Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie – będzie budowany czy nie? Poznaj fakty i zobacz wizualizacje CPK

Zobacz galerię 13 zdjęć

Autor: materiały prasowe CPK

Lotnisko ma działać przez całą dobę, 365 dni w roku. Zakłada się obsługę 400–450 tys. operacji lotniczych rocznie.

Według zapowiedzi otwarcie Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie nastąpi w 2028 r. Obecnie jednak losy nowego lotniska są niepewne. Jak pokazują wizualizacje CPK, między Warszawą a Łodzią ma powstać ogromny port lotniczy zintegrowany z siecią Kolei Dużych Prędkości. Co warto wiedzieć o tej inwestycji?

Spis treści

1. Centralny Port Komunikacyjny – czym jest i gdzie ma powstać?
2. Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?
3. Terminal CPK projektuje Foster + Partners i Kuryłowicz & Associates
4. Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA
5. Czy i kiedy ruszy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?
6. Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego
7. Kiedy koniec budowy CPK?
8. Budowa linii kolejowych do Centralnego Portu Komunikacyjnego
9. Powstanie Kolej Dużych Prędkości Warszawa – Łódź
10. CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny
11. Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK
12. Centralny Port Komunikacyjny – umowa z Dar Al-Handasah Consultants
13. Czy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego ma sens?

Centralny Port Komunikacyjny – czym jest i gdzie ma powstać?

Centralny Port Komunikacyjny będzie nowym portem lotniczym, położonym pomiędzy Warszawą a Łodzią, m.in. na terenie gminy Baranów. Ma to być centralne lotnisko dla Polski, które przejmie m.in. większość ruchu z warszawskiego lotniska Chopina. Oprócz lotniska powstanie także węzeł kolejowy, a także umożliwiająca dojazd infrastruktura drogowa.

Rozpoczęcie budowy CPK zaplanowano na 2023 r. (ruszyły pierwsze prace przygotowawcze w terenie), zaś otwarcie Centralnego Portu Komunikacyjnego ma nastąpić w 2028 r. Losy inwestycji są jednak obecnie niepewne – partie, które uzyskały w wyborach większość parlamentarną, od dawna krytykowały pomysł budowy CPK. Co więcej, do Ministerstwa Infrastruktury wpłynął oficjalny apel o wstrzymanie prac od mieszkańców gmin, na terenie których ma powstać port lotniczy. Oficjalnie jednak budowy póki co nie wstrzymano.

Planuje się, że port lotniczy na pierwszym etapie będzie obsługiwał 40 mln pasażerów rocznie oraz ruch towarowy. Przewidziano możliwość stopniowej rozbudowy CPK w razie zapotrzebowania na obsługę większych potoków pasażerskich.

Jednocześnie z CPK mają powstać inwestycje towarzyszące. Zakłada się przede wszystkim budowę blisko 2000 km Kolei Dużych Prędkości (KDP) – nowych linii kolejowych łączących CPK z największymi miastami Polski, umożliwiających szybkie podróże. Powstanie też tzw. airport city, czyli zespół budynków usługowych, parkingów itp. powiązanych z obsługą CPK.

Czy budowa CPK oznacza zamknięcie Lotniska Chopina w Warszawie?

Jak informuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, na ten moment nie podjęto decyzji w sprawie zamknięcia Lotniska Chopina w Warszawie po otwarciu CPK. Wiadomo jednak, że planowane jest przeniesienie do CPK całości ruchu komercyjnego z Lotniska Chopina, czyli wszystkie samoloty cywilne będą w przyszłości latać do CPK, a nie do obecnego portu lotniczego. Otwarte pozostaje pytanie, co z lotami wojskowymi.

Terminal CPK projektuje Foster + Partners i Kuryłowicz & Associates

Konsorcjum Foster + Partners i Buro Happold złożyło najkorzystniejszą ofertę w postępowaniu na wybór generalnego projektanta Centralnego Portu Komunikacyjnego. Polskim partnerem brytyjskiego biura jest warszawska pracownia Kuryłowicz & Associates. Zadaniem tzw. master architekta jest m.in. zaprojektowanie budynku terminalu pasażerskiego i ewentualnych terminali satelitarnych, węzła przesiadkowego dla transportu publicznego, dworca kolejowego i zagospodarowania całego obszaru, a także pełnienie nadzoru nad projektem, włącznie z nadzorem autorskim.

