O promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Reorganizacja urzędów pracy i zwiększenie izakresu ich zadań merytorycznych, to rozwiązania niezbędne do skutecznego wspierania osób bezrobotnych. "Nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ma zwiększyć skuteczności instytucji rynku pracy tak, by zaktywizować zawodowo jak największą liczbę bezrobotnych" - zapewnia minister Jolanta Fedak. Projekt nowelizacji ustawy został wysłany do konsultacji międzyresortowych i do partnerów społecznych.
Obecnie funkcjonująca ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy została uchwalona w kwietniu 2004 roku, na kilka dni przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Zastąpiła obowiązującą od prawie dziesięciu lat ustawę o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Wówczas wydawało się, że nowe przepisy zapewnią sprawne rozwiązywanie problemów, jakie pojawiły się na rynku pracy i przejawiały się w postaci ponad 3-milionowego bezrobocia.
Od 2004 roku sytuacja na rynku pracy zmieniła się znacznie. W I kwartale 2004 roku zarejestrowano w urzędach pracy ogółem 3265 tys. bezrobotnych. W marcu 2008 roku liczba bezrobotnych spadła do nieco ponad 1700 tys. osób. Mimo to, znaczny jest nadal odsetek długotrwale bezrobotnych, a także tylko ok. 15% bezrobotnych jest uprawnionych do otrzymywania zasiłku. Urzędy pracy mają coraz częściej do czynienia z tzw. trudnymi klientami, wobec których zawodzą tradycyjne metody interwencji. Zmieniająca się sytuacja na rynku pracy jest wywołana wzrostem gospodarczym, ale także migracją zarobkową. Rosną wymagania dotyczące kwalifikacji zawodowych, a pracodawcy skarżą się coraz częściej na brak rąk do pracy. Nasila się presja na poprawę warunków pracy i jakości zatrudnienia, coraz częściej także sygnalizowany jest problem ucieczki z rynku pracy osób starszych i mała możliwość zastępowania ich młodą kadrą. Nie bez znaczenia jest również to, że w obrębie szeroko rozumianej polityki społecznej zmieniają się przepisy, rozwiązania systemowe i instytucje, które działaniom na rzecz zatrudnienia przypisują nowe funkcje i rezultaty, dotąd nie stosowane.
"Głównym celem zmian jest ułatwianie osobom bezrobotnym i poszukującym pracy powrotu do aktywności zawodowej. W równej mierze dotyczy to osób młodych, jak i starszych, osób z długą przerwą w zatrudnieniu, jak i osób zagrożonych bezrobociem, a także osób powracających z emigracji zarobkowej" - stwierdziła Czesława Ostrowska, wiceminister pracy i polityki społecznej.
Istotnym elementem projektu jest także chęć sprostania problemom wynikającym ze słabnącej podaży pracowników na krajowym rynku pracy, a w tym uproszczenie procedur związanych z wykonywaniem legalnej pracy przez cudzoziemców. W tym dość szczególnym zakresie interwencji ustawa zapewni m.in. usprawnienie procesu wydawania zezwoleń poprzez np. eliminację instytucji przyrzeczenia zezwolenia na pracę, dostosowanie regulacji do nowych wyzwań gospodarczych - w szczególności zwiększającej się mobilności pracowników i zwiększającej roli prowadzenia działalności gospodarczej w wymiarze transgranicznym, a także dostosowania regulacji do funkcjonowania Polski w obszarze Schengen.
"Intencją ustawodawcy jest, aby każdy z zainteresowanych otrzymał ofertę zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ofertę uczestnictwa w jednej z wielu form aktywizacji zawodowej: staż, przygotowanie zawodowe dorosłych, szkolenie, uczestnictwo w klubie pracy, uczestnictwo w programie specjalnym lub w programie integracji społecznej" - powiedziała wiceminister Ostrowska.
Przyjmuje się, że efektywność działań urzędów pracy będzie warunkowana przede wszystkim wolą współpracy osób bezrobotnych i poszukujących pracy, a zatem odmowa uczestnictwa w aktywizowaniu zawodowym będzie skutkować wyłączeniem osoby z rejestru urzędu pracy. Z jednej więc strony przepisy staną się bardziej restrykcyjne wobec tych, którzy choć są bezrobotnymi, nie przejawiają aktywności w zakresie zmiany tego stanu rzeczy, z drugiej strony przepisy staną się bardziej przyjazne wobec tych, którzy w sposób konstruktywny chcą zmienić swoją niekorzystną pozycję na rynku pracy.
