Spis treści
- Plac Centralny powstał z części placu Defilad w Warszawie. Otwarcie 4 czerwca
- Odkrycia archeologiczne podczas budowy placu Centralnego
- Przedwojenna Warszawa utrwalona w kamieniu, a do tego zieleń i woda
- Nie tylko plac Centralny. Obok Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatr TR Warszawa
i
i
Plac Centralny powstał z części placu Defilad w Warszawie. Otwarcie 4 czerwca
Plac Defilad w Warszawie to miejsce, które od dawna czekało na jakąś zmianę. Ta ogromna przestrzeń w ścisłym centrum stolicy od lat pełni rolę niezbyt estetycznego parkingu. Część placu pod Pałacem Kultury przeszła niedawno metamorfozę w ramach programu Nowego Centrum Warszawy.
W 2023 r. rozpoczęła się przebudowa środkowej części placu Defilad (od strony ul. Marszałkowskiej) na nowy, zielony plac Centralny. Projekt autorstwa pracowni A-A Collective zrealizowała firma Balzola. Wszystko miało być gotowe w pierwszej połowie 2024 r., ale ostatecznie otwarcie placu Centralnego nastąpiło w dniu 4 czerwca 2025 r. Opóźnienie wynika m.in. z konieczności przeprowadzenia dodatkowych prac archeologicznych. Więcej o inwestycji można przeczytać na jej oficjalnej stronie.
– To inwestycja przełomowa dla tego kwartału miasta, a plac Centralny jest jej kluczowym elementem. Połączy to, co przez dekady było odizolowane z powodu złej w tym przypadku architektury lat 50. i monumentalizmu, później taniej komercji lat 80. i 90. Pałac, który stał się obiektem symbolicznym, połączy się w jedną całość z przebudowaną ulicą Złotą, Zgody do ulicy Chmielnej i placu Pięciu Rogów. Nowa przestrzeń będzie spójna i atrakcyjna dla mieszkańców – zapowiada Wojciech Wagner, zastępca dyrektora Biura Architektury i Planowania Przestrzennego.
Łącznie na nowym placu można zobaczyć ponad 200 drzew (wliczając w to rośliny posadzone już wcześniej bliżej MSN). Jeśli chodzi o gatunki, to są to modrzew europejski, lipa europejska, miłorząb dwuklapowy, jesion wąskolistny i buk. Posadzono też mniejsze gatunki dekoracyjne wspierające retencję wody: to grujecznik japoński oraz magnolia japońska.
i
Odkrycia archeologiczne podczas budowy placu Centralnego
Podczas badań archeologicznych w miejscu placu Centralnego odkryto wiele pozostałości po dawnej Warszawie. Są wśród nich m.in. monety, flakony po perfumach i lekach, guziki oraz biżuteria. Zachowane artefakty to pamiątki po życiu, jakie toczyło się w XIX i XX w. w kamienicach, które stały przed wojną w miejscu dzisiejszego placu Defilad. Choć spora część z nich przetrwała wojnę w stanie, który umożliwiał odbudowę, kamienice zostały wyburzone pod budowę Pałacu Kultury i placu. Wszystkie znaleziska trafiały do Państwowego Muzeum Archeologicznego.
– Zagłada tego fragmentu miasta zaczęła się podczas niemieckich bombardowań we wrześniu 1939 roku. W latach 1940-42, na północ od ulicy Złotej, przebiegał mur warszawskiego getta. Pożoga dopełniła się podczas powstania warszawskiego. Ostatnie ocalałe kamienice wyburzono po wojnie, szykując teren pod budowę Pałacu Kultury i Nauki (otwarty w 1955 roku) – podaje Urząd Miasta.
Przy okazji prac nad placem Centralnym odsłonięto także inne ślady historii Warszawy:
- podziemia trybuny honorowej, służące niegdyś komunistycznym dygnitarzom,
- pozostałości przedwojennej siatki ulic w tym miejscu – krawężniki, brukowane jezdnie, resztki kamienic,
- szyny tramwajowe w dawnym przebiegu ul. Złotej.
