Podatek od spadku i darowizn – zmiany od lipca 2023. Zapłacisz mniej, ale nie zawsze! Są też pułapki
Rewolucja polega na podwyższeniu kwot wolnych od podatku od spadku lub darowizny, zwłaszcza w relacjach rodzinnych – tu wzrost ulgi jest znaczny. Ale na niekorzyść podatników zmienione zostały zasady ustalania kwoty wolnej od podatku gdy darczyńców jest wielu, na czym szczególnie ucierpieć mogą młode pary zbierające prezenty ślubne. Od kiedy zaczną obowiązywać zmiany w podatku od spadków i darowizn?
Spis treści
- Dużo większe darowizny wolne od podatku
- Trzeba zsumować wszystkie darowizny od wszystkich darczyńców
- Ważne przy inflacji: obowiązek podatkowy
Ujęte w trzech tabelach ustanowionych ze względu na stopień pokrewieństwa kwoty wolne od podatku nie były waloryzowane od blisko dwudziestu lat. Zmiany wchodzące w życie są więc tym milej widziane w czasach galopującej inflacji.
Dużo większe darowizny wolne od podatku
Stawki podatku od spadków i darowizn są takie same. Jednak to, ile podatku zapłacimy od określonej korzyści majątkowej zależy od stopnia pokrewieństwa. Dla celu obu podatków, stopień pokrewieństwa w ustawie o podatku od spadków i darowizn ustalony jest na trzech poziomach:
Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:
- 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- do grupy III – innych nabywców.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych. Ponadto za zstępnych w rozumieniu ustawy uważa się również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.
Wstępny, zwany też antenatem to każdy przodek danej osoby, a zstępny – każdy kolejny potomek tej samej osoby.
Trzeba zsumować wszystkie darowizny od wszystkich darczyńców
Oprócz zwiększania kwot wolnych od darowizn pochodzących od jednej osoby, ustawa wprowadza też nowe ograniczenia dotyczące łącznych kwot przychodu przy darowiznach otrzymanych od wielu osób.
Do 1 lipca 2023 roku nie ma i nie było limitu – podatnicy mogli otrzymywać darowizny nawet od kilkuset osób (np. z okazji wesela) i nie musieli płacić od nich podatku, jeśli darowizna od każdej z tych osób nie przekraczała progu określonego dla danej grupy. Ewentualnie jeśli oprócz prezentu ślubnego ta sama osoba w ciągu pięciu lat dawała inne darowizny, ich wartość dla celów zwolnienia z podatku od darowizn sumowało się z ostatnich pięciu lat.
Nowelizacja ustawy od 1 lipca 2023 r. wprowadza ograniczenia dla darowizn otrzymywanych w ciągu pięciu lat od wielu osób; sumuje się je już nie dla każdej osoby oddzielnie, ale dla wszystkich razem.
Limit zwolnienia z podatku, po zsumowaniu od wszystkich darczyńców w ciągu ostatnich pięciu lat wynosić będzie teraz:
- dla I grupy – 108 360 zł,
- dla II grupy – 81 270 zł,
- dla III grupy – 54 180 zł.
Ważne przy inflacji: obowiązek podatkowy
Te przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn co prawda się nie zmieniły, ale zyskały na aktualności w czasach wysokiej inflacji – chodzi o wartość rzeczy dla celów podatkowych. Zwłaszcza gdy jest na granicy zwolnienia z podatku by uniknąć kłopotów z fiskusem trzeba pamiętać, że wartość ta jest ustalana w momencie powstania obowiązku podatkowego. A dla różnych form przysporzenia majątkowego moment powstania obowiązku podatkowego jest różny.
Z kolei przy nawet niewielkich różnicach czasowych w dobie inflacji te różnice w wycenie mogą być spore.
Szczegółowo termin powstania obowiązku podatkowego określony jest w art. 6 ustawy. Oto kilka wybranych postanowień. I tak obowiązek podatkowy powstaje:
- przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku;
- przy nabyciu tytułem zachowku – z chwilą zaspokojenia roszczenia;
- przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych – z chwilą śmierci wkładcy;
- przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.