Podsumowując, główne cele ustawy to:
1. ułatwianie powrotu do aktywności zawodowej osobom bezrobotnym i poszukującym pracy, w tym: młodym, starszym, z deficytami kwalifikacji, z długą przerwą w zatrudnieniu, powracającym z emigracji zarobkowej;
2. ułatwienie pozostania w zatrudnieniu osobom zagrożonym zwolnieniami;
3. przeciwdziałanie słabnącej podaży pracowników na krajowym rynku pracy, w tym uproszczenie wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, dostosowanie regulacji do zwiększonej mobilności pracowników i funkcjonowania Polski w obszarze Schengen;
4. dodatkowo: poprawa efektywności wykorzystania środków Funduszu Pracy oraz stworzenie lepszych warunków dla absorbcji środków unijnych na cele prozatrudnieniowe.
|
Projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy |
| Pozytywnie oceniamy propozycję wsparcia pracodawców w udzielaniu poradnictwa i informacji zawodowej, która pozwoli firmom inwestować w szkolenia pracowników w każdym przedziale wiekowym. Pomoc powinna być bowiem kierowana w znacznym stopniu na dostosowywanie kwalifikacji i zatrudnianie osób, które już dzisiaj są na rynku pracy. Słuszną koncepcją jest wprowadzenie przygotowania zawodowego dorosłych. Pracodawcy są coraz ważniejszym ogniwem w procesie ich kształcenia. Niewątpliwie wzrasta zapotrzebowanie na pracowników po studiach, ale nie oznacza to, że nie ma już miejsca na dobre szkolnictwo zawodowe. Na rynku wciąż brakuje fachowców wielu specjalności. Dzięki współpracy pracodawców, urzędów pracy i instytucji szkoleniowych, osoby bezrobotne będą mogły zdobyć nowe kwalifikacje, poświadczone tytułem zawodowym czy świadectwem czeladniczym. Wskazujemy jednak, że pracodawcy, mając odpowiednie zachęty, są w stanie sami wyszkolić pracowników, bez pomocy wyspecjalizowanych instytucji. Tak dzieje się np. w wypadku nauki młodocianych. Naszym zdaniem, program szkoleniowy powinien być przygotowywany przez urzędy pracy, wspomagane przez kuratoria oświaty. Propozycja uelastycznienia form pomocy poprzez wprowadzenie programów specjalnych, to również dobra koncepcja. Rozwiązanie takie umożliwi wyodrębnienie i aktywizację bezrobotnych potrzebujących specyficznej pomocy. Ponieważ określenie działań i wybór uczestników będzie leżał w gestii powiatu, zwiększy to ich skuteczność. Programy będą prowadzone bezpośrednio przez urzędy pracy lub podmioty, którym to zlecono, np. agencjom zatrudnienia. Jest to więc dobra propozycja także dla pracodawców. KPP popiera wprowadzenie zasady degresywności zasiłku, polegającej na stopniowym zmniejszaniu jego wysokości. Takie rozwiązanie sprzyja aktywności na rynku pracy, gdyż, jak wynika z praktyki, bezrobotni szukają zatrudnienia najczęściej w pierwszym i ostatnim okresie pobierania zasiłku. Należy jednak pamiętać o konieczności rozbudowania narzędzi aktywizujących takie działania. Popieramy koncepcję tworzenia przez ministra pracy centralnych rejestrów z danymi o rynku pracy, jego instytucjach, formach wsparcia itd., gromadzonych i przetwarzanych zgodnie z ustawą o danych osobowych. Uważamy jednak, że tworzenie takich baz powinno mieć obligatoryjny, a nie fakultatywny charakter. Byłby to dobry punkt wyjścia do budowy kompleksowego systemu monitoringu rynku pracy, umożliwiającego diagnozowanie jego problemów, analizę historycznych i bieżących trendów oraz tworzenie planów rozwojowych. Ułatwi to efektywne reagowanie na zmiany pracodawcom, osobom zatrudnionym i państwu. Dlatego też dobrze oceniamy propozycję umożliwienia samorządom wojewódzkim badania popytu na kwalifikacje czy wspieranie przedsięwzięć powiatowych urzędów pracy, czyli wszystko to, co określone jest mianem "koordynowania działań w zakresie kształcenia ustawicznego i szkoleń". Pozytywnie oceniamy propozycję czasowego zwolnienia pracodawców, zatrudniających bezrobotnych w wieku 50+, z obowiązku odprowadzania za nich składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz zniesienia tego obowiązku wobec osób, które przekroczyły 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni). Przy okazji zwracamy jednak uwagę, że mniejszych przedsiębiorców należy wspomóc w odpowiednim zarządzaniu zasobami ludzkimi. Według ekspertów KPP, dobrym rozwiązaniem jest utworzenie w gminach lokalnych punktów informacyjno - konsultacyjnych, kontynuujących działalność Gminnych Centrów Informacji. Zdaniem KPP, nowelizacja powinna zawierać rozwiązania znoszące obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne za osoby pozostające bez pracy i nie mające prawa do zasiłku. Pozwoli to właściwie określić faktyczną wielkość bezrobocia. Ponieważ prawdopodobnie okazałoby się ono mniejsze niż pokazują obecne statystyki, możliwa byłaby skuteczniejsza pomoc osobom pozostającym w faktycznie trudnej sytuacji. |
