Pałac Branickich w Białymstoku - historia "Wersalu Podlasia". Zwiedzanie, wnętrza, zdjęcia
Autor: SilverTree - Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0 / bez zmian
Pałac Branickich w Białymstoku w województwie podlaskim urzeka nie tylko z zewnątrz (o każdej porze roku!) swoimi ogrodami pełnymi rzeźb i bryłą rezydencji, ale i wewnątrz - wnętrza godne pałaców królewskich i trudna historia co roku przyciągają turystów. Opowiadamy historię Pałacu Branickich i sprawdzamy wszystko, co trzeba wiedzieć przed zwiedzaniem.
Spis treści
- Pałac Branickich w Białymstoku - historia
- Zwiedzanie Pałacu Branickich. Godziny otwarcia i cennik 2024
Pałac Branickich w Białymstoku - historia
Pierwsze wzmianki o pałacu pochodzą z XVI wieku - to wzmianki dość konkretne, bo wiadomo, że za projekt gotycko-renesansowej rezydencji odpowiadał Hiob Bretfus mający na koncie inne pałacowe i zamkowe realizacje. Swój docelowy, późnobarokowy wygląd zyskał dzięki trzem architektom: Tylmanowi z Gameren, Janowi Zygmuntowi Deybelowi i Jakubowi Fontanie. Choć nazwa pałacu na to nie wskazuje, powstał nie dość, że jako zamek z fosą, to jeszcze na zlecenie rodu Wiesiołowskich (a wcześniej na tym terenie urzędowali Raczkowicze).
Dziedzic Wiesiołowskich, Krzysztof, zmarł jednak bezpotomnie, a majątek zapisał wcześniej Rzeczypospolitej. Zamek zapisał się w historii w czasach potopu szwedzkiego - żołnierze wypowiedzieli tu posłuszeństwo Januszowi Radziwiłłowi i przeszli na stronę Pawła Sapiehy. Zamek wciąż należał do skarbu RP - po wojnie za zasługi otrzymał go Stefan Czarniecki (wraz z Białymstokiem). Ten z kolei przekazał go swojej córce - Katarzynie Aleksandrze, która wyszła za Jana Klemensa Branickiego. Ojciec Jana Klemensa zlecił przebudowę zamku Tylmanowi z Gameren. W ten sposób Zamek Wiesiołowski stał się Pałacem Branickich.
Ostatnią przebudowę przeprowadził w latach 1750-1771 wymieniony wyżej Jakub Fontana. To wtedy pałac zyskał rokokowe wnętrza, które można dziś podziwiać; Fontana sprowadził też do pałacu rzeźby Jana Chryzostoma Redlera. Wystrój pełen sztukaterii i malowideł współgrał z zainteresowaniami Branickich - w rezydencji kwitła działalność artystyczna, przebywali tu poeci i pisarze, działał teatr, orkiestra i zespół baletowy. Posiadłość odwiedzali królowie i władcy oraz posłowie. W XVIII wieku przy pałacu zaczęła działać pierwsza szkoła wojskowa.
Jan Klemens Branicki zapisał majątek swojej żonie Izabeli, a po jej śmierci - Potockim. W międzyczasie upadła jednak Rzeczpospolita, a rezydencja trafiła do cara Aleksandra I i rozpoczął się proces dewastacji pałacu oraz grabieży. XIX wiek pod zaborem rosyjskim nie był dla majątku łatwy. Po m.in. ogołoceniu bryły pałacu, wyburzeniu teatru, zasypaniu stawów, wywiezieniu rzeźb, w budynku otworzono Instytut Dobrze Urodzonych Panien. W czasie I Wojny Światowej działał tu szpital polowy, później swoją siedzibę miał tu wojewoda i urzędy.
Jednak to II Wojna Światowa okazała się jednak najtragiczniejszym okresem. W 1941 roku na terenach przylegających do majątku dokonano masakry na ludności żydowskiej. Trzy lata później, w 1944 roku, Niemcy zburzyli 70% pałacu; następnych zniszczeń dokonała Armia Czerwona.
Po wojnie przez 14 lat (1946-1960) odbudowywano Pałac Branickich - prace prowadzili inż. Stanisław Bukowski oraz inż. Władysław Paszkowski. Prace rekonstrukcyjne prowadzone były jeszcze w 2012 roku na podstawie dokumentacji i badań archeologicznych. Dziś mieści się tu rektorat Uniwersytetu Medycznego.
Zwiedzanie Pałacu Branickich. Godziny otwarcia i cennik 2024
W Pałacu cały czas działa rektorat UM w Białymstoku, zwiedzenie wszystkich wnętrz jest zatem niemożliwe. Zwiedzającym udostępniane są jednak dwie trasy, w ramach których można zwiedzić m.in. oryginalne piwnice, Aulę i część prawego skrzydła, a także obejrzeć wystawy dotyczące farmacji, historii pałacu, jego ogrodów i wnętrz. Pełne informacje dotyczące tras i zwiedzania znajdują się na stronie Uniwersytetu Medycznego.
Cennik biletów
| Trasa I | Trasa II |
| Bilet normalny: 25 zł | Bilet normalny: 20 zł |
| Bilet ulgowy: 15 zł | Bilet ulgowy: 12 zł |
| Czas zwiedzania: 90 min | Czas zwiedzania: 60 min |
Godziny otwarcia
- od wtorku do piątku: 10:00 - 17:00,
- w weekendy: 9:00 - 17:00.
Zobacz także: Zamek Goraj - historia wielkopolskiej rezydencji Hochbergów. Czy zwiedzanie jest możliwe?
Autor: Monikoska - Wikimedia Commons / CC BY 3.0 / bez zmian
