Kapitał początkowy ZUS – doliczony do emerytury może znacznie podnieść jej wysokość! Jak sprawdzić kapitał początkowy w ZUS?
Wysokość emerytury zależy od kwot zgromadzonych w ZUS. To przede wszystkim prowadzone od 1 stycznia 1999 r. konto emerytalne dla każdego przyszłego emeryta, a także subkonto, na którym gromadzona jest część składki emerytalnej, którą można pomnażać w OFE, by w określonym czasie wróciła ona do ZUS.
Spis treści
- Kapitał początkowy: jak wpływa na wysokość przyszłej emerytury?
- Kiedy ZUS wylicza kapitał początkowy i co zrobić, by go ustalił?
- Ustalanie kapitału początkowego: jakie są potrzebne dokumenty?
- Jak ZUS oblicza kapitał początkowy?
Dla osób, które były zatrudnione przed reformą emerytalną, a więc do końca 1998 roku, ważny jest jeszcze – jako trzeci do ustalenia sumy, od której wyliczana będzie emerytura – kapitał początkowy.
Kapitał początkowy: jak wpływa na wysokość przyszłej emerytury?
Kapitał początkowy to odtworzona kwota składek na ubezpieczenie emerytalne sprzed 1 stycznia 1999 r. Wcześniej ZUS nie był zobowiązany, by prowadzić indywidualne konta ubezpieczonych, nie może więc sprawdzić, ile pieniędzy faktycznie do ZUS wpłacono tytułem składek na ubezpieczenie emerytalne.
Dlatego osobom przechodzącym na emeryturę według zreformowanych od 1999 roku zasad, czyli jeśli urodzonych po 1948 r., ZUS wylicza wkład do systemu emerytalnego na podstawie stażu pracy i zarobków w tamtym okresie.
To istotne, ponieważ wysokość kapitału początkowego wpływa na wysokość emerytury. Bez jego uwzględnienia emerytura wyliczona tylko ze składek zgromadzonych po 1998 roku na koncie i subkoncie może być niższa nawet o tysiąc złotych.
Kiedy ZUS wylicza kapitał początkowy i co zrobić, by go ustalił?
Wniosek o wyliczenie kapitału początkowego w pierwszych latach po reformie można było złożyć u aktualnego pracodawcy. Jednak do jego ustalenia należało mieć nie tylko świadectwa pracy, które wówczas z poprzednich miejsc pracy były w dokumentach kadrowych, ale też zaświadczenia o osiąganych zarobkach. Nie wszystkim udało się je dołączyć, więc pracodawcy do ZUS przekazali tylko dane o zarobkach osiąganych w tej firmie, a proces ustalania kapitału początkowego w całości przejął na siebie ZUS.
Nie był jednak określony obowiązkowy termin na ustalenie kapitału początkowego i można o to wciąż wnioskować do ZUS w dowolnym momencie przed przejściem na emeryturę.
- Sprawdź: Nowy wiek emerytalny dla Polaków! Kto przejdzie wcześniej na emeryturę, a kto później niż teraz?
Jeżeli jeszcze nie złożyłeś wniosku o naliczenie kapitału początkowego, zrób to jak najszybciej. Wiele zakładów pracy, które funkcjonowały do końca 1998 r., może już nie istnieć i możesz mieć trudności ze znalezieniem dokumentów niezbędnych do ustalenia kapitału początkowego – szczególnie potwierdzających zarobki.
Jeśli nie uda ci się udokumentować w żaden sposób osiąganych zarobków, do wyliczenia kapitału początkowego ZUS przyjmie minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w okresie udokumentowanego np. świadectwem pracy zatrudnienia.
Ustalanie kapitału początkowego: jakie są potrzebne dokumenty?
By ZUS przystąpił do wyliczenia kapitału początkowego, trzeba złożyć dwa lub trzy druki:
- wniosek w sprawie kapitału początkowego (druk EKP),
- informację o okresach składkowych i nieskładkowych (druk ERP-6),
- informację dotyczącą przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej (druk E 207 PL) – tylko jeśli mieszkałeś/aś lub byłeś/aś ubezpieczony/a w państwach członkowskich Unii Europejskiej albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub w państwach, z którymi Polska zawarła umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym.
Druki można pobrać ze strony internetowej lub w dowolnym oddziale ZUS. Są do nich obszerne wyjaśnienia. Ale to najłatwiejszy element całego przedsięwzięcia.
Do wniosków trzeba bowiem dołączyć dokumenty, które potwierdzają staż ubezpieczeniowy sprzed 1 stycznia 1999 r. Są to przede wszystkim świadectwa pracy, zaświadczenia pracodawców lub legitymacje ubezpieczeniowe (gdy jest w nich wpis o okresach umowy o pracę).
