Samorządy zawodowe architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów – kłopoty z organizacją izb
Ustawa o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów weszła w życie 25 stycznia 2002 roku, a Sejm od razu przystąpił do jej nowelizacji, ponieważ wystąpiły problemy ze zwołaniem zjazdów założycielskich.
Ustawa o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 Nr 5, poz. 42), zaczęła obowiązywać w całości od 25 stycznia 2002. Dotyczyła ona utworzenia samorządów zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Samorządy te tworzą członkowie zrzeszeni w Izbie Architektów RP, Polskiej Izbie Inżynierów Budownictwa (PIIB) oraz Izbie Urbanistów. Jako podstawowe kryterium przynależności do izb, które stanowią jednostkę organizacyjną samorządu zawodowego posiadającą osobowość prawną, przyjęto fakt posiadania przez potencjalnych członków uprawnień budowlanych nadawanych na podstawie obowiązującej ustawy Prawo budowlane w specjalnościach i zakresie tam określonym oraz uprawnień budowlanych uzyskanych przed dniem jej wejścia w życie albo uprawnień urbanistycznych uzyskanych na podstawie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, uprawnień do projektowania w planowaniu przestrzennym uzyskanych na podstawie ustawy o planowaniu przestrzennym lub kwalifikacji określonych w art. 5 ust. 3 pkt 3-5 ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Samorządy zawodowe powinny z dniem wejścia w życie ustawy (25 stycznia 2002 r.), przejąć od organów administracji rządowej kompetencje w zakresie nadawania i pozbawiania uprawnień budowlanych, nadawania tytułu rzeczoznawcy budowlanego oraz sprawdzania kwalifikacji określonych w art. 5 ust. 3 pkt 3-5 ustawy, a także prowadzenie postępowań w sprawie odpowiedzialności zawodowej.
W ustawie przyjęto zasadę uzależniającą możliwość wykonywania od samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz samodzielnego projektowania przestrzeni w skali regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie od uzyskania wpisu na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego (obligatoryjność przynależności). Miało to zapewnić skuteczność działania samorządów zawodowych.
Jednocześnie, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z inicjatywy poselskiej uchwalił ustawę o zmianie ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Przewidywała ona w szczególności przesunięcie daty wejścia w życie ustawy z dnia 25 stycznia 2002 na dzień 1 stycznia 2003, ponieważ jedynie w izbie Architektów odbyły się pierwsze zjazdy i wybrano organy izb.
Zgodnie z ustawą o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, zwołanie pierwszych zjazdów okręgowych izb oraz Krajowych Zjazdów Izb powinno nastąpić w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie ustawy. Mając na uwadze, że art. 61 wszedł w życie w dniu 8 lutego 2001, termin zwołania pierwszych zjazdów okręgowych izb oraz krajowych zjazdów izb upłynął z dniem 8 lutego 2002.
W sytuacji niezwołania pierwszych zjazdów okręgowych izb inżynierów budownictwa oraz urbanistów, pomimo uzależnienia wykonywania od dnia 25 stycznia 2002 samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz samodzielnego projektowania przestrzeni w skali regionalnej i lokalnej lub kierowania zespołem prowadzącym takie projektowanie od uzyskania wpisu na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, osoby te mogą nadal wykonywać te czynności w zakresie wynikającym z nadanych uprawnień budowlanych i urbanistycznych do dnia rozpatrzenia wniosku o wpis na listę właściwej izby samorządu zawodowego. Osoby te nie mogą bowiem ponosić negatywnych konsekwencji wynikających z braku organu właściwej izby uprawnionego do dokonania wpisu na listę członków tej izby. Konsekwencje takie mogłyby ponosić jedynie osoby, które nie zostały wpisane na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego, w związku z niedopełnieniem obowiązków określonych w ustawie o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów.
