i kostno-stawowy. Istotne są także sprawności sensomotoryczne, m.in. ostrość wzroku, zmysł równowagi, czucie dotykowe, koordynacja wzrokowo-ruchowa, rozróżnianie barw, spostrzegawczość, zręczność rąk i palców, a także brak lęku przed wysokością.

O stanie zdrowia i ewentualnych przeciwwskazaniach do wykonywania zawodu zawsze orzeka lekarz medycyny pracy. Jest jednak kilka schorzeń, które mogą wykluczać możliwość pełnowymiarowej pracy jako murarz. Są to np. zaburzenia równowagi, lęk wysokości, padaczka, zawroty głowy, wady kręgosłupa (skrzywienie boczne kręgosłupa), alergie kontaktowe i wziewne, choroby układu oddechowego, wady wzroku niepoddające się korekcji, choroby ograniczające w znacznym stopniu sprawność narządów ruchu lub choroby układu krążenia.

Warto jednak dodać, że możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych jako murarzy, oczywiście po indywidualnej konsultacji z lekarzem medycyny pracy i jego pozytywnej opinii. Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb danego pracownika. Murarzami mogą być osoby z dysfunkcją narządu wzroku, jeśli wada może być skorygowana odpowiednimi soczewkami kontaktowymi, słabosłyszące – pod warunkiemzapewnienia im odpowiedniej pomocy technicznej oraz właściwego przygotowania środowiska i stanowiska pracy, a także osoby z niewielkimi zaburzeniami mowy.

Gdzie nauczyć się zawodu murarza?

Zawodu murarza najlepiej nauczyć się w branżowej szkole I stopnia (dawniej zasadniczej szkole zawodowej) w zawodzie: murarz-tynkarz (711204). Kwalifikację BUD.12 Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich, wyodrębnioną w tym zawodzie, potwierdzają (również w trybie eksternistycznym) Okręgowe Komisje Egzaminacyjne. Ponadto zdobycie odpowiedniego wykształcenia umożliwiają ośrodki prowadzące Kwalifikacyjne Kursy Zawodowe (dla dorosłych) w zakresie kwalifikacji BUD.12 Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich. Mogą je prowadzić:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe;
• niepubliczne szkoły z uprawnieniami szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe;
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego;
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową;
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Alternatywną formą kształcenia w zawodzie jest kształcenie rzemieślnicze (z udziałem pracodawców rzemieślników), które umożliwia nabycie tytułu czeladnika, a następnie mistrza w zawodzie murarza lub pokrewnym murarza-tynkarza. Kompetencje w tych zawodach potwierdzają Izby Rzemieślnicze.

W większości przypadków przedsiębiorstwa specjalizujące się w robotach murarskich same prowadzą szkolenia zarówno kandydatów do pracy jako murarz, jak i osób już pracujących. Szkolenia mogą także oferować szkoły, ośrodki i centra kształcenia zawodowego oraz inne instytucje działające na rynku usług szkoleniowych w zakresie robót murarskich. Tematyka szkoleń może np. dotyczyć wykonywania robót murarskich lub obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w pracach tego typu. Z reguły organizatorzy tych szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

• Ranking uczelni technicznych w Polsce. Która uczelnia techniczna kształci najlepszych inżynierów budownictwa?

Gdzie szukać pracy?

Murarz najczęściej znajduje pracę w branży budowlanej na budowach różnych obiektów, np. mieszkalnych, użyteczności publicznej czy przemysłowych. Zatrudnienie oferują firmy ogólnobudowlane, remontowo-budowlane, przedsiębiorstwa produkcyjne, zakłady usługowe. Po zdobyciu wykształcenia w branżowej szkole I stopnia (to zwykle podstawowa forma edukacji kandydata na murarza) i potwierdzeniu kompetencji zdanym egzaminem murarz może:

• rozpocząć pracę na stanowisku pomocnika, a następnie wraz z nabyciem doświadczenia zawodowego awansować na samodzielne stanowisko;
• po nabyciu dalszego doświadczenia zawodowego, kompetencji organizacyjnych i w obszarze kierowania ludźmi – awansować na stanowisko brygadzisty nadzorującego pracę małego zespołu pracowników;
• założyć i prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług murarskich;
• doskonalić swoje umiejętności, uczestnicząc w szkoleniach branżowych oraz organizowanych przez pracodawców;
• po skończeniu branżowej szkoły I stopnia w zawodzie pokrewnym – murarz-tynkarz – dalej kształcić się w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, np. w zawodzie technika budownictwa, a następnie, po zdaniu matury i ewentualnym ukończeniu uczelni wyższej (np. na kierunku budownictwo), awansować na stanowisko kierownicze;
• rozszerzać swoje kompetencje zawodowe przez kształcenie/szkolenia w zawodach pokrewnych, m.in. takich jak: technik budownictwa, technik robót wykończeniowych w budownictwie, monter kamiennych elementów budowlanych, zdun, tynkarz lub murarz-tynkarz, kamieniarz, betoniarz, zbrojarz lub betoniarz-zbrojarz, a także glazurnik, posadzkarz bądź cieśla.

Pracę w zawodzie murarza może wykonywać również osoba, która została przyuczona do zawodu, uzyskała doświadczenie w trakcie wykonywania prac w zawodzie lub odbyła szkolenie zorganizowane w firmie specjalizującej się w robotach murarskich, w wyspecjalizowanym ośrodku szkoleniowym. Podjęcie pracy w tym zawodzie ułatwia zatem uzyskanie:

• dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w pokrewnym zawodzie szkolnym murarz-tynkarz;
• świadectwa potwierdzającego kwalifikację BUD.12 Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich;
• świadectwa czeladniczego lub dyplomu mistrzowskiego w zawodzie murarza lub (pokrewnym) murarza-tynkarza, nadawane w ramach kształcenia rzemieślniczego po zdaniu egzaminu organizowanego przez Izby Rzemieślnicze.

Warto też zwrócić uwagę na dodatkowe atuty, które mogą ułatwić murarzowi znalezienie pracy, takie jak m.in.:

• suplementy Europass (w języku polskim i angielskim), wydawane na prośbę zainteresowanego przez Izby Rzemieślnicze oraz Okręgowe Komisje Egzaminacyjne;
• uprawnienia do obsługi maszyn i urządzeń do robót murarskich;
• orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości.

Opracowanie: redakcjaKonsultacja ekspercka: dr inż. Krzysztof Symela, Dyrektor Centrum Badań Edukacji Zawodowej i Zarządzenia Innowacjami, Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, www.itee.lukasiewicz.gov.pl, www.lukasiewicz.gov.pl