Praca na wysokości. 5 najważniejszych wskazówek jak bezpiecznie pracować na wysokości?

Praca na wysokości wiąże się z dużym ryzykiem utraty zdrowia i życia. Ponad 50% wypadków ciężkich i śmiertelnych w budownictwie rejestrowanych przez Państwową Inspekcję Pracy to właśnie upadki z wysokości. Połowa tych zdarzeń dotyczy prac na wysokości wykonywanych na dachach.

Praca na wysokości - zabezpieczenia

Te smutne statystyki dotyczące pracy na wysokości wynikają głównie z faktu, że polscy pracodawcy zapominają o podstawowej zasadzie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującej w całej Europie, jaką jest pierwszeństwo środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej. Mówiąc prościej należy w pierwszej kolejności, zwłaszcza jeśli chodzi o pracę na wysokości, stosować takie zabezpieczenia, które nie zależą od woli pojedynczego pracownika, a więc bariery, pomosty zabezpieczające, siatki bezpieczeństwa. Środki ochrony indywidualnej jak szelki bezpieczeństwa można stosować dopiero w sytuacji, kiedy środki ochrony zbiorowej nie są możliwe do zastosowania.

W Polsce pracodawcy przyjęli, że te zabezpieczenia do pracy na wysokości, które są tańsze i szybsze w zastosowaniu są najwłaściwsze. Doprowadza to bardzo często do sytuacji, w której pracownik jest wyposażony w szelki bezpieczeństwa, dla spokoju bierze je także na dach, ale ich nie stosuje. Zgodnie z polskimi przepisami odpowiedzialność w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy za taką sytuację ponosi osoba nadzorująca pracę, a więc pracodawca czy kierownik budowy i nie mają znaczenia tłumaczenia, że nie ma możliwości przypilnowania każdego pracownika z osobna.

Praca na wysokości dekarzy

Dekarze z założenia pracują na wysokości, m.in. na powierzchni dachu, a szelki mają ich zabezpieczać w sytuacji awaryjnej, jaką jest upadek poza obrys dachu. Właściwy zatem jest sprzęt najprostszy i tym samym najlżejszy i najmniej ograniczający ruchy. Kolejnym elementem mającym wpływ na decyzję pracownika o zastosowaniu szelek jest wskazanie mu miejsca mocowania szelek. Nie wystarczy wyposażyć pracownika na dole w szelki. Należy zadbać, aby pracownik dokładnie wiedział, do jakiego elementu może je przymocować. Jeżeli nie ma takiego elementu w konstrukcji budynku, to należy zapewnić właściwie zamocowane kotwy. Przestrzec należy w tym miejscu przed przywiązywaniem linek bezpieczeństwa do kominów. Komin jest konstrukcją, która nie przenosi sił ścinających, jakie występują podczas przytrzymywania osoby spadającej. Jeżeli jest to komin w miarę nowy, właściwie skonstruowany, to może wytrzymać takie obciążenie, ale jeżeli mamy do czynienia z kominem starym, którego cegły trzymają się razem bardziej "z przyzwyczajenia" niż z powodu wiązania, to taki element nie tylko nie zatrzyma spadającego pracownika, ale może jeszcze spaść na niego powodując dodatkowe obrażenia ciała.

Zgodnie z przepisami na dachach, których nachylenie jest powyżej 20% wszyscy przebywający muszą być zabezpieczeni przed upadkiem z wysokości. Natomiast na dachach o nachyleniu do 20% zabezpieczeni powinni być ci pracujący, którzy przebywają w pobliżu krawędzi dachu. Nigdzie w przepisach nie zostało sprecyzowane co oznacza „w pobliżu krawędzi dachu”. Należy w tym miejscu zwrócić jednak uwagę, że osoby nadzorujące nigdy nie będą miały pewności, czy pracownik, który pracę wykonuje w kalenicy nie podejdzie do krawędzi dachu, aby porozumieć się z osobą znajdującą się na dole. Nawet jeżeli nie zrobi tego świadomie, to sytuacja panująca na dachu może spowodować, że wbrew swojej woli znajdzie się w sytuacji zagrożenia. Do takiego wypadku doszło np. w 2008 roku w Łodzi, gdzie pracownicy niosący arkusz blachy zostali zepchnięci z dachu przez nagły poryw wiatru.

