Centralny Port Komunikacyjny – co dalej z CPK w Baranowie i siecią Kolei Dużych Prędkości?
Autor: Foster + Partners/CPK
CPK – wizualizacje nowego projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego
Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie ma już gotowy projekt oraz decyzję lokalizacyjną, zaktualizowano także harmonogram inwestycji i zwiększono budżet. Lotnisko ostatecznie ma być mniejsze, niż wcześniej planowano, a do tego zrezygnowano z większości planowanej sieci Kolei Dużych Prędkości. Jaki będzie nowy CPK?
Spis treści
- Czy Centralny Port Komunikacyjny powstanie? Co dalej z CPK?
- Nowa koncepcja Centralnego Portu Komunikacyjnego. Co zostało z pierwotnej wizji?
- Centralny Port Komunikacyjny – co to za inwestycja?
- Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?
- CPK – projekt autorstwa Foster + Partners gotowy. Jakie będzie nowe lotnisko?
- Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA
- Kiedy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?
- Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego
- Kiedy koniec budowy CPK?
- Centralny Port Komunikacyjny – kolej. Nie będzie „szprych” do CPK
- CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny
- Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK
9 stycznia 2025 r. Mazowiecki Urząd Wojewódzki wydał dla lotniska CPK i węzła kolejowego kluczowy dokument: decyzję lokalizacyjną. Mając go w ręku, spółka Centralny Port Komunikacyjny jest o krok bliżej do uzyskania pozwolenia na budowę.
18 marca 2025 r. poinformowano o dofinansowaniu CPK kwotą 1,9 mld zł. To już kolejna transza dodatkowego finansowania dla tej inwestycji. Środki zostaną przeznaczone m.in. na wprowadzenie zmian w projekcie terminala, budowę infrastruktury drogowej do lotniska oraz wykup działek.
Czy Centralny Port Komunikacyjny powstanie? Co dalej z CPK?
Losy lotniska i węzła kolejowego znanego jako Centralny Port Komunikacyjny są już pewne. W czerwcu 2024 r. premier Donald Tusk powierdził, że CPK powstanie. Lotnisko będzie jednak nieco mniejsze niż planował poprzedni rząd, zrezygnowano też z większości planowanych linii kolejowych. Padł też nowy termin uruchomienia CPK: 2032 r.
Przygotowania do inwestycji trwają. Odbywa się wykup działek pod lotnisko, ogłaszane są kolejne przetargi (m.in. na projekt i montaż Systemu Obsługi Bagażu). Naprzód posuwa się też proces administracyjny, czyli uzyskiwanie niezbędnych dokumentów.
Nowa koncepcja Centralnego Portu Komunikacyjnego. Co zostało z pierwotnej wizji?
W czerwcu 2024 r. ogłoszono, że inwestycja znana jako CPK została po serii audytów znacznie okrojona w stosunku do pierwotnych planów. Poprzedni rząd zakładał, że port lotniczy na pierwszym etapie będzie obsługiwał 40 mln pasażerów rocznie oraz ruch towarowy, a docelowo nawet ponad 60 mln pasażerów. Padały nawet takie liczby jak 100–200 mln pasażerów. Jednocześnie z CPK miały powstać inwestycje towarzyszące, w tym tzw. airport city, czyli zespół budynków usługowych, parkingów itp. powiązanych z obsługą CPK. Zakładano także budowę blisko 2000 km Kolei Dużych Prędkości (KDP) – nowych linii kolejowych łączących CPK z największymi miastami Polski. Planowano też ogromny węzeł kolejowy przy CPK.
Nowy rząd ocenił tę inwestycję jako przeskalowaną i zmniejszył jej zakres. Najważniejsze zmiany to:
- zmniejszenie lotniska – teraz ma ono obsługiwać rocznie 34 mln pasażerów, z możliwością rozbudowy w razie wzrostu popytu (dla porównania warszawskie Lotnisko Chopina obsłużyło ok. 18,5 mln pasażerów w 2023 r.),
- rezygnacja z kolejowych „szprych” łączących CPK z dużymi miastami na rzecz szybkich połączeń pomiędzy miastami (z dawnych planów pozostał – i powstanie – jedynie kolejowy „igrek” między Łodzią, Warszawą, Poznaniem a Wrocławiem),
- okrojenie planowanego przy CPK węzła kolejowego i ogromnego dworca z 6 podziemnymi peronami,
- nacisk na rozwój lotnisk lokalnych, w tym modernizacja i rozbudowa lotniska w Modlinie oraz Lotniska Chopina w Warszawie.
Utrzymano z kolei plany drogowe. Jak podaje „Wyborcza”, do 2031 r. nastąpi poszerzenie autostrady A2. Między Łodzią a Warszawą zyska ona dodatkowy, trzeci pas ruchu, a przy samej stolicy także czwarty pas.
