Słowacki sektor budowlany
Od 1998 roku w słowackim budownictwie spadała koniunktura - głównie w sektorze publicznym, a co za tym idzie - spadała też wartość produkcji budowlanej i jej udział w PKB oraz zatrudnienie. Zahamowanie spadku produkcji budowlanej nastąpiło w 2000 roku, dwa lata później odnotowano jej wzrost (o 4,1 proc. w stosunku do roku 2000). Po trzech kwartałach 2003 roku wartość produkcji budowlanej była o 4,9 proc. wyższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku.
Słowackie firmy budowlane
W słowackim sektorze budowlanym, w odróżnieniu od innych sektorów gospodarki, przeważają małe przedsiębiorstwa, zatrudniające do 50 pracowników. Stanowią one 99,4 proc. wszystkich przedsiębiorstw budowlanych i realizują ponad połowę produkcji budowlanej. Przedsiębiorstwa średnie (zatrudniające do 249 osób) stanowią 0,5 proc. wszystkich przedsiębiorstw, duże (powyżej 250 osób) - zaledwie 0,5 promila ogółu. 99 proc. produkcji budowlanej realizują przedsiębiorstwa prywatne.
Kapitał zagraniczny ma niewielki udział w słowackim sektorze budowlanym, a inwestycje zagraniczne do tego sektora, według stanu na na koniec września 2003 roku (ok. 51,2 mln USD), stanowiły zaledwie 0,6 proc. wartości wszystkich inwestycji zagranicznych. Do największych zagranicznych przedsiębiorstw działających na terenie Słowacji należą Colas Group, Eurovia (Francja) i Skanska (Szwecja).
Największe zamówienia publiczne w budownictwie realizują więc prawie wyłącznie firmy słowackie. Liderem na miejscowym rynku budowlanym jest firma Doprastav (wartość zrealizowanych robót w 2002 r. wyniosła ok. 154 mln USD). Na drugim miejscu uplasowała się firma ZIPP Bratislava, która w ostatnich latach zajmowała się przede wszystkim budową hal przemysłowo-handlowych dla inwestorów zagranicznych (Volkswagen, INA, Plastic, Omnium, Tesco, Baumax, Carrefour itp.).
Wejście do Unii Europejskiej oznacza m.in., że większość dużych inwestycji publicznych będzie współfinansowana ze środków unijnych. W związku z tym firmy słowackie będą musiały dostosować się do wymagań ostrzejszych kryteriów przetargowych oraz silniejszej konkurencji zagranicznej. Pozyskanie zamówień współfinansowanych z funduszy zagranicznych (np. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego lub funduszy strukturalnych) będzie wymagało współpracy z partnerami zagranicznymi (konsorcja międzynarodowe). Pierwsze takie porozumienia zastały już zawarte, m.in. przy realizacji mostu na Dunaju (Doprostav oraz Vatech Voest MCE - Austria).
Firmy zagraniczne na słowackim rynku
Działalność zagranicznych firm budowlanych na słowackim rynku wiąże się z koniecznością uzyskania dla pracowników, którzy nie mają obywatelstwa słowackiego, zezwolenia na pracę i pobyt. Właśnie wymóg posiadania tych dokumentów jest uważany za główną barierę bezpośredniego dostępu do tego rynku. W praktyce wygląda to tak, ze zagraniczne firmy budowlane, które np. wygrały przetarg lub otrzymały zlecenie na realizację prac budowlanych na terenie Słowacji, zlecają te prace miejscowym wykonawcom (aby uniknąć długiego oczekiwania na wymagane zezwolenia).
Współpraca z Polską
Poza wymienionymi już barierami formalnymi teoretycznie nie ma żadnych ograniczeń w dostępie polskich przedsiębiorstw do słowackiego rynku budowlanego. Jednak ze względu na niedostateczne wykorzystanie potencjału miejscowych przedsiębiorstw budowlanych (ok. 60 proc.), stosunkowo niskie płace i relatywnie skromny portfel zamówień publicznych polskie przedsiębiorstwa budowlane nie realizują praktycznie żadnych samodzielnych kontraktów budowlanych na terenie Słowacji. Nieliczne polskie przedsiębiorstwa działające na tym rynku do 1997 - 1998 roku (Budimex, PKZ, Chemobudowa czy KPIS-Cracovia) zawiesiły lub zakończyły działalność na miejscowym rynku.
W ostatnich latach zdarzają się przypadki realizacji robót budowlanych przez polskie przedsiębiorstwa na zlecenie firm zagranicznych. Jednak ze względu na krótkotrwały charakter tych robót oraz długi czas oczekiwania na wydanie zezwoleń na pracę i pobyt, prace te najczęściej są zlecane wykonawcom miejscowym. W najbliższych latach nie przewiduje się przełomu w tym zakresie. Niektórzy analitycy duże nadzieje wiążą z nowym słowackim systemem podatkowym (obowiązuje od 1 stycznia 2004), który ma spowodować napływ inwestycji zagranicznych oraz ogólny rozwój przedsiębiorczości, w tym również w sektorze budownictwa.
