Kiedy odbudowa Pałacu Saskiego? Powróci na mapę stolicy wraz z Pałacem Brühla i kamienicami przy Królewskiej
Autor: WXCA
Zachodnia pierzeja pl. Piłsudskiego, widok na Pałac Saski
Trwają przygotowania do odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie. Zaprezentowano już koncepcję architektoniczną pracowni WXCA oraz wizualizacje nowych gmachów przy pl. Piłsudskiego. Co znajdzie się w odtworzonych budynkach i kiedy ruszą roboty budowlane?
Spis treści
- Odbudowa Pałacu Saskiego. Kiedy się rozpocznie i ile będzie kosztować?
- Co dalej z Pałacem Saskim? Nowy rząd potwierdza: będzie odbudowa
- Odbudowa Pałacu Saskiego – aktualności
- Pałac Saski – wizualizacja. Jak będzie wyglądał?
- Jaki będzie Pałac Saski po odbudowaniu?
- Co znajdzie się w odbudowanym Pałacu Saskim?
- Piwnice Pałacu Saskiego można było zwiedzać za darmo. Jakie skarby tu odkryto?
- Pałac Saski – kto zbudował i kiedy? Historia Pałacu w pigułce
Odbudowa Pałacu Saskiego. Kiedy się rozpocznie i ile będzie kosztować?
Pałac Saski w Warszawie to nieistniejący klasycystyczny pałac znajdujący się niegdyś na placu marsz. Józefa Piłsudskiego, wysadzony przez Niemców w 1944 r. Jedyną ocalałą częścią budynku jest fragment kolumnady, w którym mieści się Grób Nieznanego Żołnierza. W 2018 r. ogłoszono plan odbudowy Pałacu wraz z sąsiadującymi, także zniszczonymi budynkami (Pałacem Brühla oraz trzema kamienicami przy ulicy Królewskiej). Pierwsze prace przygotowawcze rozpoczęły się 18 sierpnia 2022 r. Na razie trwa etap niezbędnych badań archeologicznych, a według zapowiedzi właściwe roboty budowlane wystartują w 2026 r.
Jeśli chodzi o samą odbudowę Pałacu Saskiego, koszt jest szacowany na 2,45 mld zł (wyliczenia z 2022 r.). Oficjalny termin zakończenia odbudowy Pałacu Saskiego to 2030 r. Budynek ma zostać odtworzony w kształcie z 31 sierpnia 1939 r. Zachowane mają zostać istniejące piwnice dawnego obiektu oraz Grób Nieznanego Żołnierza.
Co dalej z Pałacem Saskim? Nowy rząd potwierdza: będzie odbudowa
Przyszłość Pałacu Saskiego przez pewien czas była niepewna z uwagi na zmianę władzy w Polsce. W styczniu 2024 r. padła jednak jasna deklaracja: nowy minister kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomiej Sienkiewicz potwierdził, że jest za odbudową Pałacu Saskiego, a zatem prace będą kontynuowane. Został też powołany nowy zarząd spółki odpowiedzialnej za odbudowę, co, jak podał rząd, wynika z „woli należytej realizacji inwestycji” – to kolejne potwierdzenie, że odbudowa nie zostanie wstrzymana.
– Nie może być tak, że ołtarz ojczyzny z jednej strony ma hotel z kasynem, a z drugiej biznesowe centrum – powiedział o Grobie Nieznanego Żołnierza minister Sienkiewicz w rozmowie z TokFM.
Warto dodać, że w mediach pojawiają się pogłoski, jakoby Niemcy miały zaangażować się finansowo w odbudowę Pałacu Saskiego w ramach zadośćuczynienia za zniszczenia z okresu drugiej wojny światowej. Są to jednak wyłącznie plotki, których rząd niemiecki ani polski nie potwierdził.
Odbudowa Pałacu Saskiego – aktualności
Aktualnie trwają badania archeologiczne w miejscach, gdzie pod ziemią zachowały się pozostałości zniszczonych budynków. To kluczowy etap, gdyż pozostałości te mają zostać w przyszłości wyeksponowane, a nowe budynki mają powstać nad nimi. Rozpoczęcie robót budowlanych zaplanowano na 2026 r.
W styczniu 2024 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odwołało zarząd spółki Pałac Saski sp. z. o.o. i powołało nowy. Zmienił się także skład rady nadzorczej. Jak podano w komunikacie, zrobiono to „w trosce o prawidłowe wydatkowanie środków publicznych oraz kierując się wolą należytej realizacji inwestycji”. Nowym prezesem spółki został Jan Zajączkowski.
Pałac Saski – wizualizacja. Jak będzie wyglądał?
12 października 2023 r. rozstrzygnięto ogłoszony przez Stowarzyszenie Architektów Polskich konkurs na koncepcję architektoniczną odbudowy. Zwyciężyła warszawska pracownia WXCA, znana m.in. z takich projektów jak Plac Pięciu Rogów czy nowa siedziba Muzeum Historii Polski.
