Ile można dorobić do emerytury od 1 grudnia 2023? Wyższe limity i kary za łamanie przepisów

Ile emeryt może dorobić do emerytury? Choć osoby, które osiągnęły wiek emerytalny mogą zarabiać bez ograniczeń, nawet gdy pobierają już emeryturę z ZUS, to duże grupy osób korzystających z emerytur i innych świadczeń ograniczają limity zarobków oraz obowiązek zawiadamiania ZUS o dochodach. Za złamanie przepisów grożą wysokie kary finansowe! GUS przedstawił już dane o średniej krajowej w III kwartale. To zwiększa limity dorabiania dla pracujących emerytów.

Spis treści

1. Wyższe limity dla pracujących emerytów od 1 grudnia 2023 do 29 lutego 2024
2. Ile może dorobić emeryt do emerytury od 1 grudnia 2023?
3. Kto może dorabiać do emerytury bez ograniczeń?
4. Jakie zarobki spowodują zabranie lub zmniejszenie emerytury?
5. Ograniczenie zarobków – kogo jeszcze dotyczy?
6. Emeryt dorabiający do emerytury: jak i o czym musi zawiadomić ZUS?

Wyższe limity dla pracujących emerytów od 1 grudnia 2023 do 29 lutego 2024

Już są wyższe limity dla pracujących emerytów, które będą obowiązywać od 1 grudnia 2023 do 29 lutego 2024. Zmieniają się one co trzy miesiące. ZUS bierze bowiem pod uwagę publikowane przez GUS wynagrodzenia w kwartałach. Najnowsze dane są znane od 10 listopada 2023.

Trzeba wiedzieć, że wysokość zarobków emeryta jest obarczona limitem, po przekroczeniu którego ZUS może zmniejszyć lub całkowicie zawiesić wypłatę świadczenia. Zgodnie z przepisami osoby pobierające emeryturę pomostową nie mogą zarobić więcej niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, jeśli nie chcą mieć pomniejszonego świadczenia.

Najsurowsza kara jest za niepoinformowanie ZUS o osiąganych przychodach, które przekroczyły obowiązujące w danym roku limity.  Osoba pobierająca emeryturę lub inne świadczenie, jeśli osiągała przychody, a nie poinformowała o tym ZUS, może być zobowiązana do zwrotu świadczeń, które jej nie przysługiwały, za trzy lata wstecz. Jeśli powiadomi ZUS - ten zażąda zwrotu tych świadczeń tylko za ostatni rok.

Ile może dorobić emeryt do emerytury od 1 grudnia 2023?

GUS podał, że przeciętne wynagrodzenie w trzecim kwartale 2023 r. wyniosło 7194,95 zł (7005,76 zł w poprzednim kwartale, czyli o prawie 190 zł miesięcznie więcej). W związku z tym w grudniu 2023, styczniu i lutym 2024 wzrosną limity dla dorabiających emerytów i rencistów.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2023 r. w sprawie kwot przychodu odpowiadających 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za III kwartał 2023, stosowanych przy zmniejszaniu albo zawieszaniu emerytur i rent, od 1 grudnia 2023 roku do 29 lutego 2024 roku kwota przychodu odpowiadająca:

• 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 5036,50 zł,
• 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosi 9353,50 zł.

Pierwsza z wymienionych kwot to granica miesięcznych dochodów, które nie powoduje żadnych konsekwencji. Przekroczenie drugiej powoduje zawieszenie wypłaty emerytury i podobnych do niej świadczeń. Dochody między tymi kwotami powodują, że ZUS odpowiednio zmniejszy świadczenie.

Przypomnijmy, że od 1 września do 30 listopada 2023 roku kwota przychodu odpowiadająca:

• 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosiła 4 904,10 zł,
• 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wynosiła 9 107,50 zł.

Kto może dorabiać do emerytury bez ograniczeń?

Co do zasady ZUS nie zawiesi ani nie zmniejszymy emerytury – niezależnie od wysokości przychodu, jaki osiąga emeryt – jeżeli emeryt ma prawo do emerytury i ukończył powszechny wiek emerytalny.

Warto też wiedzieć, że w przypadku gdy ktoś ma prawo do emerytury i ukończył powszechny wiek emerytalny (60 lat kobieta i 65 lat mężczyzna) i jest uprawniony do innego świadczenia, na przykład do renty rodzinnej, którą pobiera jako świadczenie korzystniejsze – renta  przysługuje  w pełnej wysokości, niezależnie od tego, jak wysokie są zarobki takiej osoby.