Jednocześnie część odkrytych pod ziemią pozostałości dawnych budynków trzeba było rozebrać w związku z budową nowej infrastruktury (m.in. zbiorników retencyjnych). Resztę śladów dawnej zabudowy po przebadaniu na powrót zasypano.
i
Przedwojenna Warszawa utrwalona w kamieniu, a do tego zieleń i woda
Warto dodać, że nowy plac Centralny nawiązuje wyglądem do przedwojennej zabudowy. Jak wyjaśnia strona Urzędu Miasta Warszawy, stąd właśnie bierze się jego nietypowy, asymetryczny układ: w kamieniu i zieleni odtworzono przedwojenną siatkę ulic oraz budynków. Plac ma stać się miejscem spacerów, wypoczynku i organizowania wydarzeń kulturalnych.
Nieregularny układ chodników i zieleni odwzoruje sieć dawnych ulic i zarys budynków. Trawniki mają przypominać miejsca, w których stały kamienice – podaje UM Warszawa. – Nawierzchnia placu zostanie wykonana z 6 różnych rodzajów kamienia. Obrysy dawnych kamienic zostaną wykonane z wielkoformatowych płyt kamiennych w różnych wybarwieniach: szarym i czerwonym. Dawne dziedzińce zostaną wybrukowane ponownie wykorzystaną kostką granitową z placu Defilad oraz uzupełnione płytami granitowymi z okolic trybuny honorowej. Układ ulic z 1939 r. przypomną w tym miejscu pasy ułożone z kostki granitowej.
Nie znaczy to jednak, że na nowym placu zabrakło zieleni – wręcz przeciwnie. Według projektu przed Pałacem Kultury i Nauki posadzono:
- ok. 200 drzew,
- 11 gatunków krzewów,
- 40 gatunków bylin i roślin cebulowych,
- trawniki o łącznej powierzchni 3,6 tys. m².
Dodatkową atrakcją jest płytki zbiornik wodny od strony Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (w obrysie podwórka przedwojennej kamienicy). Zaplanowano również 40 ławek, kwadratowe ławy wieloosobowe, pojedyncze krzesła i półokrągłe siedziska przy drzewach (100 sztuk).
i
Nie tylko plac Centralny. Obok Muzeum Sztuki Nowoczesnej i teatr TR Warszawa
Warto przypomnieć, że trwająca przebudowa nie będzie jedyną zmianą w obrębie placu Defilad. Warszawa realizuje także dwie inne ważne inwestycje w ścisłym centrum. Od strony ul. Marszałkowskiej powstało Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Za nim z kolei ma być zbudowana nowa siedziba teatru TR Warszawa, która będzie powstawać etapami. W przyszłości ma też powstać symetryczna do nich zabudowa po drugiej stronie placu Defilad (na razie jednak brak konkretnych planów i projektów, są też przeszkody natury biurokratycznej). Póki co w miejscu tym zapowiedziano więcej zieleni, która pojawi się w 2025 r.
Docelowo w obrębie centrum stolicy zajdą jeszcze większe zmiany. W ramach programu Nowego Centrum Warszawy nastąpi m.in. przebudowa ul. Złotej, Zgoda oraz Marszałkowskiej. Ulice te zyskają nową, elegancką formę oraz wzbogacą się o zieleń. Warto dodać, że w latach poprzednich w podobny sposób przebudowano okolice ronda Dmowskiego – pojawiły się m.in. nowe nasadzenia, a także nowe przejścia dla pieszych oraz drogi dla rowerów.
W dalszej perspektywie planowane są prace na centralnym odcinku Al. Jerozolimskich – powstają założenia do przebudowy. Warszawa chce wykorzystać szansę, jaką przyniesie przebudowa kolejowej linii średnicowej – podaje UM Warszawa.
