Zatrudnianie cudzoziemców - będzie zmiana ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców. Plusy i minusy nowelizacji przepisów

2022-10-12 6:05

Cudzoziemcy, którzy muszą legalizować swoje zatrudnienie w Polsce, stanowią istotny filar zatrudnienia w budownictwie. Aktualnie głównym aktem prawym regulującym zatrudnianie cudzoziemców w Polsce jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 . Jeszcze w tym roku czeka nas nowelizacja przepisów. Część zmian pozytywnie jest oceniana przez pracodawców zatrudniających cudzoziemców, część jednak budzi spore kontrowersje. Czy nowe regulacje usprawnią procedury związane z zatrudnianiem cudzoziemców?

W pierwszym półroczu 2021 roku wydano 110 233 zezwoleń na pracę dla cudzoziemców, którzy mieli pracować w budownictwie. W całym roku 2021 dla cudzoziemców, którzy mogli pracować na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, tj. obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy i Federacji Rosyjskiej, wpisano do ewidencji 111 196 oświadczeń dla osób wykonujących tylko jeden rodzaj prac budowlanych – prace robotników wykonujących prace proste w budownictwie ogólnym.

Powyższe dane potwierdzają, że cudzoziemcy, z krajów trzecich, którzy muszą legalizować swoje zatrudnienie w Polsce, stanowią istotny filar zatrudnienia w budownictwie.

Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców 2022

Aktualnie głównym aktem prawym regulującym zatrudnianie cudzoziemców w Polsce jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 690 z późn. zm.). Przed wakacjami rząd informował, że ustawa ta ma zostać wkrótce zastąpiona przez dwa nowe akty prawne:

ustawę o aktywności zawodowej oraz
ustawę o zatrudnianiu cudzoziemców.

Prace nad nowelizacją ustaw o zatrudnianiu cudzoziemców prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Oba projekty ujrzały już światło dzienne. Projekt ustawy o aktywności zawodowej opublikowano 5 października (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12364850/katalog/12917052#12917052_), projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców nieco wcześniej – 13 września (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12364052/katalog/12910620#12910620).

Czy nowe regulacje usprawnią procedury związane z zatrudnianiem cudzoziemców, które od lat są w Polsce określane jako nieefektywne?

Co zmieni się w zatrudnianiu cudzoziemców?

Warto podkreślić, że ustawa [w projektowanym kształcie] zdecydowanie porządkuje dotychczasowe regulacje. Niektóre jej postanowienia wzbudzają jednak liczne kontrowersje wśród podmiotów zatrudniających cudzoziemców.

Jakie to kontrowersje? Po pierwsze pracodawców niepokoi zakładany w projekcie brak możliwości uzyskania zezwolenia na pracę dla cudzoziemca w przypadku, gdy podmiot zatrudniający nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych albo nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty zaległych płatności.

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca, zgodnie z projektem, nie zostanie również wydane pracodawcy, który zalega z uiszczeniem podatku dochodowego od osób fizycznych lub podatku dochodowego od osób prawnych, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu.

Pracodawcy obawiają się, jak będzie wyglądała, wątpliwa do przeprowadzenia, weryfikacja faktu wykonywania pracy przez cudzoziemca na rzecz podmiotu trzeciego w przypadku, w którym podmiot zatrudniający nie jest agencją pracy tymczasowej. Weryfikacja taka miałaby być w założeniu dokonywana już na etapie wnioskowania o zezwolenie na pracę. Przepis ten ma na celu wyeliminowanie zjawiska niezgodnego z prawem outsourcingu, gdzie outsourcowane są de facto osoby, a nie usługi, co pozwala omijać przepisy o zatrudnieniu tymczasowym.

Ministerstwo nowelizacją przepisów zapowiado walkę z nieuczciwymi pracodawcami, którzy zatrudniają cudzoziemców. Dużą zmianą będzie wprowadzenie rocznych zezwoleń na pracę. Mają być one udzielane jeżeli:

wniosek o wydanie zezwolenia na pracę jest złożony przez podmiot zatrudniający prowadzący działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 1 rok;
czas pracy nie będzie przekraczał ½ pełnego czasu pracy lub 20 godzin tygodniowo;
cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Zupełnym novum w stosunku do aktualnie obowiązujących regulacji jest możliwość wprowadzenia limitów związanych z zatrudnianiem cudzoziemców, które mogą dotyczyć poszczególnych zawodów czy rodzajów działalności podmiotu zatrudniającego. Limity takie w zamierzeniu ustawodawcy mogą zostać wprowadzone drogą rozporządzenia o ile jest to niezbędne ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego lub ryzyko, że wysoka liczba udzielonych zezwoleń na pracę utrudni zatrudnienie obywateli polskich lub cudzoziemców, którzy korzystają z możliwości pracy w Polsce bez konieczności jej legalizacji (np. z uwagi na posiadane zezwolenie na pobyt stały).

Pozytywne zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców

Projekt ustawy to jednak nie tylko utrudnienia. Pracodawców już teraz cieszy zapowiadana likwidacja tzw. testu rynku pracy, czyli dokonywania weryfikacji podczas zatrudniania cudzoziemców, czy na lokalnym rynku pracy nie ma w rejestrach bezrobotnych i poszukujących osób, które byłyby gotowe podjąć proponowane cudzoziemcowi zatrudnienie. W obliczu aktualnej, utrzymującej się od kilku lat niskiej stopy bezrobocia formalność ta nie spełniała zakładanej funkcji (ochrony miejsc pracy dla pracowników rodzimych) przedłużając jedynie postępowania związane z legalizacją pracy cudzoziemców.

Warto przy tym wskazać, że projektowana ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców to jedynie trzon przepisów związanych z zatrudnianiem cudzoziemców w Polsce. Liczne dalsze regulacje będą konsekwencją aktów wykonawczych do niej, których treści jeszcze nie znamy. Dotyczy to w szczególności:

określenia państw, których obywatele korzystają z uproszczonych procedur związanych z legalizacją pracy (aktualnie są to obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy i Federacji Rosyjskiej, choć trwają prace nad usunięciem ostatniego z wymienionych krajów z listy);
wysokości opłat za poszczególne procedury;
wykazu dokumentów, jakie będzie trzeba dołączać do wniosku o udzielenie zezwolenia na pracę;
okoliczności, które mają być potwierdzane w procedurze ubiegania się o wpis do ewidencji oświadczenia o zatrudnieniu cudzoziemca.

Może zainteresuje Cię także:

Kontakt do autorki znajdziesz tu: www.cc.info.pl/team/dr-izabela-florczak

dr Izabela Florczak, Szefowa działu Employment Immigration w C&C Chakowski & Ciszek