O co chodzi w sporze o uprawnienia budowlane? Planowane zmiany w uprawnieniach w opinii inżyniera budownictwa
Osoby, które pełnią samodzielne funkcje z zakresu budownictwa, muszą mieć odpowiednie uprawnienia. W teorii sprawa wydaje się zupełnie prosta. W praktyce uprawnienia budowlane są wyzwaniem nawet dla inżynierów i architektów, czyli samych zainteresowanych. A ustawodawca nie ułatwia sprawy. O co zatem chodzi z uprawnieniami budowlanymi?
Uprawnienia budowlane definicja
Uprawnienia budowlane - potocznie możemy powiedzieć, że jest to prawo do budowania, a dokładniej mówiąc do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, których historia sięga roku 1928, kiedy to pojawiło się rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 1928 r. o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli.
Uprawnienia budowlane były zdefiniowane w Ustawie z dnia 31 stycznia 1961 r. Prawo budowlane oraz Ustawie z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane. Zgodnie, z wielokrotnie już zmienianą, Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 1994 r. uprawnienia budowlane to decyzja stwierdzająca posiadanie przez daną osobę kwalifikacji do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wydana przez okręgową komisję kwalifikacyjną okręgowej izby inżynierów budownictwa. Wydanie tej decyzji poprzedza postępowanie kwalifikacyjne prowadzone na wniosek osoby ubiegającej się o uprawnienia.
Zgodnie z art. 14 Prawa budowlanego uprawnienia budowlane są udzielane w specjalnościach:
- architektonicznej;
- konstrukcyjno-budowlanej;
- inżynieryjnej: mostowej; drogowej; kolejowej w zakresie kolejowych obiektów budowlanych; kolejowej w zakresie sterowania ruchem kolejowym; hydrotechnicznej; wyburzeniowej;
- instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń: telekomunikacyjnych,cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych, elektrycznych i elektroenergetycznych.
W ramach wymienionych specjalności mogą być wyodrębniane specjalizacje techniczno-budowlane, do których uzyskanie specjalizacji techniczno-budowlanej wymaga odbycia pięcioletniej praktyki w zawodzie w zakresie specjalizacji w ramach posiadanych uprawnień budowlanych bez ograniczeń.
Samodzielna funkcja techniczna w budownictwie to działalność związana z fachową oceną zjawisk technicznych lub samodzielnym rozwiązywaniem zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych i obejmuje:
- projektowanie, sprawdzenie projektów architektoniczno-budowlanych i technicznych oraz sprawowanie nadzoru autorskiego;
- kierowanie budową lub innymi robotami budowlanymi;
- kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz kontrolę i nadzór nad wytwarzaniem tych elementów;
- wykonywanie nadzoru inwestorskiego;
- sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.
Uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi stanowią także podstawę do kierowania wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych, a także do wykonywania nadzoru inwestorskiego. Ponadto uprawnienia do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi umożliwiają sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych.
O co chodzi w sporze o uprawnienia budowlane?
Sprawę z uprawnieniami komplikuje wiele nowelizacji prawa, które dotykały również kwestii uprawnień, i pewnie będzie jeszcze bardziej skomplikuje po wprowadzeniu w życie projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw procedowanego obecnie pod numerem UD427.
Początkowo wg Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 1994 r. inżynierowie budownictwa posiadający uprawnienia do sprawowania projektów konstrukcyjnych bez ograniczeń posiadali uprawnienia w ograniczonym zakresie do projektowania architektonicznego np. w budownictwie zagrodowym. Później w wyniku zmian prawnych, kolejne roczniki inżynierów uzyskujące uprawnienia do projektowania mogły już tylko projektować w zakresie konstrukcji.
Podobny los spotkał samodzielną funkcję techniczną rzeczoznawcy budowlanego, która w budowlanym systemie prawnym w Polsce określiła ustawa Prawo budowlane z 1974 roku. Funkcja ta została przeniesiona do ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 1994 r. by później w nowelizacji Ustawą z maja 2014 roku ją wyłączyć z norm prawa budowlanego. Od 2014 r. był to już tylko prestiżowy tytuł nadawany przez PIIB, który potwierdzał wysokie kompetencje osoby, której po przejściu wymagającej procedury został on nadany. Rzeczoznawcy funkcjonowali nadal, jednak już nie jako samodzielna funkcja techniczna w budownictwie.