Komisja oceniająca brała pod uwagę przede wszystkim kryteria jakościowe (65%), reszta to koszt przygotowania dokumentacji (35%). Studio Foster + Partners zadeklarowało, że opracuje ją za 856 mln zł. Etap projektowania zająć ma ok. dwóch i pół roku. Jak zapowiada rzecznik CPK Konrad Majszyk, wstępną koncepcję zaprezentowano jednak już w połowie 2023 roku.

• Zobacz galerię: CPK – wizualizacja. Zobacz, jak będzie wyglądał Centralny Port Komunikacyjny w Baranowie

Jak podał w rozmowie z portalem Nasze Miasto Krzysztof Górnicki, Senior Partner w pracowni Foster + Partners, nad projektem pracuje ponad 300 osób po stronie zwycięskiego konsorcjum. Do zaprojektowania są:

• terminal pasażerski o powierzchni 400 tys. m²,
• dworzec kolejowy o powierzchni 65 tys. m²,
• dworzec autobusowy o powierzchni ponad 15 tys. m².

Promienisty układ terminala ma jak najbardziej skrócić odległości, jakie będą musieli pokonywać pasażerowie. Strefa non-Schengen znajdzie się na dolnym poziomie CPK, zaś strefa Schengen na górnym. Dworzec kolejowy będzie tuż obok terminala lotniczego. W przestrzeni pomiędzy tymi obiektami powstanie rozbudowana, swobodnie dostępna strefa sklepowo-gastronomiczna. Z uwagi na stosunkowo nieduże rozmiary lotniska nie planuje się kolejki przewożącej pasażerów pomiędzy terminalami.

Przypomnijmy, że do przetargu na projekt terminala pasażerskiego i dworca kolejowego wraz z węzłem przesiadkowym Centralnego Portu Komunikacyjnego zaproszono 5 znanych, międzynarodowych biur projektowych. Foster+Partners oraz Zaha Hadid z Wielkiej Brytanii. Oprócz nich do rywalizacji stanęły amerykańska pracownia Kohn Pedersen Fox, pracownia Vidal y Asociados Estudio de Arquitectura z Hiszpanii oraz Dar Al-Handasah i Perkins and Will, czyli konsorcjum amerykańsko-libańskie.

Centralny Port Komunikacyjny – lokalizacja, MAPA

Centralny Port Komunikacyjny ma powstać 37 kilometrów na zachód od Warszawy. Sama część lotniskowa zajmie obszar ok. 3000 ha na terenie gmin Baranów, Teresin i Wiskitki. Budowa CPK będzie się wiązała z koniecznością wyburzenia wielu wsi na tym obszarze oraz w sąsiadujących gminach, gdzie znajdą się nowe drogi, linie kolejowe itp.

Wariant inwestorski przedsięwzięcia znajduje się na terenie 9 gmin: Baranów, Grodzisk Mazowiecki i Jaktorów (pow. grodziski), Nowa Sucha i Teresin (pow. sochaczewski), Błonie (pow. warszawski zachodni) oraz Radziejowice, Wiskitki i Żyrardów (pow. żyrardowski), z czego w minimalnym zakresie dla Błonia (łącznica węzła kolejowego), Nowej Suchej (przełożenie linii wysokiego napięcia), Radziejowic (łącznica węzła kolejowego i bocznica kolejowa) i Żyrardowa (łącznica węzła kolejowego) – podaje strona CPK.

O wyborze tej lokalizacji zdecydowała nie tylko bliskość stolicy, ale także możliwość zabezpieczenia odpowiedniej wielkości terenu. Prezes CPK, Mikolaj Wild informuje, że podjęcie decyzji o preferowanej lokalizacji CPK nie było łatwe, a ostateczne decyzje zostały podjęte tak, aby w jak najmniejszym stopniu ingerować w życie mieszkańców. Mimo to decyzja spotkała się z licznymi protestami.

Czy i kiedy ruszy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego w Baranowie?

Na terenie przyszłego portu lotniczego trwają już pierwsze prace przygotowawcze, w tym rozbiórki i odwierty geologiczne. W czerwcu 2023 dla lotniska i węzła kolejowego została wydana decyzja środowiskowa, czyli dokument umożliwiający ubieganie się o pozwolenie na budowę. Spółka zarządzająca inwestycją planuje w I kwartale 2024 r. uzyskać kolejny ważny dokument: decyzję lokalizacyjną. Później można już będzie uzyskać pozwolenie na budowę.

