Masz zaległy urlop z 2022? Czy przepadnie, jeśli nie wykorzystasz do końca września?
Czy niewykorzystany urlop z poprzedniego roku przepadnie, jeśli się go nie wykorzysta do końca września? Co jeśli firma nie chce go w tym czasie udzielić – by nie przepadł, można zażądać wypłaty ekwiwalentu? Takie pytania zaraz po wakacjach nurtują wielu pracowników. Co więc w tej kwestii stanowi prawo pracy?
Spis treści
- Zaległy urlop za 2022 rok trzeba było wykorzystać do końca pierwszego kwartału?
- Zaległy urlop z poprzedniego roku: kiedy przepada?
- Zaległy urlop za 2022 rok: czy pracodawca może nakazać wykorzystanie we wrześniu
- Urlop niewykorzystany w terminie: kara dla pracodawcy
- Niewykorzystany urlop do końca września: kto dostanie ekwiwalent pieniężny?
Wiedza o zasadach wykorzystania zaległego urlopu jest u pracowników niewielka albo – co gorsza – niezgodna w prawdą. Wynika to w znacznej mierze z zamieszania jakie w wiedzy z zakresu prawa pracy w ostatnich latach dokonały projekty nowych kodeksów pracy.
Proponowane nowe przepisy przewidywały rewolucję między innymi w zasadach korzystania z urlopu. Pojawiły się przy tym dwie skrajnie różne projekty dotyczące urlopu nie wykorzystanego w roku, za który on przysługuje.
Pierwsza proponowana zmiana zakładała, że za zgodą pracownika pracodawca będzie mógł pracownikowi za niewykorzystany urlop zapłacić. Inna z kolei – wręcz przeciwnie, że urlop nie wykorzystany w terminie będzie przepadał.
Ostatecznie nie doszło do wprowadzenia nowego kodeksu pracy i wciąż obowiązują stare regulacje dotyczące sposobów korzystania z urlopu, w tym zasady wykorzystania urlopu zaległego. Przypomnijmy więc jakie aktualnie obowiązują zasady korzystania z zaległych urlopów.
Zaległy urlop za 2022 rok trzeba było wykorzystać do końca pierwszego kwartału?
Przez wiele lat obowiązywała zasada, w myśl której zaległy urlop wykorzystać należało do końca pierwszego kwartału następnego roku. Jednak ten punkt graniczny już dawno przesunięto – dając możliwość wykorzystania urlopu, względem którego nie było możliwości wykorzystania latem roku, za który przysługiwał, poza następne wakacje.
Na szczęście, choć wielu osobom koniec pierwszego kwartału wciąż się kojarzy z obowiązkiem wykorzystania zaległego urlopu, od 10 lat ten przepis już nie obowiązuje. Termin wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego został przesunięty (w 2012 roku) na koniec trzeciego kwartału.
Kto więc nie wykorzystał jeszcze dni urlopowych z 2022 roku ma na to jeszcze ponad trzy tygodnie i może planować wykorzystanie go – oczywiście za zgodą pracodawcy – na najbliższe dni.
Taka zresztą była przesłanka zmiany, z pierwszego na trzeci kwartał. Gdy obowiązywał stary przepis, trudno go było egzekwować gdyż pracownicy niechętnie szli na urlop w zimowych pierwszych miesiącach roku. Po zmianach jest łatwiej i skłonić pracownika do wykorzystania zaległości, i pracodawcy znaleźć termin na takie wolne dla pracownika bez dodatkowego komplikowania rozkładu czasu pracy całej załogi w firmie.
Zaległy urlop z poprzedniego roku: kiedy przepada?
Choć niewykorzystanie urlopu za 2022 rok także do końca trzeciego kwartału a więc do końca września 2023 r. nie będzie skutkowało w ten sposób, że urlop automatycznie przepadnie, to jednak nie można zaległych dni urlopowych gromadzić w nieskończoność.
Zgodnie z art. 291 kodeksu pracy prawa do urlopu wypoczynkowego przedawniają się z upływem trzech lat – liczonych od dnia, w którym roszczenie z tytułu urlopu wypoczynkowego stało się wymagalne.
Oznacza to, że przedawnienie zaległego urlopu z 2022 zaczyna biec od 1 października 2023 roku i jeśli pracownik nie wykorzysta tych zaległych dni urlopu do końca września 2026, to dopiero wtedy utraci do nich prawo wskutek przedawnienia.
Zaległy urlop za 2022 rok: czy pracodawca może nakazać wykorzystanie we wrześniu
Udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego przez pracodawcę w drodze jednostronnej decyzji, czyli bez zgody pracownika, jest dopuszczalne jedynie w przypadku polecenia wykorzystania przez pracownika urlopu zaległego oraz w przypadku polecenia wykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu w okresie wypowiedzenia.
Oznacza to, że pracodawca może „wysłać” pracownika na zaległy urlop, czyli niewykorzystany w roku 2022, szczególnie gdy jego zakład pracy został zamknięty lub nastąpiły inne uzasadniające to okoliczności.
Dotyczy to jednak wyłącznie urlopu zaległego i taka możliwość nie dotyczy urlopu bieżącego, czyli za rok 2023.
Urlop niewykorzystany w terminie: kara dla pracodawcy
Pracodawca może być zdeterminowany i nalegać na wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego przez pracownika do końca września, ponieważ tak naprawdę za naruszenie tego terminu tylko on może ponieść konsekwencje.
Zgodnie z art. 282 § 1 pkt. 2 kodeksu pracy, pracodawca, który nie chce udzielić pracownikowi zaległego urlopu w terminie do 30 września roku następnego, narusza przepisy prawa. Wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym, które popełnia pracodawca, zagrożone jest karą grzywny od 1 000 do 30 000 zł.
Niewykorzystany urlop do końca września: kto dostanie ekwiwalent pieniężny?
Za niewykorzystany urlop wypoczynkowy pracodawca jest zobowiązany wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny. Przysługuje on w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy wtedy, gdy urlop, do którego miał prawo pracownik, nie został wykorzystany. Pracodawca nie ma obowiązku wypłacania go, jeżeli wcześniej uzgodnił z pracownikiem, że wykorzysta on urlop w czasie zatrudnienia w tej samej firmie na podstawie kolejnej umowy, która zostanie zawarta bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniej.
Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w dniu rozwiązania umowy, dlatego pracodawca powinien dokonać wypłaty do tego dnia. Jeśli termin ten nie zostanie dotrzymany, to może zaistnieć obowiązek wypłacenia odsetek za opóźnienie.