Jak wspomniano powyżej obecnie pod numerem UD427 procedowany jest Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, który obok wielu innych istotnych kwestii zakłada zmiany w zakresie uprawnień budowlanych. Przykładowo po wprowadzeniu nowelizacji, inżynier budownictwa, który uzyska uprawnienia do projektowania będzie miał możliwość sporządzania projektu architektonicznego budynków w ograniczonym zakresie tj. do 1000 m³ w dowolnej przestrzeni. Ta proponowana zmiana nie podoba się środowisku architektów, którzy wystosowali stosowną petycję do rządu.
Kolejną sprawą są zmiany w zakresie rzeczoznawstwa budowlanego. Obecnie każdy inżynier posiadający uprawnienia bez ograniczeń w swojej specjalności może sporządzać opinie i ekspertyzy techniczne. W projekcie proponuje się „odebranie” tych uprawnień na rzecz wyłącznie jednej grupy specjalistów, tj. rzeczoznawców budowlanych.
Jak słusznie zauważyła Polska Izba Inżynierów Budownictwa w komentarzu do projektu złożonym Ustawodawcy wprowadzenie możliwości opracowywania ekspertyz technicznych wyłącznie przez rzeczoznawców w każdym przypadku opisanym w przepisach Prawa budowlanego, nie jest uzasadnione i może przynieść poważne zaburzenia, co może zagrozić wręcz paraliżem inwestycji na rynku obsługiwanym przez tę grupę osób, ze względu na bardzo małą ilość rzeczoznawców budowlanych w Polsce, w stosunku do ilości osób z uprawnieniami budowlanymi. Co więcej osoby, które podpisały już umowy o sporządzenie ekspertyz nie mogłyby ich już wykonać. Rozwiązywanie umów z osobami nie posiadającymi tytułu rzeczoznawcy budowlanego mogłoby się wiązać z koniecznością wypłaty przez nich odszkodowań lub kar umownych albo utratą spodziewanych dochodów.
Po przyjęciu nowelizacji w obecnej formie tylko rzeczoznawca będzie mógł wykonywać ekspertyzy związane z przebudową, rozbudową czy nadbudową każdego obiektu budowlanego. Warto również zauważyć, że przeprowadzenie kontroli okresowej, o której mowa w art. 62 ust. 1 pkt 3 Ustawy Prawo budowlane zostanie powierzone jedynie rzeczoznawcom. Jest to pomysł dosyć absurdalny, gdyż krąg inżynierów budownictwa posiadających tytuł rzeczoznawcy budowlanego jest bardzo wąski, tytuł ten posiada jedynie 2259 inżynierów co stanowi 1,7% osób posiadających uprawnienia budowlane.
Warto podkreślić, że Polska Izba Inżynierów Budownictwa pomimo absurdalnie krótkiego 7-dniowego terminu nałożonego przez ustawodawcę reprezentowanego przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego na zgłoszenie uwag do bardzo obszernego projektu dała radę merytorycznie skrytykować i wskazać absurdalność wielu proponowanych zmian.
Tekst uwag można znaleźć na stronie PIIB: Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (UD427) – opinia Izby.
Co więcej wyznaczony 7-dniowy czas pomimo próśb nie został wydłużony. Bardzo smutne jest to, że podobnie jak w przypadku ostatniej dużej nowelizacji Prawa budowlanego wprowadzonej ustawą z dnia 13 lutego 2020 r. która weszła w życie 19 września 2020 r. rządzący nie słuchają nikogo, łamiąc przy tym kardynalną zasadę Lex retro non agit (prawo nie działa wstecz), a także art. 3 Kodeksu cywilnego tj. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
Literatura:
- https://sjp.pwn.pl/slowniki/uprawnienie.html
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19940890414
- https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/725
- Uwagi-PIIB-do-projektu-ustawy-o-zmianie-ustawy-Prawo-budowlane.pdf (inzynierbudownictwa.pl)
Najładniejsze elewacje domów – inspiracje
Autor: Marcin Czechowicz, projekt: Anna Paszkowska-Grudziąż, Rafał Grudziąż/81.WAW.PL
Materiały wykańczające bryłę z zewnątrz, kontrastują ze sobą. Biały tynk na ramie plus stalowe elementy zwracają uwagę na naturalność drewnianych brązowoszarych domków. Ten wyraźny kontrast studzą wielkie tafle szkła