– Nasza koncepcja Pałacu opiera się na założeniu, że odbudowa nigdy nie jest jedynie odtworzeniem murów i estetyki z przeszłości. Stanowi raczej proces przywracania lub kształtowania na nowo tożsamości miasta przy jednoczesnym zaznaczeniu wagi i wpływów współczesności. To zatem nie powrót do tego, co było, ale poszukiwanie dialogu między dbałością o pamięć a zaadresowaniem aktualnych potrzeb i uwarunkowań – piszą architekci z WXCA na Facebooku.
- Zobacz galerię: Wizualizacje Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej po odbudowie
Autor: WXCA
Zachodnia pierzeja pl. Piłsudskiego, widok na Pałac Saski
Jak podaje strona spółki Pałac Saski, w ramach konkursu na koncepcję architektoniczną przyznano następujące nagrody i wyróżnienia:
- I miejsce – WXCA sp. z o.o.,
- II miejsce – FS&P ARCUS Sp. z o.o. & K. Ingarden, J. Ewy Architekci sp. z o.o. & Asman Pieniężny Architekci sp. z o.o.,
- III miejsce – LAN & P2PA Sp. z o.o.,
- wyróżnienie: Piotr Płaskowicki Architekt,
- wyróżnienie: AMC - Andrzej M. Chołdzyński sp. z o.o. – sp. komandytowa.
– W miejscu dotychczasowych dziedzińców Pałacu Saskiego i kamienic przy ul. Królewskiej zaproponowaliśmy atrakcyjne i reprezentacyjne wnętrza połączone ze sobą czytelnymi przejściami. Tak skonstruowane prześwity i dziedzińce stanowić będą przedłużenie przestrzeni ulic i placów, co zapewni swobodę poruszania się w różnych kierunkach – pomiędzy budynkami, z kamienicy do Pałacu lub Ogrodu Saskiego, z Pałacu na Plac Piłsudskiego. Dzięki temu dotychczasowe ciągi piesze pozostaną niezaburzone, a kubatura Pałacu i kamienic nie będzie stanowić bariery urbanistycznej – wyjaśnia na Facebooku pracownia WXCA.
Jaki będzie Pałac Saski po odbudowaniu?
Pałac Saski i inne odbudowywane obiekty zostaną odtworzone w formie zewnętrznej z 31 sierpnia 1939 r. W przypadku samego Pałacu Saskiego architektom narzucono kilka wymogów:
- odtworzenie kształtu zewnętrznego budynku z 1939 r.,
- pozostawienie zachowanego fragmentu Pałacu, czyli Grobu Nieznanego Żołnierza,
- pozostawienie zachowanych piwnic budynku i wyeksponowanie ich dla zwiedzających,
- czytelne wizualne wyodrębnienie zachowanego fragmentu budynku (GNZ) od nowego obiektu.
Z kolei wnętrza Pałacu zostaną dostosowane do współczesnych wymogów i nowych funkcji. Na zaprezentowanych wizualizacjach pokazano m.in. pomieszczenia wystawowe oraz salę koncertową.
Co znajdzie się w odbudowanym Pałacu Saskim?
Wnętrza obiektu zostaną przystosowane do współczesnych wymogów (w tym wymogów dostępności dla osób z niepełnosprawnościami). W odtworzonym budynku mają się znaleźć:
- ekspozycja Muzeum Narodowego w Warszawie,
- ekspozycja Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina,
- ekspozycja Muzeum Historii Polski,
- ekspozycja Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki,
- ekspozycja Biura „Niepodległa”,
- lokale gastronomiczne,
- pomieszczenia konferencyjne.
– Wiemy, że te trzy duże nieruchomości, czyli Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice od strony ul. Królewskiej będą zajmowane przez Senat RP, Urząd Wojewódzki, a także pięć instytucji kultury nadzorowanych przez MKiDN: Muzeum Narodowe w Warszawie, Instytut Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski, Zachętę oraz Biuro „Niepodległa” – wyjaśnia wicepremier prof. Piotr Gliński.
Piwnice Pałacu Saskiego można było zwiedzać za darmo. Jakie skarby tu odkryto?
Pod placem Piłsudskiego zachowały się piwnice zniszczonego Pałacu, które w odrestaurowanym obiekcie mają zostać wyeksponowane. Obecnie trwają prace archeologiczne w piwnicach tego obiektu oraz w miejscach, gdzie znajdowały się pozostałe przeznaczone do odbudowy budynki (w tym Pałac Brühla). Są one konieczne, zanim właściwe prace budowlane (zaplanowane na 2025 r.) będą mogły się rozpocząć.
