Będzie zakaz kotłów gazowych? Wyjaśniamy

2023-02-01 14:45

Zakaz kotłów nie tylko węglowych czy olejowych, ale również gazowych ma w planach Unia. Komisja Europejska chce ograniczenia emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych ze źródeł zainstalowanych w budynku, a te wytyczne wskazują na wycofanie także kotłów na gaz. Padły też terminy zakazu montażu kotłów gazowych dla nowych budynków i tych modernizowanych.

Spis treści

Będzie zakaz kotłów gazowych? Od kiedy?
Zakaz dotowania kotłów gazowych
Zamiast kotłów węglowych i gazowych, pompy ciepła
Obowiązkowa fotowoltaika!

Będzie zakaz kotłów gazowych? Od kiedy?

To, że Komisja Europejska chce zakazać sprzedaży i użytkowania kotłów na paliwa kopalne, czyli węglowych, olejowych, ale także kotłów gazowych wywołało nerwowość zwłaszcza u tych użytkowników, którzy zastąpili węgiel gazem, np. w ramach programu Czyste Powietrze.

Montaż kotłów gazowych ma zostać zakazany od 2027 roku w nowych budynkach, a od 2030 także w tych modernizowanych. Trzeba jednak dodać, że zainstalowane wcześniej kotły gazowe będą mogły działać nadal.

Zakaz ten ma być częścią unijnego projektu Fit for 55, zakładającego redukcję emisji CO2 do 55% do 2030 roku, którego częścią jest z kolei plan REPowerEU. Przewiduje on przyspieszenie transformacji energetycznej Europy z powodu nowych uwarunkowań geopolitycznych i sytuacji na rynku paliw. Chodzi o jak najszybsze uniezależnienie się od rosyjskich paliw kopalnych.

W projekcie REPowerEU przedstawiono szereg wytycznych mających na celu nie tylko zmniejszenie zależności od rosyjskich paliw, ale również przyspieszenie transformacji ekologicznej. Chodzi głównie o jak najszybsze znalezienie alternatywnych źródeł dostaw gazu, ropy naftowej i węgla, a w przyszłości również wodoru odnawialnego, także ogólnie pojętej energooszczędności, i to dotyczącej zarówno przedsiębiorstw, jak i pojedynczego obywatela, a także przestawienie się na czystą energię.

Na prace legislacyjne dotyczące pakietu Fit for 55 nakłada się kwestia korekt wprowadzanych do nieuchwalonych jeszcze aktów prawnych w związku z inwazją na Ukrainę. Przykładem legislacyjnego zamieszania, jakie to powoduje, były dwa pierwsze czytania nowelizacji dyrektywy ETS w Parlamencie Europejskim w czerwcu – gdy raport komisji ENVI został odrzucony w głosowaniu plenarnym, przeprowadzono „reasumpcję” pierwszego czytania w mijającym tygodniu. Jednym z takich mało czytelnych dla opinii publicznej wątków jest pogłoska o domniemanym zakazie korzystania z technologii spalania paliw do ogrzewania domów.

Komisja Europejska przedstawiła projekty nowelizacji dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (grudzień 2021) oraz rozporządzenia wdrażającego plan RePower EU (maj 2022) – obecnie są one przedmiotem prac Parlamentu Europejskiego, a w dalszej kolejności, zapewne do końca bieżącego roku, zaakceptować je muszą państwa członkowskie UE. Dopiero wówczas będziemy znali ostateczne brzmienie przepisów.