Obecnie budowa lotniska jest niepewna z uwagi na wynik wyborów. Wcześniejsze partie opozycyjne, które obecnie zdobyły większość w Sejmie (Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga) od początku były krytyczne wobec projektu CPK i zapowiadały jego audyt, ograniczenie, a może nawet wstrzymanie. 18 października 2023 r. przedstawiciele gmin, na terenie których ma powstać CPK, skierowali oficjalny apel do Ministerstwa Infrastruktury o wstrzymanie wszelkich prac nad lotniskiem. Pełnomocnik rządu do spraw budowy CPK Marcin Horała wyjaśnił w rozmowie z Programem Pierwszym Polskiego radia, że wstrzymanie inwestycji byłoby możliwe, choć trudne. Oficjalnie nie zapadła jednak żadna decyzja o wstrzymaniu prac.

Dotychczas spółka zarządzająca inwestycją ogłosiła m.in. następujące kluczowe postępowania przetargowe na prace projektowe i usługi związane z projektowaniem:

• na Generalnego Projektanta Architektury (MA – Master Architekt), w którym za najkorzystniejszą uznana została oferta Foster + Partners i Buro Happold;
• Generalnego Projektanta Inżynierii Lądowej (MCE – Master Civil Engineer) – zwyciężyła firma Dar Al-Handasah Consultants;
• Projektanta Integracji Systemów Lotniskowych (ASID – Airport System Infrastructure Designer) – wygrana przypadła firmie IDOM,
• przygotowanie dokumentacji projektowej dla Obiektów Wspierających Lotnisko (SIE – Support Infrastructure Engineer) – umowy z 15 firmami i konsorcjami podpisano w lutym 2023.

Przypomnijmy, że 21 czerwca 2018 weszła w życie specjalna ustawa o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, która ma ułatwić jego budowę. Ustawa ta określa zasady i warunki przygotowania, finansowania i realizacji Centralnego Portu Komunikacyjnego oraz infrastruktury towarzyszącej, w tym zasad i warunków rezerwacji terenu, wydania decyzji lokalizacyjnej oraz nabywania nieruchomości w drodze dobrowolnych negocjacji.

Koszt budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego

Koszty związane z realizacją inwestycji szacowane są na poziomie do 35 mld zł, w tym 16-19 mld zł na realizację części lotniskowej, 8-9 mld zł kolejowej i 7 mld zł drogowej. W 2023 r. podano, że pierwszy etap budowy powinien kosztować do 8,1 mld euro.

Kiedy koniec budowy CPK?

Zakończenie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego planowane jest w 2027 r. Z kolei rok później, w 2028 r., ma nastąpić oficjalne otwarcie obiektu dla pasażerów.

Budowa linii kolejowych do Centralnego Portu Komunikacyjnego

W ramach budowy CPK do 2034 r. powstaną także linie kolejowe do nowego lotniska. Jak podaje strona CPK, łączna długość nowych linii kolejowych do obsługi CPK ma wynieść 1981 km. Zaprojektowano 12 linii, w tym 10 kolejowych „szprych” prowadzących do CPK i Warszawy z różnych części Polski. Sieć kolejowa będzie składać się z nowych odcinków oraz z wyremontowanych lub zmodernizowanych fragmentów istniejącej infrastruktury.

W przyszłości dojazd pociągiem do Centralnego Portu Komunikacyjnego ma zająć nie dłużej niż 2 godz. W ramach etapu zero, który powinien być gotowy przed uzyskaniem przez CPK zdolności operacyjnej, wybudowane zostanie 140 km nowych linii, głównie na trasie Warszawa – CPK – Łódź. Pozostałe inwestycje kolejowe mają powstać do 2034 roku.

Poniżej podział inwestycji na „szprychy”, które powstaną w ramach programu budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego:

• Szprycha nr 1 (Pomorze, Kujawy):< CPK – Płock – Włocławek – Grudziądz – Tczew –Trójmiasto (CMK Północ) – Lębork – Słupsk < Włocławek – Toruń – Bydgoszcz – Piła – Szczecinek – Białogard – Kołobrzeg

• Szprycha nr 2 (Warmia):< CPK – Warszawa – Nasielsk – Ciechanów – Działdowo – Olsztyn

• Szprycha nr 3 (Podlaskie, Mazury):< CPK – Warszawa – Zielonka – Tłuszcz – Czyżew – Białystok – Kuźnica – granica państwa Białystok – Ełk – Suwałki – Trakiszki – granica państwa< Tłuszcz – Ostrołęka – Łomża – Pisz – Orzysz – Giżycko

• Szprycha nr 4 (Siedlce, Biała Podlaska, Terespol):< CPK – Warszawa – Siedlce – Łuków – Biała Podlaska – Terespol – granica państwa