Ponadto ZUS nie zawiesi ani nie zmniejszy świadczenia zarabiającej osobie – niezależnie od wysokości przychodu, jaki ona osiąga – jeżeli ta osoba:

• ma prawo do emerytury częściowej;
• ma prawo do renty inwalidy wojennego z tytułu pobytu w obozie i w miejscach odosobnienia lub do renty rodzinnej po takim inwalidzie;
• ma prawo do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową lub renty  rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć ma związek ze służbą wojskową.

Jakie zarobki spowodują zabranie lub zmniejszenie emerytury?

Chodzi tu o wszelkie zarobki i dochody z działalności, od której są obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne.

Lista takich dochodów jest długa. Z najpopularniejszych to zarobki z pracy na etacie, ale i na zleceniu (agencyjnej, o świadczeniu usług itp.), z działalności gospodarczej, ale i np., z zasiłków chorobowych, macierzyńskich i opiekuńczych, z wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, ze świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, z zasiłku wyrównawczego oraz dodatku wyrównawczego czy choćby z wynagrodzenia za pełnienie funkcji członka rady nadzorczej.

Są jednak przypadki, w których osiąga się dochody nie powodujące obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, a ZUS mimo to po przekroczeniu aktualnych limitów zabierze emeryturę lub ją ograniczy. Stanie się tak wtedy gdy emeryt:

• osiąga przychód z dodatkowej pracy i jesteś wyłączony z obowiązku ubezpieczeń społecznych, ponieważ pobiera emeryturę lub rentę;
• wykonuje dodatkową pracę, od której nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, bo opłaca już składki na te ubezpieczenia z innego tytułu.

Warto też wiedzieć, że gdy ZUS ustala przychód, od którego zależy, czy zmniejszy lub zawiesi emeryturę, uwzględnia kwotę, od której oblicza się składki ubezpieczenia emerytalne i rentowe (jest to tzw. podstawa wymiaru składek). Jeśli emeryt prowadzi pozarolniczą działalność, ZUS przyjmie przychód, który stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Ograniczenie zarobków – kogo jeszcze dotyczy?

Na takich samych zasadach, co dotyczących standardowej emerytury, ZUS może zmniejszyć lub zawiesić niektóre inne świadczenia.

Z takimi sankcjami ze strony ZUS liczyć się muszą osoby pobierające:

• emeryturę;
• emeryturę pomostową;
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
• rentę z tytułu niezdolności do pracy;
• rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z: wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy sprzed 1 stycznia 2003 r. oraz chorobą zawodową;
• rentę inwalidy wojskowego, jeżeli Twoja niezdolność do pracy nie ma związku ze służbą wojskową;
• rentę rodzinną po inwalidzie wojskowym, jeśli śmierć inwalidy nie pozostawała w związku ze służbą wojskową;
• rentę rodzinną.

Emeryt dorabiający do emerytury: jak i o czym musi zawiadomić ZUS?

Gdy już przy składaniu wniosku o emeryturę lub rentę ktoś wie, że będzie mieć dodatkowe zarobki, powinien zaznaczyć to we wniosku.

Jeśli jest już emerytem lub rencistą, a nie osiągnął ustawowego wieku emerytalnego, powinien jak najszybciej zawiadomić nas o podjęciu pracy zarobkowej oraz o wysokości przychodu. Można w tym celu skorzystać z formularza ZUS EROP.

Dodatkowo, co roku – do końca lutego – dorabiający emeryt lub rencista, którego dotyczą przepisy o ograniczeniu zarobków musi dostarczyć do ZUS zaświadczenie o wysokości przychodu za ubiegły rok. Na jego podstawie ZUS ustali, czy wypłacał świadczenie w prawidłowej wysokości.

Jeśli okaże się, że emeryt osiągał przychody, a nie poinformował o tym ZUS, ten zażąda zwrotu świadczeń, które emerytowi nie przysługiwały, za trzy lata wstecz. Jeśli  powiadomi – ZUS zażąda zwrotu tych świadczeń tylko za ostatni rok.

Więcej szczegółów znajdziesz na oficjalnej stronie ZUS.

Zbigniew Biskupski