Zakaz dotowania kotłów gazowych

Należy spodziewać się, że pomiędzy 2025 a 2027 r. wstrzymane zostanie wsparcie finansowe dla modernizacji źródeł ciepła wykorzystujących paliwa kopalne, w tym gaz. Zarekomenduje natomiast wykorzystanie środków na wsparcie instalacji pomp ciepła, ale na ostateczny kształt prawa trzeba jeszcze przynajmniej pół roku. Dlatego jeśli rozważana jest wymiana kotła węglowego na gazowy, potencjalną modernizację lepiej przeprowadzić jest wcześniej. Po tym terminie środki zostaną przekierowane na wspieranie technologii pomp ciepła, w tym absorpcyjnych pomp ciepła, wykorzystujących paliwa odnawialne.
Unia Europejska nie ma kompetencji, aby zakazać wykorzystania kotłów, a z całą pewnością nie należy się obawiać, że jeśli ktoś kocioł gazowy zainstalował, to trzeba go będzie zdemontować. Będzie mógł korzystać z niego w przyszłości, tyle że paliwo, które wykorzystuje w rosnącym stopniu będzie pochodzenia odnawialnego, a nie kopalnego (czyli będzie to biometan lub biopropan).
Projektowane przepisy zakładają natomiast, że od 2027 r. nowo budowane obiekty użyteczności publicznej, a od 2030 r. wszystkie nowo budowane muszą być zeroemisyjne. Źródła ciepła zainstalowane w budynkach zeroemisyjnych będą musiały wykorzystywać wyłącznie energię odnawialną, co oznacza, że nie będzie dopuszczalne stosowanie paliw pochodzenia kopalnego – ale już np. bioLPG tak.
Z całą pewnością natomiast należy liczyć się w przyszłości z zakazem wykorzystania paliw kopalnych, niespełniających wymogów dyrektywy o promocji energii ze źródeł odnawialnych. Jeśli przepisy w obecnym kształcie zostaną przyjęte, to po 2030 roku ktoś kto buduje nowy dom, będzie miał do wyboru jako źródło ciepła sprężarkową (elektryczną) pompę ciepła, absorpcyjną pompę ciepła albo kocioł wykorzystujący gaz pochodzenia odnawialnego (lub instalację hybrydową, pompę i kocioł). Nie będzie mógł wytwarzać natomiast na miejscu energii cieplnej spalając paliw – w tym gazu – pochodzenia kopalnego.

Zamiast kotłów węglowych i gazowych, pompy ciepła

KE chce również przyspieszyć wdrażanie odnawialnych źródeł w sektorze energetycznym, przemyśle, budownictwie, transporcie i zwiększyć jego skalę. W tym celu zaproponowała zmianę celów na 2030 rok – podwyższenie udziału OZE w produkcji energii z 40% do 45%.

Ważną strategią mają być tu inwestycje w rozwój pomp ciepła. Zgodnie z planem do 2026 roku ma działać 20 mln nowych pomp ciepła, a do 2030 aż 60 mln.

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła szacuje, że w 2022 sprzeda się w Polsce niemal 180 tys. pomp ciepła, choć w 2020 r. było to ledwie 56 tys. Jak podaje organizacja, w 2023 r. liczba nowych pomp może zbliżyć się w Polsce do prawie 200 tys., a w 2027 r. aż do 300 tys.

To, że Europa stawia na pompy ciepła i przewiduje wprowadzenie zakazu stosowania urządzeń grzewczych na paliwa kopalne, nie jest tak naprawdę niczym nowym. Kolejne kraje, jak Niemcy, Holandia, Norwegia, Belgia, Francja, Wielka Brytania już wprowadzają zakazy wykorzystywania kotłów gazowych i olejowych w nowych i modernizowanych budynkach. Zdecydowana większość europejskich producentów urządzeń grzewczych planuje również zakończenie produkcji kotłów gazowych w perspektywie najbliższych kilku lub kilkunastu lat.

Trzeba też dodać, że niektóre kraje wprowadzają te regulacje jeszcze wcześniej. Przykładem może być Flandria (Belgia), która zabrania ogrzewania gazem ziemnym w nowych budynkach już od 2025 roku. Skutkiem tego zakazu byłby obowiązek montażu pomp ciepła w nowych budynkach. Flandria podjęła decyzję o wprowadzeniu obowiązku pomp ciepła już w zeszłym roku - od 1 stycznia 2025 roku nowych budynków nie będzie już można podłączać do sieci gazowych.

Obowiązkowa fotowoltaika!

Warto też przypomnieć, że Komisja Europejska w ramach planu REPower EU zaproponowała też wprowadzenie obowiązku montażu paneli fotowoltaicznych na budynkach publicznych i komercyjnych, a nawet domach.

Od 2026 roku obligatoryjna ma być instalacja fotowoltaiki na wszystkich nowych obiektach publicznych i komercyjnych o powierzchni użytkowej ponad 250 m².
Od 2027 roku obowiązek ma objąć istniejące budynki publiczne i komercyjne o powierzchni użytkowej ponad 250 m².
Od 2029 obowiązek montażu fotowoltaiki ma objąć wszystkie nowe domy.

Marta Balcerowska