Kołbiel pod Warszawą ma nowy zabytek. Młyn hrabiego Zamoyskiego z XIX w. w rejestrze zabytków
Autor: Mazowiecki Wójewódzki Konserwator Zabytków
Młyn Zamoyskich w Kołbieli
W Kołbieli pod Warszawą można zobaczyć doskonale zachowany młyn z lat 70. XIX w. Młyn hrabiego Zamoyskiego, który niedawno wpisano do rejestru zabytków, zachował oryginalny układ pomieszczeń i część wyposażenia. Zobacz, jak wygląda Młyn Zamoyskich w Kołbieli.
Spis treści
- Nowy zabytek w Kołbieli pod Warszawą – młyn hrabiego Zamoyskiego
- Blisko 120 lat pracy Młyna Zamoyskich. Zachowały się m.in. dwie śruby Archimedesa
Nowy zabytek w Kołbieli pod Warszawą – młyn hrabiego Zamoyskiego
Zbudowany w latach 1871–1872 młyn hrabiego Zamoyskiego w Kołbieli pod Warszawą (woj. mazowieckie) funkcjonował przez ponad 100 lat – zakończył działalność dopiero w latach 90. XX w. Co więcej, wyjątkowy obiekt dotrwał do naszych czasów w formie zbliżonej do oryginalnej, a w środku zachowała się część wyposażenia z lat 50. W październiku 2023 r. młyn w Kołbieli wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.
– Budynek dawnego Młyna Zamoyskich w Kołbieli stanowi świadectwo minionej epoki. Wprowadzone w jego bryle zmiany były nieznaczne i wiązały się głównie z rozwojem technologicznym obiektu. (…) Oprócz ceglanego detalu dekorującego zewnętrze budynku, o cennych wartościach obiektu świadczy zachowane wyposażenie młyna. Istotne walory historyczne wynikają z powiązania z postacią Józefa Zamoyskiego, który w Starej Wsi założył bardzo nowoczesny jak na owe czasy folwark z mechanicznym młynem, owczarnią i stajniami – wyjaśnia prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Autor: Mazowiecki Wójewódzki Konserwator Zabytków
Młyn Zamoyskich w Kołbieli
Blisko 120 lat pracy Młyna Zamoyskich. Zachowały się m.in. dwie śruby Archimedesa
Budynek dawnego Młyna Zamoyskich na przestrzeni dziejów kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. Powstał z inicjatywy hrabiego Józefa Zamoyskiego w latach 70. XIX w. na fundamentach istniejącego wcześniej w tym miejscu młyna wodnego. Po śmierci hrabiego przechodził w ręce kolejnych członków rodu. W czasie drugiej wojny światowej zajęli go Niemcy, a tuż po wojnie Rosjanie, po czym doszło do upaństwowienia. Przez cały okres PRL-u budynkiem i dawnym folwarkiem zarządzała Gmina Rada Narodowa w Kołbieli. Młyn zakończył pracę dopiero w latach 90. XX na skutek przemian gospodarczych, a dziś znajduje się w rękach prywatnych.
- Zobacz też: Zamek w Muszynie powstał z ruin po ponad 300 latach. Zobacz metamorfozę zamku na górze Baszta
Główny budynek jest murowany z cegły na cokole z kamieni polnych, podpiwniczony, dwupiętrowy. Elewację wykończono tynkiem z pominięciem detali z cegły: obramień okiennych oraz gzymsów. Poszczególne części młyna zostały podzielone na frakcje produkcyjne – można przeczytać na oficjalnej stronie internetowej powiatu otwockiego.
W obiekcie zachował się układ pomieszczeń niemal identyczny z oryginalnym. Bardzo cenne są też zachowane liczne elementy wyposażenia z lat 50., w tym:
- dwie zachowane w idealnym stanie śruby Archimedesa służące do transportu wody,
- oryginalny mlewnik KK36 z 1958 r.,
- urządzenia do mieszania mąki,
- czyszczarnia,
- pakownia mączna,
- komory otrębowe,
- waga dziesiętna.
Nowy właściciel, który przejął młyn w grudniu 2021 r., wymienił dach w obiekcie, by chronić cenne wnętrza. Zapowiada też remont młyna i udostępnienie go do zwiedzania. Obecnie właściciel pozwala zwykle na zwiedzanie wyłącznie zorganizowanym grupom, po wcześniejszym umówieniu.
- Przeczytaj także: Muzeum Getta Warszawskiego. Ruszyła budowa nowej siedziby w dawnym szpitalu przy ul. Siennej w Warszawie
– Młyn zachował pierwotne walory architektoniczne, cechy stylowe oraz wysoki poziom autentyzmu oryginalnej substancji budowlanej. Budynek otrzymał dostosowaną do swojej funkcji formę, dzięki czemu stanowi indywidualnie zakomponowane dzieło architektoniczne – podkreśla konserwator zabytków.
