Jaki jest wiek emerytalny w Polsce? Czy będzie nowy wiek emerytalny dla Polaków? Jaki?
Jaki jest wiek emerytalny w Polsce? Czy zmiana wieku emerytalnego nastąpi już w tym roku? Zostanie on obniżony czy podwyższony? Czy będzie zrównany dla obu płci? Takie pytania nurtują większość z nas, bo od odpowiedzi na nie zależy też wybór konkretnego terminu przejścia na emeryturę.
Spis treści
- Nowy wiek emerytalny w Polsce: niższy czy wyższy niż obecnie?
- Wiek emerytalny w Polsce - jaki jest aktualnie?
- Jaki wiek emerytalny w innych krajach Unii Europejskiej?
Nowy wiek emerytalny w Polsce: niższy czy wyższy niż obecnie?
Co ważne, na żadne pytanie przetoczone na wstępie nie ma jasnej i klarownej odpowiedzi. Najbliżej jesteśmy obniżenia wieku emerytalnego, ale tylko dla wybranych grup osób. Ma to być możliwe dzięki ustawie o emeryturach stażowych. Dwa projekty takich zmian są w Sejmie od ponad półtora roku.
Oba uzależniają wiek emerytalny od stażu pracy. Prezydencki projekt zakłada, że dla kobiet powinien on wynosić 39 lat, a dla mężczyzn – 44 lata.
Z kolei projekt przygotowany przez związek zawodowy Solidarność jest bardziej liberalny odnośnie stażu pracy, uprawniającego do emerytury stażowej: 35 lat pracy dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.
O losach obniżenia wieku emerytalnego zdecyduje ostatecznie Sejm.
Nie zanosi się natomiast na zmiany w ustawowym wieku emerytalnym, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Nieprzypadkowo przy tym słowo „powszechny”, obowiązujące przez lata, zastąpione zostało słowem „ustawowy”. W rzeczywistości obowiązuje bowiem jeszcze określenie „efektywny” wiek emerytalny, który określa w jakim przeciętnie wieku obywatele na emeryturę faktycznie przechodzą.
Efektywny wiek emerytalny jest parametrem, z którego chętnie korzystają przeciwnicy podwyższania wieku emerytalnego, co zdaniem innych jest konieczne w związku z wydłużającym się średnim życiem Polaków i obywateli innych krajów.
Na reformy emerytalne podążające do podwyższania wieku emerytalnego naciskają też władze Unii Europejskiej. Polski rząd jest właśnie zwolennikiem podnoszenia efektywnego wieku emerytalnego, by zostawić ustawowy wiek emerytalny bez zmian czyli w takim stanie w jakim jest on obecnie.
Wiek emerytalny w Polsce - jaki jest aktualnie?
Od 1 października 2017 r. w Polsce ustawowy wiek emerytalny dla kobiet to ukończenie 60. roku życia, a dla mężczyzn – 65. roku życia.
Taki też wiek - inny dla kobiet, inny dla mężczyzn - obowiązywał przez okres PRL aż do końca 2012 r. W okresie od 1 stycznia 2013 r. do końca września 2017 r. wiek emerytalny został zrównany dla wszystkich Polaków, niezależnie od płci i wynosił 67 lat.
Pod naciskiem Unii Europejskiej rząd podejmuje działania mające na celu podniesienie efektywnego wieku emerytalnego. Na razie nie odbiega od za wiele od wieku ustawowego, bo zdecydowana większość Polek i Polaków natychmiast po osiągnięciu wieku emerytalnego przechodzi na emeryturę.
Nieliczni decydują się na łączenie emerytury z dalszą pracą zawodową. Formalnie jednak są emerytami, których efektywny wiek emerytalny pokrywa się z ustawowym.
Do przesuwania terminu przechodzenia na emeryturę mimo nabycia ustawowych praw powinny zachęcać działania w trzech kierunkach: ulgi podatkowe i zachęty finansowe, poprawa stanu zdrowia, edukacja.
W Polsce tak naprawdę funkcjonuje – i to w wersji ułomnej - ulga podatkowa, tak zwany PIT zero dla seniora. Ułomna, bo ogranicza się tylko do osób, które mimo ukończenia ustawowego wieku emerytalnego dalej zarobkują w formie, która wymaga płacenia obowiązkowej składki emerytalnej. Pierwszy rok – 2022 gdy taki przywilej dla seniorów obowiązywał, dał znikome efekty.
Jeśli chodzi po poprawę stanu zdrowia, to trudno tu mówić o postępie, skoro przywrócono właśnie emerytury pomostowe, związane z kiepskim stanem zdrowia polskich pracowników.
Natomiast co do edukacji, to nawet nie ma akcji uświadamiającej, że np. wariant przejścia na emeryturę zaraz po osiągnięciu wieku emerytalnego i praca dla łączenie dwóch źródeł dochodu wcale nie musi być korzystniejszy niż pozostanie w pracy i odsuwanie terminu przejścia na emeryturę, by w ten sposób wydatnie zwiększyć wysokość świadczenia.
Być może właśnie dlatego podwyższenie ustawowego wieku emerytalnego – skoro nie uzyska się systematycznie zwiększać wieku efektywnego – stanie się nieuchronne. Jednak z pewnością nie stanie się to w Polsce ani w 2023 roku, ani zapewne w ciągu kilku najbliższych lat.
Jaki wiek emerytalny w innych krajach Unii Europejskiej?
W większości krajów Unii Europejskiej obowiązuje powszechny wiek emerytalny wyższy niż w Polsce - zazwyczaj jest to 67 lat, jak w Polsce było przed zmianą z października 2017 roku.
Ponadto w większości przypadków powszechny wiek emerytalny kobiet i mężczyzn jest taki sam.
To efekt reform emerytalnych, które w poszczególnych krajach UE zostały przeprowadzone.
Oto wybrane kraje dla przykładu.
- Niemcy – dla obu płci obecnie wiek emerytalny wynosi 67 lat, przed reformą 65 - także taki sam dla kobiet i mężczyzn.
- Czechy – aktualnie dla osób urodzonych od 1971 r. to 65 lat dla obu płci. Dla starszych obywateli wiek jest ruchomy, obliczany jako algorytm daty urodzenia i przepracowanych lat.
- Słowacja – 62 lata dla oby płci, niezmiennie.
- Grecja – 67 lat dla obu płci, niezmiennie od lat.
- Hiszpania – teraz 67 lat dla obu płci, przed reformą 65 lat, także dla obu płci.
- Szwecja – obecnie 65 lat dla obu płci, przed reformą dla kobiet 64 lata, dla mężczyzn 65 lat.
