Czy urlop opiekuńczy jest płatny? Ile wynosi i jak z niego korzystać?
Urlop opiekuńczy w 2023 budzi wątpliwości, zwłaszcza że wykazuje podobieństwo do wolnego na opiekę nad dzieckiem oraz urlopu bezpłatnego. Jak korzystać z urlopu opiekuńczego? Czy urlop opiekuńczy jest płatny i jak z niego korzystać, to najczęstsze pytania, na które odpowiadamy.
Spis treści
- Urlop opiekuńczy - komu przysługuje i ile wynosi?
- Urlop opiekuńczy a urlop na dziecko - jakie są różnice?
- Jak załatwić urlop opiekuńczy? Wniosek o urlop
- Czy urlop opiekuńczy jest płatny?
- Urlop opiekuńczy: na czym polega szczególna ochrona pracownika?
Co trzeba wiedzieć o urlopie opiekuńczym? Przede wszystkim to, że urlop opiekuńczy nie znosi dni wolnych na opiekę nad dzieckiem i nie jest też typowym urlopem bezpłatnym jak każde inne tego typu dni wolne bez prawa do wynagrodzenia.
Urlop opiekuńczy - komu przysługuje i ile wynosi?
Urlop opiekuńczy przysługuje na zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Za członka rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka.
Z tego tytułu pracownik może skorzystać z 5 dni urlopu. Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Urlop opiekuńczy przysługuje wyłącznie osobie zatrudnionej na etacie, czyli na umowę o pracę w oparciu o przepisy kodeksu pracy. Nie ma do niego prawa ani osoba zatrudniona na umowę zlecenie, ani samozatrudnieni.
Urlop opiekuńczy a urlop na dziecko - jakie są różnice?
Różnica między urlopem na opiekę nad dzieckiem, a urlopem opiekuńczym jet znacząca. Pierwszy to 2 dni w roku na dziecko lub dzieci w wieku do 14 lat. Przysługuje w jednakowym wymiarze dwóch dni w roku, niezależnie od liczby dzieci i liczby pracodawców. Można skorzystać z niego bez uzasadniania pilnej potrzeby - a więc nawet jeśli dziecko nie choruje i idzie do szkoły czy przedszkola albo przebywa w żłobku.
Z urlopem opiekuńczym jest inaczej - krąg osób objętych opieką jest szerszy niż nieletnie dziecko, ale musi istnieć konkretny powód, by o taki urlop występować.
Jak załatwić urlop opiekuńczy? Wniosek o urlop
Urlopu udziela pracodawca na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek należy złożyć nie później niż 1 dzień przed rozpoczęciem urlopu. We wniosku trzeba wskazać:
- imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,
- przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika,
- w przypadku członka rodziny ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
- w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny ‒ adres zamieszkania tej osoby.
Czy urlop opiekuńczy jest płatny?
Urlop opiekuńczy tym jeszcze różni się od dwóch dni wolnych na dziecko, że jest bezpłatny, podczas gdy za te dwa dni wolne przysługuje stuprocentowe wynagrodzenie.
Nie jest to jednak typowy urlop bezpłatny, bo w okresie urlopu opiekuńczego pracownik ma uprawnienia, których nie miałby na zwykłym urlopie bezpłatnym.
Najpierw więc wyjaśnijmy, jakie są zasady urlopu bezpłatnego. Podczas standardowego urlopu bezpłatnego ulegają zawieszeniu prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Pracownik nie świadczy pracy a pracodawca nie płaci wynagrodzenia. Jest udzielany na pisemny wniosek pracownika.
Co do zasady, okres udzielonego urlopu bezpłatnego nie jest wliczany do okresów pracy, od których zależą uprawnienia pracownicze. Są jednak urlopy bezpłatne wliczane do okresów pracy jak np. urlop bezpłatny udzielany za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami.
Okres urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Urlop opiekuńczy: na czym polega szczególna ochrona pracownika?
Od dnia złożenia przez pracownika wniosku o urlop opiekuńczy do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tym pracownikiem,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem.
Jeżeli pracownik złoży wniosek o urlop opiekuńczy wcześniej niż 1 dzień przed rozpoczęciem urlopu, powyższa ochrona przed zwolnieniem zacznie obowiązywać na 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.
Wypowiedzenie lub rozwiązanie stosunku pracy w tym okresie jest możliwe, jeżeli dopuszczalne byłoby rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Dodatkowym warunkiem rozwiązanie umowy o pracę jest zgoda zakładowej organizacji związkowej.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie obowiązywania ww. ochrony może także nastąpić w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Termin rozwiązania umowy pracodawca musi wówczas uzgodnić z zakładową organizacją związkową.
Jeżeli pracodawca nie może w tym okresie zapewnić pracownikowi innego zatrudnienia, pracownikowi przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres ich pobierania wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Udowodnienie, że dopuszczalne jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz że następuje upadłość lub likwidacja pracodawcy należy do pracodawcy.
