Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy 2023 - jak złożyć? Komu i kiedy przysługuje renta?
Renta jest jednym ze świadczeń wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych związanym z opłacaną na ten cel składką. Dla pracowników ubezpieczenie rentowe należy do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Świadczenie ma zapewnić środki do życia w sytuacji, gdy pracownik nie jest zdolny do pracy, a z racji wieku nie może przejść na emeryturę.
Spis treści
- Ubezpieczenie rentowe: trzeba płacić składkę, aby liczyć na rentę
- Renta z tytułu niezdolności do pracy: kogo dotyczy?
- Jak złożyć wniosek o rentę z ZUS?
W zasadzie możliwość przejścia na rentę jest uprawnieniem każdego pracownika, o ile tylko opłacał on składkę na ubezpieczenie rentowe przez wymagany przepisami okres – tak zwany minimalny okres składkowy.
Nie zawsze też renta jest pomostem między trwałą zdolnością do pracy a emeryturą; często jest więc przyznawana na ściśle określony okres – wtedy gdy jest szansa na podreperowanie zdrowia i powrót do pracy lub przekwalifikowania się do zawodu, który bez zmiany stanu zdrowia umożliwia aktywność zawodową.
Z tego względu materia prawna regulująca kwestię renty z tytułu niezdolności do pracy jest dość rozległa i wielowątkowa – na użytek tej publikacji skupimy się więc na fundamentalnych uregulowaniach samej renty, jak i wymagań związanych ze składaniem wniosku o to świadczenie. Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Ubezpieczenie rentowe: trzeba płacić składkę, aby liczyć na rentę
Zgodnie z przepisami o obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych składka na ubezpieczenie rentowe pracowników wynosi 8% i finansowana jest przez pracownika w wysokości 1,5%, natomiast przez pracodawcę w wysokości 6,5%. Podstawą do obliczenia wymiaru składek jest przychód uzyskiwany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Aby ubiegać się o rentę z ZUS trzeba spełnić dwa warunki:
- być niezdolnym do pracy,
- legitymować się wymaganym okresem składowym i nieskładkowym.
Trzeba przy tym pamiętać, że po upływie 1,5 roku od wystąpienia niezdolności do pracy roszczenie o rentę wygasa.
Renta z tytułu niezdolności do pracy: kogo dotyczy?
Przepisy ZUS przewidują osiem różnych tytułów do renty z powodu niezdolności do pracy. Cztery najważniejsze to:
- renta z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia,
- renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
- renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową powstałymi w szczególnych okolicznościach,
- renta szkoleniowa.
Pozostałe dotyczą inwalidów wojennych, osób represjonowanych, czy przymuszanych do pracy.
O rentę z tytułu niezdolności do pracy z powodu ogólnego stanu zdrowia ubiegać się może każdy pracownik, który nie jest zdolny do pracy ze względów zdrowotnych. Dodatkowo spełnia też minimalny okres składkowy i nieskładkowy, który jest uzależniony od jego wieku i wynosi od roku dla pracowników poniżej 20. roku życia do pięciu lat dla trzydziestolatków i pracowników starszych.
Podobne warunki musi spełniać osoba ubiegająca się o rentę szkoleniową czyli osoba, w stosunku do której została orzeczona celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Przekwalifikowanie umożliwić ma powrót do dalszej aktywności zawodowej.
Natomiast renta z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową dotyczy osób, które mają problem z pracą nie ze względu na ogólny stan zdrowia, ale właśnie wskutek wypadku lub choroby zawodowej. Oddzielną kategorią jest renta uzyskiwana, gdy dodatkowo wypadek lub choroba zawodowa warunkowane są „szczególnymi okolicznościami”.
Szczególna okoliczność to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz w jednej z 16. opisanych w przepisach sytuacji: od ratowania innych osób od grożącego im niebezpieczeństwa, przez wykonywanie świadczeń wolontariusza aż po odbywanie praktyki absolwenckiej.
Jak złożyć wniosek o rentę z ZUS?
Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy można pobrać za pośrednictwem strony internetowej ZUS – aby wydrukować lub Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE), jeśli chce się złożyć wniosek w wersji elektronicznej. Formularz wniosku jest również dostępny w punkcie informacyjnym w sali obsługi klientów w każdej jednostce organizacyjnej ZUS.
Wypełniony wniosek należy złożyć przed zamierzonym terminem przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy, nie później niż 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłków chorobowych lub świadczeń rehabilitacyjnych lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.
Wniosek można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce organizacyjnej ZUS, a w formie elektronicznej – przez PUE. Można ponadto wysłać go pocztą.
Wniosek rozpatruje organ rentowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej lub jednostka organizacyjna Zakładu wyznaczona przez Prezesa ZUS. Po analizie wniosku i załączonej dokumentacji oraz ewentualnym przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy wydaje decyzję w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
Przy załatwianiu formalności można skorzystać z pomocy pracowników ZUS.
Te zasady mają zastosowanie niezależnie od tego z jakiego tytułu ubiegamy się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Inne wymogi przedstawimy na przykładzie najpopularniejszego tego typu świadczenia – renty z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia.
Do wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy trzeba dołączyć:
- informację dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych,
- dokumenty potwierdzające okresy m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej (dla potwierdzenia okresów składkowych i nieskładkowych),
- dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie,
- zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku oraz ewentualnie dokumentację medyczną,
- wywiad zawodowy, jeżeli osoba ubezpieczona pozostaje w zatrudnieniu,
- kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy, jeśli ubezpieczony zgłasza wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- od 1 stycznia 2022 do wniosku należy złożyć dodatkowo oświadczenie w sprawie świadczenie pielęgnacyjnego.
Warto dodać, że przy ustalaniu prawa do renty oraz obliczaniu jej wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.
Prawo do świadczenia powstaje z dniem zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy albo od miesiąca złożenia wniosku.