• Szprycha nr 5 (Lubelskie):< CPK – Warszawa – Otwock – Lublin – Trawniki – Chełm< Trawniki – Krasnystaw –– Zamość – Tomaszów Lubelski – Bełżec – granica państwa

• Szprycha nr 6 (Radom, Podkarpackie):< CPK – Grójec – Warka – Radom – Iłża – Ostrowiec Świętokrzyski – Stalowa Wola – Łętownia –Rzeszów – Sanok< Rzeszów – Jasło – Krosno;

• Szprycha nr 7 (Kielce i Tarnów):< CPK – CMK – Węzeł Małopolsko-Śląski (WMŚ) – Kraków – Podłęże – Nowy Sącz/Chabówka; WMŚ – Czechowicz-Dziedzice – Jastrzębie Zdrój – granica państwa< WMŚ – Katowice< CMK – Opoczno – Końskie –Kielce – Busko Zdrój – Tarnów – Nowy Sącz – Muszyna

• Szprycha nr 8 (Częstochowa, Opolszczyzna):< CPK – Skierniewice – Częstochowa – Opole – Nysa – Kłodzko

• Szprycha nr 9 (Wielkopolskie, Lubuskie, Zachodniopomorskie):< CPK – Łódź – Sieradz – Wieruszów – Wrocław – Świdnica – Wałbrzych – Lubawka – granica państwa< Sieradz – Kalisz – Poznań – Szczecin – Szczecin Goleniów< Kalisz – Ostrów Wlkp. – Leszno – Głogów – Zielona Góra; Poznań – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski;

• Szprycha 10 (Kutno, Konin, Poznań):< CPK – Warszawa – Sochaczew – Kutno – Konin – Swarzędz – Poznań.

Powstanie Kolej Dużych Prędkości Warszawa – Łódź

Pod koniec listopada 2022 ruszyły prace projektowe dla odcinka kolejowego między Warszawą a Łodzią. Spółka CPK podpisała umowy na zaprojektowanie linii, która jest pierwszym elementem nowej sieci kolejowej, a zarazem pierwszym fragmentem Kolei Dużych Prędkości w Polsce.

Projektowanie ok. 140-kilometrowej linii kolejowej zostało podzielone na trzy zadania. Pierwsze dotyczy odcinka od Warszawy do linii kolejowej nr 11 (gmina Bolimów), czyli obszaru za planowanym węzłem CPK (opracowywanym w ramach oddzielnego projektu). Drugie obejmuje dalszy fragment linii aż do Łodzi, a trzecie – sieć GSM-R czyli radiowy system łączności na potrzeby sterowania ruchem na całym odcinku.

Pierwsze zadanie wykona konsorcjum Biura Projektów „Metroprojekt” wraz z Sud Architekt Polska, które dotychczas współpracowało z CPK przy projektowaniu tunelu KDP w Łodzi. Drugim elementem zajmie się konsorcjum firm Egis Poland, Egis Rail i Jaf-Geotechnika. Projekt sieci GSM-R przygotuje Biuro Projektów Komunikacyjnych w Poznaniu wraz z Biurem Projektów Kolejowych i Usług Inwestycyjnych oraz firmą FONON. Łączna wartość wszystkich zadań to ponad 300 mln zł netto.

Nowy odcinek kolejowy między Warszawą i Łodzią (bez węzła CPK) będzie częścią linii kolejowej nr 85 i tzw. „szprychy” nr 9. Wraz z dalszym odcinkiem od Łodzi do Wrocławia i Poznania, całość będzie stanowić tzw. „igrek”. Na pierwszym etapie pociągi jadące tą trasą będą w stanie osiągać prędkość 250 km/h (prędkość eksploatacyjna), a docelowo nawet 350 km/h (prędkość projektowa). W rezultacie podróż między Warszawą a Łodzią skróci się do zaledwie 45 minut.

Rozpoczęcie przygotowawczych prac budowlanych jest zaplanowane na koniec 2023 roku. Jednym z zadań wykonawców jest uzyskanie niezbędnych do tego zezwoleń. Zasadnicze roboty budowlane na odcinku Warszawa – Łódź powinny ruszyć w 2024 roku, po uzyskaniu pozwolenia na budowę.

CPK – wizualizacja. Tak będzie wyglądać Centralny Port Komunikacyjny

Wiemy już, jak będzie się prezentować CPK. Wizualizacja została zaprezentowana przez Spółkę Centralny Port Komunikacyjny. Powstała ona na bazie zwycięskiego projektu pracowni Foster + Partners oraz Kuryłowicz & Associates. Wygląd lotniska można zobaczyć, klikając w poniższą galerię.

