Przedwstępna umowa o pracę. Kiedy powinna być zawarta? Co się stanie, gdy nie zostanie dotrzymana?
Przedwstępna umowa o pracę, podobnie jak list intencyjny, poprzedzają zawarcie standardowej umowy o pracę. Nie są obowiązkowe, ale często stosowane, zazwyczaj wtedy, gdy z przyczyn głównie formalnych niemożliwe jest w danym terminie zawarcie zwykłej umowy o pracę. Czy przedwstępnej umowy o pracę można nie dotrzymać?
Spis treści
- Przedwstępna umowa o pracę: czy trzeba jej dotrzymać?
- Co powinna zawierać przedwstępna umowa o pracę?
- Wzór przedwstępnej umowy o pracę
- Jakie są skutki niedotrzymania przedwstępnej umowy o pracę?
No właśnie – przedwstępna umowa o pracę tym różni się zasadniczo od listu intencyjnego, że jest wiążąca dla stron, które ją zawarły.
Przedwstępna umowa o pracę: czy trzeba jej dotrzymać?
List intencyjny to z punktu widzenia prawa deklaracja intencji obu stron: potencjalny pracodawca oświadcza, że jest zainteresowany zatrudnieniem czyli zawarciem umowy o pracę na zasadach kodeksu pracy, a potencjalny pracownik – że gotów jest taką pracę podjąć.
Zupełnie inaczej jest w przypadku przedwstępnej umowy o pracę. Choć ma ona zastosowanie w podobnych przypadkach co list intencyjny – niemożność zawarcia kodeksowej umowy od razu ze względu na przeszkody natury formalnej, to jednak wiąże ona obie strony. Oznacza to, że niedotrzymanie przedwstępnej umowy o pracę – w całości lub któregoś z jej konkretnych postanowień – daje drugiej stronie roszczenie o odszkodowanie. Pamiętajmy, że od kwietnia 2023 zaszły też duże zmiany w umowach o pracę.
Co powinna zawierać przedwstępna umowa o pracę?
Poza ogólnie przyjętymi dla każdej umowy danymi: data i miejsce zawarcia czy dane prawne oraz adresowe stron umowy – przedwstępna umowa o pracę powinna zawierać:
- termin podpisania umowy przyrzeczonej,
- rodzaj przyszłej umowy o pracę,
- kwotę wynagrodzenia – najlepiej z wyszczególnieniem jego składników,
- miejsce wykonywania pracy,
- termin rozpoczęcia pracy,
- wymiar czasu pracy.
Prawo dopuszcza zawarcie umowy przedwstępnej w formie ustnej, ale dla celów dokumentacyjnych i uniknięcia niejasności przy rozstrzyganiu potencjalnych sporów, umowa taka powinna być zawarta w formie pisemnej. Nie ma jednak obowiązku notarialnego poświadczania faktu jej zawarcia.
Wzór przedwstępnej umowy o pracę
Przedwstępna umowa o pracę nie jest uregulowana w kodeksie pracy, nie ma więc jednolitego sformalizowanego jej wzoru.
Dla celów prawnych przy zawieraniu przedwstępnej umowy o pracę należy posługiwać się ogólnymi przepisami kodeksu cywilnego. To właśnie tam określone są jej elementy, które już wymieniliśmy.
W praktyce działy kadr potencjalnego pracodawcy lub odpowiednie komórki agencji zajmującej się rekrutacją pracowników na zamówienie firm mają gotowe wzory takich umów. Zazwyczaj wzorowane są one na umowie o pracę uregulowaną w kodeksie pracy, ale ograniczają się do ustanowienia podstawowych warunków przyrzeczonej umowy o pracę, które już wyszczególniliśmy wcześniej.
Jakie są skutki niedotrzymania przedwstępnej umowy o pracę?
Choć umowy przedwstępne są stosowane dość powszechnie, zwłaszcza w obrocie gospodarczym, to o ile tam występuje względna równowaga roszczeń za niedotrzymanie umowy (np. przypadek zadatku przy zakupie nieruchomości), o tyle na gruncie umów o pracę za zerwanie jej występują skutki nieproporcjonalne dla stron.
Tak więc, niedoszły pracownik może żądać od niesolidnego pracodawcy odszkodowania – zarówno za zerwanie umowy, jak i niedotrzymanie któregoś z warunków, np. oferowanego w docelowej umowie o pracę wynagrodzenia niższego niż to, które określone zostało w umowie przedwstępnej.
Granicą roszczeń niedoszłego pracownika jest kwota odszkodowania równa trzykrotności całego wynagrodzenia określonego w umowie przedwstępnej.
Warto przy tym dodać, że choć przedwstępna umowa o pracę zawarta jest na gruncie przepisów kodeksu cywilnego, to właściwym do rozstrzygania sporów o takie odszkodowanie jest sąd pracy.
Po stronie poszkodowanego niedoszłego pracodawcy natomiast jest tylko prawo do żądania odszkodowania za wymierne straty jakie poniósł w związku z niedotrzymaniem umowy przez pretendenta do zatrudnienia.
Takie są zasady ogólne, które są wiążące gdy w przedwstępnej umowie o pracę nie określono kar umownych za niedotrzymanie umowy – całej lub jej warunków. Nie ma jednak przeszkód prawnych, by w przedwstępnej umowie o pracę zawrzeć klauzulę określającą konkretną kwotę lub kwoty odszkodowania, przysługującego każdej ze stron takiej umowy w przypadku niedotrzymania jej przez drugą stronę.
Oczywiście przedwstępną umowę o pracę można także rozwiązać za porozumieniem stron – niekoniecznie na warunkach klauzuli o odszkodowaniu, ale na zasadach wynegocjowanych przy jej rozwiązaniu.