- Sprawdź też: Elektrownia atomowa. Pomorze dłużej poczeka na atom. Kiedy i gdzie powstanie elektrownia jądrowa w Polsce?
Centralny Port Komunikacyjny – co to za inwestycja?
Centralny Port Komunikacyjny ma być nowym portem lotniczym, położonym pomiędzy Warszawą a Łodzią, m.in. na terenie gminy Baranów. Według założeń będzie to centralne lotnisko dla Polski, które przejmie m.in. większość ruchu z warszawskiego lotniska Chopina i obsłuży 34 mln pasażerów rocznie. Oprócz lotniska w skład inwestycji wchodzą też nowe linie kolejowe oraz rozbudowa dróg dojazdowych. Otwarcie CPK ma nastąpić w 2032 r.
W lutym 2024 r. sondaż przeprowadzony przez „Rzeczpospolitą” wykazał, że blisko 60% Polaków jest na „tak” w kwestii budowy CPK, z czego 36% odpowiedziało „zdecydowanie tak”.
Przypomnijmy, że 21 czerwca 2018 weszła w życie specjalna ustawa o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, która ma ułatwić jego budowę. Ustawa ta określa zasady i warunki przygotowania, finansowania i realizacji Centralnego Portu Komunikacyjnego oraz infrastruktury towarzyszącej, w tym zasad i warunków rezerwacji terenu, wydania decyzji lokalizacyjnej oraz nabywania nieruchomości w drodze dobrowolnych negocjacji.
Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?
Jak informuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, na ten moment nie podjęto oficjalnej decyzji w sprawie zamknięcia Lotniska Chopina w Warszawie po otwarciu CPK. Wiadomo jednak, że planowane jest przeniesienie do CPK całości ruchu komercyjnego z Lotniska Chopina, czyli wszystkie samoloty cywilne będą w przyszłości latać do CPK, a nie do obecnego portu lotniczego.
Jednocześnie w czerwcu 2024 r. rząd zapowiedział rozbudowę Lotniska Chopina oraz lotniska w Modlinie. Muszą one zwiększyć swoją przepustowość, żeby poradzić sobie z popytem na loty do czasu otwarcia CPK. Podano także, że decyzja w sprawie przyszłości Lotniska Chopina zapadnie w porozumieniu z władzami Warszawy.
CPK – projekt autorstwa Foster + Partners gotowy. Jakie będzie nowe lotnisko?
W październiku 2024 r. spółka CPK poinformowała, że gotowy jest projekt budowlany nowego lotniska, dworca kolejowego i węzła przesiadkowego. Przypomnijmy, że w skład konsorcjum master architekta CPK wchodzą wybrane w przetargu biura projektowe Foster + Partners i Buro Happold oraz ponad 30 innych firm z różnych branż, w tym np. NACO, Kuryłowicz & Associates i Cundall.
Jakie będzie CPK według nowej wizji? Zaplanowano trzypoziomowy terminal pasażerski o powierzchni ok. 450 tys. m², od którego odchodzić będą pirsy prowadzące do samolotów. Na parterze budynku głównego znajdą się m.in. hala przylotów, hala odbioru bagażu i bramki autobusowe Schengen i Non-Schengen. Na poziomie +1 zaplanowano przyloty i odloty strefy Non-Schengen, centra transferowe oraz kontrolę dokumentów, zaś na +2 odprawę biletowo-bagażową, kontrolę bezpieczeństwa, przyloty i odloty strefy Schengen oraz część przylotów Non-Schengen. W stosunku do pierwotnego projektu rzuca się w oczy zmiana wizualna – liczbę świetlików dachowych zmniejszono, a kolebki dachowe mają być teraz wykończone materiałami o ciepłym charakterze.
Nowy terminal pasażerski zintegrowany będzie z dworcem kolejowym oraz węzłem przesiadkowym (m.in. z autobusów). Założono, że nawet połowa pasażerów samolotów będzie docierała na lotnisko pociągiem. W ramach węzła przesiadkowego powstaną połączone ze sobą budynki dworca kolejowego oraz poczekalnia dla pasażerów autobusów dalekobieżnych, których zadaszone stanowiska znajdą się zaraz obok. Przed terminalem i dworcem kolejowym zaprojektowano plac z fontanną.
- Zobacz galerię: CPK – wizualizacja. Zobacz, jak będzie wyglądał Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie
Jak podaje spółka CPK, po uruchomieniu lotnisko w Baranowie będzie w stanie obsługiwać łącznie od 50 do 68 samolotów (dla porównania Lotnisko Chopina – od 22 do 27 samolotów). W I fazie działalności lotniska dostępnych będzie 27 stanowisk kontaktowych dla samolotów wąskokadłubowych oraz 23 dla szerokokadłubowych, w tym 18 typu MARS, pozwalających obsłużyć 2 samoloty wąskokadłubowe zamiast 1 szerokokadłubowego.