Zobacz galerię 13 zdjęć

Autor: materiały prasowe CPK

Lotnisko ma działać przez całą dobę, 365 dni w roku. Zakłada się obsługę 400–450 tys. operacji lotniczych rocznie.

Koncepcje architektoniczne Centralnego Portu Komunikacyjnego. Tak mógł wyglądać CPK

Poniżej prezentujemy różne pomysły na wygląd CPK, jakie rozważano przed wyborem ostatecznego projektu. Powstały one w ramach warsztatów architektonicznych zorganizowanych w Warszawie przez Spółkę Centralny Port Komunikacyjny oraz Ambasadę Wielkiej Brytanii. Koncepcje, jakie zaproponowali architekci miały być inspiracją do przygotowania planu CPK. W polsko-brytyjskich warsztatach brały udział pracownie: Chapman Taylor, Zaha Hadid Architects, Gimshaw, Benoy i Pascall+Watson, Foster+Partners.

Centralny Port Komunikacyjny – umowa z Dar Al-Handasah Consultants

Pod koniec października 2022 podpisano umowę z firmą Dar Al-Handasah Consultants. Została ona wybrana na generalnego projektanta inżynierii lądowej (MCE – Master Civil Engineer).

Do zadań spółki Dar Al-Handasah będzie należało wykonanie dla CPK wielobranżowej dokumentacji projektowej infrastruktury technicznej, w tym m.in. dróg startowych i kołowania, płyt postojowych, systemów lotniskowych oraz sieci i przyłączy wraz z obiektami inżynieryjnymi. Dar będzie odpowiadał też za pozyskanie w imieniu CPK niezbędnych zgód projektowych, pełnienie nadzoru autorskiego.

Dar jest członkiem założycielem Dar Group, która była odpowiedzialna za realizację projektów m.in. w takich portach lotniczych, jak inteligentny Międzynarodowy port lotniczy w Dubaju, jedno z najbardziej obciążonych lotnisk na świecie czy lotnisko Hamad International Airport w Katarze, uznane za najlepszy port lotniczy na świecie.

Czy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego ma sens?

Polska ma wszelkie zalety centrum komunikacyjnego dla Europy Środkowo-Wschodniej – przekonuje Mikołaj Wild. Tak gigantyczna inwestycja wzbudza jednak wiele kontrowersji. Chodzi nie tylko o źródło jej finansowania. Wiceprezes Zespołu Doradców Gospodarczych TOR Adrian Furgalski zwrócił uwagę w rozmowie z Super Expressem, że ta inwestycja nie ma ekonomicznego uzasadnienia. Po pierwsze, oznacza ogromne problemy dla istniejących już lotnisk, m.in. Okęcia, a także w Łodzi, Radomiu czy Poznaniu. Po drugie, pod Berlinem powstaje już ogromny port lotniczy, z którym nasz Centralny Port Komunikacyjny prawdopodobnie przegra konkurencję.

Decyzji rządu w sprawie budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego bronią władze stołecznego portu imienia Fryderyka Chopina oraz Polskie Linie Lotnicze LOT. Chodzi o to, że przepustowość Okęcia już niedługo zostanie całkowicie wyczerpana. Prezes LOT Rafał Milczarski wielokrotnie argumentował, że nowy port umożliwi dynamiczny rozwój LOT-u, a brak tej inwestycji nie pozwoli na rozbudowywanie siatki połączeń.

Rząd przekonuje, że położenie geograficzne Polski sprzyja inwestycji. Nasz kraj jest usytuowany na przecięciu tras między najważniejszymi metropoliami takimi, jak Los Angeles –Tel Awiw, Wiedeń – Tokio, Szanghaj – Paryż czy Nowy Jork – Teheran. Centralny Port Komunikacyjny dzięki swojemu położeniu będzie mógł oferować wygodne połączenia na Daleki Wschód i do Ameryki Północnej.

Z powadzonych badań wynika, że Polacy latają czterokrotnie mniej niż wynosi średnia europejska w „starej UE” i o jedną czwartą mniej niż mieszkańcy innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Jednak, według prognoz Urzędu Lotnictwa Cywilnego, liczba pasażerów na polskich lotniskach w 2035 r. może wynieść nawet 94 mln osób.

Marzena Sarniewicz, Wydawca online/Redaktor

Przemysław Zańko-Gulczyński, Wydawca Online