– Teren dawnego Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla to niesamowita skarbnica wiedzy oraz kapsuła czasu, ponieważ tak jak Pałac Saski był badany kilkanaście lat temu przez archeologów, tak Pałac Brühla nigdy od 1945 roku nie był badany sapersko i archeologicznie – podał cytowany przez PAP Sławomir Kuliński, rzecznik prasowy Pałac Saski Sp. z o.o.
Latem 2023 r. mieszkańcom i turystom dano możliwość zwiedzania piwnic Pałacu Saskiego za darmo. Trzeba było jedynie zapisać się na konkretny termin na stronie spółki Pałac Saski sp. z o.o. Możliwe było zwiedzanie indywidualne z przewodnikiem spółki (w soboty, niedziele i święta między 13 a 17) lub w ramach grupy zorganizowanej z własnym przewodnikiem (od poniedziałku do piątku między 11 a 17, z wyjątkiem świąt). Przed zwiedzaniem należało zapoznać się z regulaminem dostępnym na stronie spółki. Obecnie nie wiadomo, czy możliwość zwiedzania piwnic będzie dostępna także w 2024 r.
Autor: Szymon Starnawski/Grupa Murator
W podziemiach Pałacu znaleziono już ponad 46 tys. przedmiotów historycznych. Część z nich to pamiątki z okresu drugiej wojny światowej, m.in. łuski po niemieckich pociskach karabinowych.
W ramach badań archeolodzy odkryli w piwnicach liczne cenne znaleziska, w tym m.in.:
- medaliki,
- monety,
- ozdoby,
- naczynia,
- fragmenty elewacji zniszczonych budynków,
- łuski nabojów,
- fragmenty mundurów,
- tablice z inskrypcjami,
- fragmenty rzeźb stojących dawniej w Ogrodzie Saskim.
– Okazało się, że jedna z rzeźb zdobiących główną aleję Ogrodu Saskiego, będąca alegorią chwały, stoi całkiem niedaleko swej ukrytej tuż pod powierzchnią ziemi „siostry”. Znaleziona dolna część rzeźby, z podpisem „Chwała” na cokole, będzie teraz przedmiotem wnikliwej analizy, która pozwoli określić jej pochodzenie – podaje spółka w komunikacie.
Pałac Saski – kto zbudował i kiedy? Historia Pałacu w pigułce
Budynek znany jako Pałac Saski pierwotnie był dworem szlachcica Jana Andrzeja Morsztyna, wybudowanym po 1661 r. W 1713 r. obiekt został kupiony przez króla Augusta II Mocnego i bardzo rozbudowany, stając się pałacem. Przebudową kierowali Carl Friedrich Pöppelmann i Joachim Daniel Jauch. Prace rozpoczęte za Augusta II dokończył po jego śmierci syn, August III Sas. Pałac cieszył się latami świetności aż do 1763 r., kiedy to August III zmarł i budynek zaczął podupadać.
W późniejszych latach budynek był wynajmowany rozmaitym osobom, mieściło się tu także Liceum Warszawskie. W początkach XIX w. mieszkała tu m.in. rodzina Fryderyka Chopina. Po uszkodzeniach doznanych w czasie powstania listopadowego budynek został wystawiony na sprzedaż. Kupił go w 1837 r. rosyjski kupiec Jan Skwarcow. Zlecił on przebudowanie gmachu w stylu klasycystycznym, co nastąpiło w latach 1839–1842 według projektu Adama Idźkowskiego. To w tym okresie Pałac Saski zyskał formę, z której dziś jest kojarzony – z charakterystyczną kolumnadą.
Zobacz galerię: Warszawa pięknieje na naszych oczach. Co warto zobaczyć w stolicy?
Autor: Szymon Starnawski/Murator
To nie tylko symbol Warszawy, ale też budynek mieszczący w sobie liczne muzea, teatry i kawiarnie. Zdecydowanie warto wybrać się na taras widokowy Pałacu – bilety są tanie, a z wysokości 30. piętra roztacza się niesamowity widok na centrum stolicy.
W latach 1864 –1915 budynek zajmowała armia carska (był siedzibą Dowództwa III Warszawskiego Okręgu Wojskowego). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r. do Pałacu wprowadził się Sztab Generalny Wojska Polskiego. W 1923 r. przed budynkiem stanął pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, zaś w 1925 r. pod kolumnadą powstał Grób Nieznanego Żołnierza.
W okresie międzywojennym budynek pełnił istotną rolę publiczną – odbywały się przed nim parady wojskowe oraz ważne uroczystości kościelne i państwowe. W obiekcie mieściło się też Biuro Szyfrów. W trakcie drugiej wojny światowej zajęty przez Niemców Pałac stał się siedzibą Wehrmachtu. W 1944 r., w ramach zemsty za powstanie warszawskie, Pałac Saski oraz Pałac Brühla zostały przez hitlerowców wysadzone w powietrze.
Listen on Spreaker.