Takich dokumentów, łącznie z zeznaniami świadków w ostateczności jest bardzo wiele.
Oprócz tego potrzebne będą także dokumenty potwierdzające inne okoliczności (dla potrzeb ustalenia okresów składkowych i nieskładkowych), jak np. dyplom potwierdzający ukończenie studiów wyższych, książeczka wojskowa potwierdzająca okres służby wojskowej czy dokumenty potwierdzające przebywanie bez pracy z prawem do pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Najważniejsze są jednak dokumenty potwierdzające wysokość zarobków. Dokumenty, które potwierdzą wysokość wynagrodzenia przed 1 stycznia 1999 r.:
- zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wydane przez pracodawcę, który opłacał składki na ubezpieczenie społeczne (druk Rp-7), lub następcę pracodawcy albo legitymacja ubezpieczeniowa z wpisami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu,
- dowody zastępcze (np. kserokopie dokumentów wydane przez archiwa lub inne jednostki, które przechowują dokumenty zlikwidowanych zakładów pracy).
Tu znajdziesz pełny wykaz takich dokumentów na oficjalnej stronie ZUS.
Wniosek o ustalenie kapitału początkowego wraz z pozostałymi koniecznymi dokumentami można złożyć w każdej placówce ZUS. Rozpatrzy go ta jednostka, która jest właściwa ze względu na stałe miejsce zameldowania wnioskodawcy.
ZUS zaleca złożenie oryginałów dokumentów, które potem zwróci z decyzją o ustaleniu kapitału początkowego (poza dokumentami potwierdzającymi wynagrodzenie). Jeśli dostarczamy kopie, musi je poświadczyć notariusz.
Jak ZUS oblicza kapitał początkowy?
Wyliczanie kapitału początkowego jest bardzo skomplikowane. W sumie kwota kapitału początkowego zależy od wymiaru udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r., podstawy wymiaru oraz współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.
- Za każdy rok (z uwzględnieniem pełnych miesięcy) okresów składkowych ZUS liczy po 1,3% podstawy wymiaru.
- Za każdy rok (z uwzględnieniem pełnych miesięcy) okresów nieskładkowych liczy po 0,7% podstawy wymiaru.
Podstawa wymiaru, która jest kluczowa dla tego wyliczenia ustalana jest w sposób następujący.
ZUS ustala podstawę wymiaru kapitału początkowego od zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych (20 wybranych lat kalendarzowych) lub z faktycznego okresu, w którym byłeś ubezpieczony – od 1 października 2013 r. może także porównać zarobki z niepełnego roku do przeciętnego wynagrodzenia ustalonego z liczby miesięcy faktycznego ubezpieczenia w tym roku. W ostatnim przypadku w podstawie uwzględnione zostaną zarobki z niepełnego roku.
Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego ZUS przyjmuje osiągane przed 1999 r.: wynagrodzenie (dochód), które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub uposażenie – dla byłych żołnierzy lub funkcjonariuszy. Uwzględnia także inne świadczenia, zasiłki. Pełną informację znajdziesz na oficjalnej stronie ZUS.
Podstawę wymiaru kapitału początkowego oblicza ZUS tak:
- sumuje zarobki, które osiągnąłeś w danym roku kalendarzowym,
- oblicza w procentach (z zaokrągleniem do setnych części) stosunek każdej rocznej sumy twoich zarobków do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy (wskaźnik wynagrodzenia dla danego roku),
- sumuje wskaźniki twoich wynagrodzeń (dochodu) z poszczególnych lat, które mogą być przyjęte do podstawy wymiaru, np. z 10 kolejnych lat,
- oblicza średnią arytmetyczną tych wskaźników, tzn. sumę wskaźników dzieli przez liczbę lat, z których ustalana jest podstawa wymiaru (np. przez 10) – średnia wskaźników jest wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru,
- mnoży wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową (100% przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.), tj. przez 1220,89 zł,
- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego nie może być jednak wyższy niż 250%.
Ustalona na 1 stycznia 1999 r. kwota kapitału początkowego jest waloryzowana co roku. Od czerwca 2000 r. waloryzowana jest wskaźnikiem, który wynosił 115,60%. Od tamtej pory wskaźniki, które mają zastosowanie w danym roku, ogłasza minister odpowiedzialny za zabezpieczenie społeczne (obecnie minister rodziny, pracy i polityki społecznej) w „Monitorze Polskim”. W wyniku waloryzacji kwota kapitału początkowego nie może ulec obniżeniu.
Oznacza to, że niezależnie od tego, w którym roku ZUS wyda decyzję o ustaleniu kapitału lub jego przeliczeniu, zwaloryzuje kapitał, poczynając od 1 stycznia 1999 r.
Autor: Adam Grzesik/Grupa 5 Architekci
BOHEMA – Strefa Praga
