Analiza przedsięwzięcia w ramach PPP cz. I
Zgodnie z art. 11 ust.2 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, podmiot publiczny przed podjęciem decyzji o realizacji określonego przedsięwzięcia w ramach PPP sporządza jego analizę. Ma to na celu określenie efektywności projektu oraz zagrożeń związanych z jego realizacją.
Analiza projektu w formule PPP
Opracowanie to powinno obejmować:
- analizę ryzyk związanych z realizacją projektowanego przedsięwzięcia
- analizę aspektów ekonomicznych i finansowych projektowanego przedsięwzięcia
- porównanie korzyści związanych z realizacją przedsięwzięcia w ramach PPP z korzyściami i zagrożeniami społecznymi związanymi z realizacją przedsięwzięcia w inny sposób
- analizę stanu prawnego składników majątkowych, jeżeli mają być przekazane na rzecz partnera prywatnego
Ponieważ jednak ustawa określa jedynie ogólne ramy powyższej analizy Ministerstwo Finansów wydało rozporządzenie, które w sposób szczegółowy definiuje elementy tej analizy. Przed podjęciem decyzji o realizacji inwestycji w ramach PPP podmiot publiczny powinien sporządzić wstępną analizę tego przedsięwzięcia, odrębnie analizując jego realizację w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego oraz jego realizację w inny sposób. Zapis ten wskazuje na obowiązek przygotowania niejako dwóch analiz: jednej dla rozwiązania PPP, drugiej dla tradycyjnej formy realizacji inwestycji w oparciu o ustawę prawo zamówień publicznych. Ustawodawca chciał, żeby podmiot publiczny dzięki takiemu rozwiązaniu miał jasność i pełne przekonanie co do tego, która forma realizacji inwestycji jest bardziej opłacalna i korzystna. Warto tu nadmienić, iż może zaistnieć sytuacja, w której co prawda model PPP będzie droższy, ale korzyści dodatkowe - tzw. wartość dodana (value for money) przeważy na korzyść tej właśnie formy realizacji projektu. Analiza obejmuje przede wszystkim zakres przedsięwzięcia, gdzie w sposób szczegółowy zostaje opisane to, co jest przedmiotem inwestycji. Można by rzec, taki opis przedmiotu zamówienia, jak w przypadku ustawy PZP, z tą jednak różnicą, że o wiele bardziej szczegółowy.
Analiza ekonomiczno-finansowa
Ustawodawca wyszczególnił konkretne jej elementy. Podmiot publiczny jest zobowiązany podać całkowite nakłady na przedsięwzięcie, a więc ilość środków, jakie będzie musiał przeznaczyć na tę inwestycję. Następnie w sposób szczegółowy należy opisać źródła finansowania. Jak wiemy, te źródła mogą być różne - wkład własny podmiotu publicznego, wkład strony prywatnej - udziałowców spółki SPV, kredyty z banków, obligacje. Wszystko to musi zostać poddane głębokiej analizie i przedstawione w tym jednym dokumencie. Koszty przedsięwzięcia to następny element, jaki musi przeanalizować podmiot publiczny, przygotowując inwestycję w formule PPP. Należy wskazać całkowite koszty, jakie poniesie podmiot publiczny na przestrzeni trwania umowy, a więc np. w okresie 20 lat. Rachunek zysków i strat obejmujący całe przedsięwzięcie - to element, którego nie może zabraknąć w omawianej analizie. Rejestruje on sposób tworzenia wyniku finansowego (zysku lub straty) przedsięwzięcia w formule PPP w miarę upływu czasu i trwania umowy. W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody i koszty, zyski oraz straty nadzwyczajne, a także obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego. Sprawozdanie to pozwala na rozpoznanie sytuacji dochodowej inwestycji, która przecież ma generować określone dochody. Rachunek zysków i strat powinien obejmować m.in. przychody ze sprzedaży usług, koszty działalności operacyjnej, zysk ze sprzedaży, pozostałe przychody operacyjne, koszty finansowe, straty nadzwyczajne.
Następny element analizy finansowej to rachunek przepływów pieniężnych obejmujących całe przedsięwzięcie. Jest on jednym z elementów sprawozdania finansowego. Sprawozdanie z przepływów pieniężnych (ang. cash flow statement) pokazuje źródła wpływów gotówkowych w przypadku PPP, spółki SPV oraz wydatki gotówkowe, jakie ponosi spółka w określonym okresie czasu. Sprawozdanie to jest bardzo istotne z punktu widzenia operatora. Wartość bowiem firmy zależy głównie od zdolności do generowania przez nią gotówki. Zysk netto jest miarą księgową, zależną w pewnym stopniu od stosowanych metod wyceny i księgowania operacji gospodarczych, w związku z tym zysk netto nie jest tożsamy z "uzyskaną" przez firmę gotówką. Analiza sprawozdania z przepływu środków pieniężnych pozwala odpowiedzieć na podstawowe, aczkolwiek ważne, pytanie: skąd bierze się gotówka w spółce SPV i jak jest wykorzystywana? Najlepiej, jeśli firma jest w stanie generować gotówkę na poziomie operacyjnym. Jeżeli na tym poziomie jest ona "pochłaniana", firma musi pozyskiwać dodatkowe środki
Wskaźnik NPV
Przygotowując analizę finansową, podmiot publiczny jest zobowiązany do obliczenia podstawowych wskaźników efektywności stopy zwrotu z inwestycji oraz zaktualizowanej wartości netto przedsięwzięcia. Dla lepszego rozumienia tego elementu analizy wyjaśnienia wymagają dwa pojęcia z dziedziny ekonomii. Pierwsze IRR (ang. Internal Rate of Return) - wewnętrzna stopa zwrotu to metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji rzeczowej, a także wskaźnik finansowy wyznaczony w oparciu o tę metodę. Uwzględnia ona zmiany wartości pieniądza w czasie i jest oparta o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych. I drugie pojęcie, jakie się tu pojawia, to wartość bieżąca netto (ang. Net Present Value, w skrócie NPV), także: wartość zaktualizowana netto. To metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji rzeczowej, a także wskaźnik wyznaczony w oparciu o tę metodę. Jako metoda – NPV należy do kategorii metod dynamicznych i jest oparta o analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Wartość wskaźnika NPV może być interpretowana jako:
- nadwyżka zaktualizowanych przychodów netto nad poniesionymi nakładami początkowymi, lub równoważnie:
- nadwyżka zaktualizowanego zysku netto nad alternatywnym zyskiem z inwestycji o wewnętrznej stopie zwrotu równej przyjętej stopie dyskonta,
- wzrost zamożności inwestora wynikający z realizacji inwestycji z uwzględnieniem zmian wartości pieniądza w czasie.
Wskaźnik NPV pozwala odpowiedzieć podmiotowi publicznemu na pytanie, czy warto realizować inwestycję w formule PPP. Zgodnie z zasadami, jakie obowiązują w ekonomii inwestycja może być realizowana, jeżeli jej NPV jest większe bądź równe 0 oraz odrzucana, gdy NPV jest mniejsze 0.
Korzyści i zagrożenia
I wreszcie, ostatni element analizy finansowo-ekonomicznej to koszty zagrożenia i korzyści społeczne przedsięwzięcia. W przypadku każdej inwestycji pojawiają się zagrożenia społeczne, takie jak np. niewywiązanie się strony prywatnej z zawartych zbiorowych układów pracy, utrata miejsc pracy, potencjalne koszty ekonomiczne wynikające z utraty pracy, zamknięcia części zakładów lub dokonania zakupu poza społecznością lokalną.