Praca na wysokości - bezpieczeństwo pracowników

Przedstawiamy ważne wskazówki dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pracowników:

1. sprawdź, czy możliwe jest zastosowanie środków ochrony zbiorowej tj. barier, rusztowań lub pomostów zabezpieczających, siatek bezpieczeństwa – wystarczy na początku każdej dniówki sprawdzić, czy są właściwie skonstruowane i zamocowane, a nie będziesz musiał polegać na odpowiedzialności swoich podwładnych;
2. jeżeli zastosowanie środków ochrony zbiorowej nie jest możliwe, wyposaż wszystkich swoich pracowników pracujących na dachu, niezależnie od stopnia nachylenia dachu, w środki ochrony indywidualnej tj. szelki bezpieczeństwa z linką i amortyzatorem;
3. zapewnij, aby te środki były właściwie dobrane do wykonywanej pracy, wówczas unikniesz sytuacji, w której pracownicy za twoimi plecami będą zdejmować szelki;
4. upewnij się, że pracownicy wiedzą, do czego mają przypiąć linki i że miejsca mocowania są wystarczająco wytrzymałe;
5. pamiętaj, że jesteś odpowiedzialny za bezpieczeństwo swoich podwładnych – od ich zachowania może zależeć twoja przyszłość, a więc przeszkol ich właściwie, zadbaj, aby byli świadomi zagrożeń.

Praca na wysokości - niebezpieczne strefy

Kolejnym problemem najczęściej występującym przy pracach dekarskich są strefy niebezpieczne, czyli strefy, w których istnieje ryzyko upadku przedmiotów z wysokości. Zgodnie z obowiązującymi przepisami podczas prowadzenia prac na wysokości należy wygrodzić na poziomie terenu strefę niebezpieczną, której szerokość wynosi min. 0,1 wysokości, na której prowadzone są prace, lecz nie mniej niż 6 m.

W warunkach nieprzemysłowych przy robotach dekarskich obowiązuje więc strefa 6 m. Należy o tym pamiętać przed podjęciem się realizacji umowy, bowiem należy sprawdzić, do kogo należy teren o szer. 6 m wokół budynku i uzgodnić z właścicielem warunki zajęcia go przez strefę niebezpieczną. Jeżeli w jej obrębie znajduje się chodnik dla pieszych lub parking, należy zadbać o właściwe oznakowania informujące osoby postronne o prowadzonych pracach na wysokości i związanym z tym zakazie wstępu. Jeżeli w obrębie znajduje się droga lub ulica, to z zarządcą należy ustalić warunki zamknięcia lub zawężenia drogi.

Strefa niebezpieczna powinna być wygrodzona w miarę trwale, aby nie prowokować osób postronnych, zazwyczaj mocno niezadowolonych z utrudnień, do niszczenia wygrodzenia i wchodzenia pomimo zakazu do strefy. Popularne taśmy niestety są niszczone przez mieszkańców, a za trwałość wygrodzenia i oznakowania odpowiedzialny jest wykonawca robót. Różnica jest bardzo istotna w zakresie odpowiedzialności karnej, a także cywilnej. Jeżeli strefa jest właściwie wygrodzona i oznakowana, a ktoś wejdzie w strefę, to robi to na własną odpowiedzialność. Jeżeli natomiast znajdzie się w strefie niewłaściwie zabezpieczonej, to wówczas odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo, a także za bezpieczeństwo np. samochodu, zaparkowanego w strefie ponosi wykonawca robót. Może zatem zdarzyć się tak, że przy niewłaściwym oznakowaniu i wygrodzeniu kierowca zaparkuje w strefie niebezpiecznej samochód, na który spadnie z góry narzędzie lub materiał. Wówczas wykonawca będzie musiał pokryć straty z własnej kieszeni. Jeżeli natomiast kierowca zaparkuje w strefie, pomimo właściwego oznakowania i wygrodzenia, wówczas straty musi pokrywać z własnego AC.

Praca na wysokości - praktyczne rady

• przed podpisaniem umowy rozważ do kogo należy strefa 6 m wokół budynku i na co jest przeznaczona;

• przed przystąpieniem do robót uzgodnij z właścicielem terenu warunki wyłączenia tego terenu z użytkowania przez osoby postronne;

• wygrodź strefę o szer. min. 6 m, ponieważ za taką odpowiadasz;

• zadbaj, aby wygrodzenie było w miarę trwałe i odpowiednio oznakowane – unikniesz codziennej naprawy np. pozrywanych taśm i wkraczania osób postronnych w strefę, za którą odpowiadasz.

Uwaga! Przestrzeganie przepisów może uchronić Cię przed odpowiedzialnością za ewentualne zdarzenia, na które nie zawsze masz wpływ.