Przypomnijmy, że do przetargu na projekt terminala pasażerskiego i dworca kolejowego wraz z węzłem przesiadkowym Centralnego Portu Komunikacyjnego zaproszono 5 znanych, międzynarodowych biur projektowych: Foster+Partners, Zaha Hadid z Wielkiej Brytanii, amerykańska pracownia Kohn Pedersen Fox, pracownia Vidal y Asociados Estudio de Arquitectura z Hiszpanii oraz Dar Al-Handasah i Perkins and Will, czyli konsorcjum amerykańsko-libańskie.
Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA
Centralny Port Komunikacyjny planowany jest 37 kilometrów na zachód od Warszawy. Sama część lotniskowa zajmie obszar ok. 3000 ha na terenie gmin Baranów, Teresin i Wiskitki. Budowa CPK będzie się wiązała z koniecznością wyburzenia wielu wsi na tym obszarze oraz w sąsiadujących gminach, gdzie znajdą się nowe drogi, linie kolejowe itp. Z tego powodu inwestycja wzbudziła silne lokalne protesty.
Wariant inwestorski przedsięwzięcia znajduje się na terenie 9 gmin: Baranów, Grodzisk Mazowiecki i Jaktorów (pow. grodziski), Nowa Sucha i Teresin (pow. sochaczewski), Błonie (pow. warszawski zachodni) oraz Radziejowice, Wiskitki i Żyrardów (pow. żyrardowski), z czego w minimalnym zakresie dla Błonia (łącznica węzła kolejowego), Nowej Suchej (przełożenie linii wysokiego napięcia), Radziejowic (łącznica węzła kolejowego i bocznica kolejowa) i Żyrardowa (łącznica węzła kolejowego) – podaje strona CPK.
O wyborze tej lokalizacji zdecydowała nie tylko bliskość stolicy, ale także możliwość zabezpieczenia odpowiedniej wielkości terenu. Ówczesny prezes CPK, Mikolaj Wild podał, że podjęcie decyzji o preferowanej lokalizacji CPK nie było łatwe, a ostateczne decyzje zostały podjęte tak, aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w życie mieszkańców. Mimo to decyzja spotkała się z licznymi protestami.
Kiedy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?
Aktualnie rząd podaje, iż roboty budowlane przy Centralnym Porcie Komunikacyjnym rozpoczną się w 2026 r. i potrwają do 2031 r. Rok później, w 2032 r., lotnisko zacznie obsługiwać pasażerów.
Jeśli chodzi o komponent kolejowy inwestycji, to w styczniu 2024 r. wydano pozwolenie na budowę dla tunelu Kolei Dużych Prędkości pod centrum Łodzi. Wydrążony tarczami TBM tunel będzie kluczowym elementem kolejowej linii „Y”, która ma być gotowa do końca 2032 r.
Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego
Jak podaje rząd, według nowej koncepcji koszt budowy CPK to 131,7 mld zł, przy czym w kwocie tej zawiera się lotnisko oraz kolejowy „igrek” łączący Warszawę, Łódź, Poznań oraz Wrocław.
Przypomnijmy, że według pierwotnej koncepcji (kiedy planowano większe lotnisko i sieć kolejową) inwestycja miała kosztować łącznie 155 mld zł.
Kiedy koniec budowy CPK?
Zakończenie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego planowano pierwotnie w 2027 r. Z kolei rok później, w 2028 r., miało nastąpić oficjalne otwarcie obiektu dla pasażerów. Po zmianie władzy nowy rząd ocenił jednak ten termin jako nierealny. Obecnie podawany oficjalny termin otwarcia CPK to 2032 r. (zakończenie robót budowlanych ma nastąpić w 2031 r.).
Centralny Port Komunikacyjny – kolej. Nie będzie „szprych” do CPK
Pierwotnie planowano, że ważnym elementem budowy CPK będzie realizacja sieci Kolei Dużych Prędkości. Zaproponowano model kolejowych „szprych” łączących CPK z największymi miastami. Łączna długość linii miała wynieść 1981 km. W kwietniu 2024 r. rząd Donalda Tuska ogłosił jednak, że z koncepcji „szprych” zrezygnowano.
Nowa koncepcja zakłada, że Kolej Dużych Prędkości powstanie, ale nowe linie kolejowe będą teraz łączyć największe miasta ze sobą, a nie z CPK. Jako pierwszy powstanie „igrek” między Warszawą, Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem, nad którym toczą się już prace. „Igrek” ma być gotowy w 2035 r. i kosztować ok. 95 mld zł.
