Od 1 czerwca zmiany w przepisach. Zanim coś załatwisz, sprawdzą PESEL
1 czerwca 2024 roku wchodzi w życie ustawowy obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przez banki, notariuszy i sądy. PESEL można bezpłatnie zastrzec od końca zeszłego roku. Na zastrzeżony PESEL nie będzie można wziąć kredytu. Jak zastrzec swój PESEL? Co daje zastrzeżenie PESEL?
Spis treści
- Co to jest PESEL?
- PESEL – jak wykorzystują go przestępcy?
- Co daje zastrzeżenie PESEL?
- Jakie są konsekwencje zastrzeżenia PESEL?
- Zastrzeżenie PESEL – jak to działa?
- Jak mogę zastrzec swój PESEL?
PESEL upraszcza życie. Szybko załatwimy sprawę w urzędzie, banku, często nie ruszając się z domu, dzięki cyfryzacji usług. Jednak ułatwia też życie oszustom, nazywanych złodziejami tożsamości. Ich jednym z najpowszechniejszych przestępstw jest wyłudzanie kredytów. Poszkodowani, których dane znalazły się w rękach przestępców dowiadywali się o zaciągniętych pożyczkach dopiero z monitów o niespłaconych ratach.
Co to jest PESEL?
To numer identyfikacyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (skrót PESEL) w centralnym zbiorze danych osób zarządzanym przez Ministerstwo Cyfryzacji. To zapisana w postaci jedenastu cyfr informacja o każdej osobie fizycznej, która zawiera datę urodzenia, numer porządkowy, symbol płci i liczbę kontrolną do weryfikacji elektronicznej poprawności nadanego numeru identyfikacyjnego. Jest przydzielany nie tylko obywatelom Polski, ale także na określonych warunkach cudzoziemcom.
PESEL – jak wykorzystują go przestępcy?
Numer PESEL jest jedną z podstawowych informacji w dowodzie osobistym. Nic zatem dziwnego, że dokument jest cenną zdobyczą dla przestępców, którzy dysponując nim mogą podszyć się pod jego właściciela. Zagubienie i kradzież dowodu osobistego lub skopiowanie zawartych w nim informacji to najczęstsze drogi jakimi przestępcy pozyskują dane. Dwie pierwsze sytuacje to wypadki losowe, które zachodzą bez naszego świadomego udziału, ale trzecią wymuszało czasami życie.
Powszechne było, np. skanowanie dowodów przez firmy świadczące usługi wypożyczania rowerów, sprzętu narciarskiego. Czasami pozostawia się dokument w recepcji hotelu. Miejsc, gdzie legitymujemy się dowodem tożsamości jest bardzo wiele. Oczywiście wiele osób unika tych najbardziej zagrożonych, ale ryzyko nieświadomego przekazania danych jest bardzo duże.
Co daje zastrzeżenie PESEL?
Przed 17 listopada 2023 możliwości zastrzeżenia naszych danych były ograniczone i płatne. Można było skorzystać np. z Zastrzeżenia Kredytowego Biura Informacji Kredytowej czy z Bezpiecznego Peselu oferowanego przez Polski Związek Instytucji Pożyczkowych.
Zmieniło to przyjęcie 7 lipca 2023 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości Na jej mocy powstał centralny rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, w którym każda osoba może zastrzec swój PESEL. Baza danych ma służyć do weryfikacji danych i zapobiegania nadużyciom.
Każda osoba, która zastrzeże swój PESEL uzyskuje ochronę swoich danych. Ale na zastrzeżony numer PESEL nikt nie będzie mógł wziąć kredytu, kupić artykułów na raty, zbyć nieruchomość czy posłużyć się duplikatem telefonicznej karty SIM.
Jakie są konsekwencje zastrzeżenia PESEL?
Ustawowy obowiązek weryfikacji zastrzeżenia numeru PESEL przez banki, notariuszy i sądy wejdzie w życie 1 czerwca 2024 r. W przypadku udzielania kredytu każda instytucja finansowa będzie musiała sprawdzić, czy osoba o niego występująca nie znajduje się w rejestrze. Jeśli PESEL będzie zastrzeżony, pożyczka nie zostanie udzielona. Z rejestru korzystać muszą także sądy i notariusze, sprawdzając dane przed transakcjami sprzedaży nieruchomości lub nabywania w nich udziałów.
Zastrzeżenie PESEL – jak to działa?
Centralny rejestr zastrzeżeń numerów PESEL pozwala:
- zastrzec numer PESEL
- cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL
- podgląd historii zastrzeżeń i wykazu weryfikacji zastrzeżenia
- weryfikację zastrzeżenia przy pomocy e-usługi, aplikacji mObywatel lub usług sieciowych.
Osoby mające zastrzeżony numer PESEL w rejestrze co do zasady będą chronione przed odpowiedzialnością karną i nie będą obciążani za zobowiązania zaciągnięte bez ich wiedzy.
Jak mogę zastrzec swój PESEL?
Zastrzec numer PESEL może każdy jego pełnoletni posiadacz osobiście w urzędach gmin, siedzibach banków krajowych, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, urzędach pocztowych lub drogą elektroniczną. Podczas wizyty osobistej wypełnić należy urzędowy formularz i opatrzyć go własnoręcznym podpisem. Drogą elektroniczną trzeba zalogować się do swojego konta w e-usłudze (https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/e-uslugi), np. poprzez profil zaufany lub na aplikacji mObywatel, a następnie wybrać usługę „Zastrzeż PESEL”, która jest wyróżniona wyraźnie na stronie głównej.
W określonych przypadkach zastrzeżenie może złożyć w urzędzie gminy pełnomocnik, opiekun prawny lub kurator po potwierdzeniu swojej tożsamości i przedłożeniu stosownych dokumentów.
W podobny sposób osobiście lub drogą elektroniczną można także cofnąć decyzję o zastrzeżeniu PESEL, np. kiedy sami będziemy musieli skorzystać z usług kredytowych. W każdym momencie można także zobaczyć historię wykonywanych operacji czyli kiedy i o której godzinie były przeprowadzane operacje zastrzegania i odwieszania zastrzeżenia.
Wieże widokowe. 10 miejsc z pięknymi widokami
Autor: Sky Walk Świeradów-Zdrój