Kolejne planowane trasy nie zostały jeszcze ogłoszone. Podano jednak, że między Warszawą a innymi dużymi miastami pociągi KDP będą kursować z prędkością do 300 km/h. Czas podróży z Warszawy do Łodzi skróci się do 65 minut, zaś podróż między stolicą a miastami takimi jak Gdańsk, Katowice, Poznań czy Wrocław ma wynosić nie więcej niż 100 minut.
Poniżej można zobaczyć, jak wyglądał nieaktualny już plan budowy kolejowych „szprych” prowadzących do Centralnego Portu Komunikacyjnego:
- Szprycha nr 1 (Pomorze, Kujawy):< CPK – Płock – Włocławek – Grudziądz – Tczew –Trójmiasto (CMK Północ) – Lębork – Słupsk < Włocławek – Toruń – Bydgoszcz – Piła – Szczecinek – Białogard – Kołobrzeg
- Szprycha nr 2 (Warmia):< CPK – Warszawa – Nasielsk – Ciechanów – Działdowo – Olsztyn
- Szprycha nr 3 (Podlaskie, Mazury):< CPK – Warszawa – Zielonka – Tłuszcz – Czyżew – Białystok – Kuźnica – granica państwa Białystok – Ełk – Suwałki – Trakiszki – granica państwa< Tłuszcz – Ostrołęka – Łomża – Pisz – Orzysz – Giżycko
- Szprycha nr 4 (Siedlce, Biała Podlaska, Terespol):< CPK – Warszawa – Siedlce – Łuków – Biała Podlaska – Terespol – granica państwa
- Szprycha nr 5 (Lubelskie):< CPK – Warszawa – Otwock – Lublin – Trawniki – Chełm< Trawniki – Krasnystaw – Zamość – Tomaszów Lubelski – Bełżec – granica państwa
- Szprycha nr 6 (Radom, Podkarpackie):< CPK – Grójec – Warka – Radom – Iłża – Ostrowiec Świętokrzyski – Stalowa Wola – Łętownia –Rzeszów – Sanok< Rzeszów – Jasło – Krosno;
- Szprycha nr 7 (Kielce i Tarnów):< CPK – CMK – Węzeł Małopolsko-Śląski (WMŚ) – Kraków – Podłęże – Nowy Sącz/Chabówka; WMŚ – Czechowicz-Dziedzice – Jastrzębie Zdrój – granica państwa< WMŚ – Katowice< CMK – Opoczno – Końskie –Kielce – Busko Zdrój – Tarnów – Nowy Sącz – Muszyna
- Szprycha nr 8 (Częstochowa, Opolszczyzna):< CPK – Skierniewice – Częstochowa – Opole – Nysa – Kłodzko
- Szprycha nr 9 (Wielkopolskie, Lubuskie, Zachodniopomorskie):< CPK – Łódź – Sieradz – Wieruszów – Wrocław – Świdnica – Wałbrzych – Lubawka – granica państwa< Sieradz – Kalisz – Poznań – Szczecin – Szczecin Goleniów< Kalisz – Ostrów Wlkp. – Leszno – Głogów – Zielona Góra; Poznań – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski;
- Szprycha 10 (Kutno, Konin, Poznań):< CPK – Warszawa – Sochaczew – Kutno – Konin – Swarzędz – Poznań.
CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny
Wiemy już, jak będzie się prezentować CPK. Wizualizacja została zaprezentowana przez spółkę Centralny Port Komunikacyjny. Powstała ona na bazie zwycięskiego projektu pracowni Foster + Partners. Wygląd lotniska można zobaczyć, klikając w poniższą galerię.
- Przejdź do galerii: CPK – wizualizacje Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie
Autor: Foster + Partners/CPK
CPK – wizualizacje nowego projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego
Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK
Poniżej prezentujemy różne pomysły na wygląd CPK, jakie rozważano przed wyborem ostatecznego projektu. Powstały one w ramach warsztatów architektonicznych zorganizowanych w Warszawie przez Spółkę Centralny Port Komunikacyjny oraz Ambasadę Wielkiej Brytanii. Koncepcje, jakie zaproponowali architekci miały być inspiracją do przygotowania planu CPK. W polsko-brytyjskich warsztatach brały udział pracownie: Chapman Taylor, Zaha Hadid Architects, Gimshaw, Benoy i Pascall+Watson, Foster+Partners.
- Przejdź do galerii: Takie mogło być CPK. Zobacz projekty, których nie wybrano
Autor: materiały prasowe
Centralny Port Komunikacyjny wg Zaha Hadid Architects. Jedna z koncepcji tego biura zakłada budowę węzła kolejowego bezpośrednio pod lotniskiem, co pozwoliłoby pasażerom na wyższych kondygnacjach obserwowanie pociągów. Druga propozycja zakłada usytuowanie stacji kolejowej nad peronami, połączonej z pozostałymi częściami lotniska. Trzecim pomysłem jest przyjazd pociągów bezpośrednio do terminali, które znajdą się na różnych wysokościach
