Drzwi automatyczne – funkcjonalność, wymagania konstrukcyjne i parametry techniczno-użytkowe

Spis treści

1. Funkcjonalność drzwi automatycznych
2. Drzwi automatyczne – wymagania konstrukcyjne
3. Drzwi automatyczne przesuwne ‒ wymagania
4. Drzwi automatyczne rozwierane – wymagania
5. Drzwi automatyczne obrotowe ‒ wymagania
6. Drzwi automatyczne – parametry techniczno-użytkowe

Funkcjonalność drzwi automatycznych

Drzwi stanowią budowlany wyrób otworowy oddzielający wewnętrzny klimat budynku od klimatu zewnętrznego, którego głównym zamierzonym zadaniem jest umożliwienie sprawnej komunikacji osobom pieszym. Zapewnienie dogodnych i bezpiecznych warunków przemieszczania się jest szczególnie istotne w odniesieniu do osób starszych i niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich, oraz dzieci i osób z bagażami i zakupami. W związku z tym, drzwi do budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, a także w niektórych okolicznościach domów mieszkalnych, powinny gwarantować wymienionym osobom swobodne wejście i przejście pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami.

Rozwiązanie tego problemu umożliwia zastosowanie drzwi przesuwnych, rozwieranych lub obrotowych z automatycznym napędem mechanicznym. Drzwi wyposażone w napęd, zazwyczaj elektromechaniczny lub elektrohydrauliczny oraz odpowiednie urządzenia sterujące, znacznie ułatwiają osobom starszym, niepełnosprawnym, dzieciom itp. swobodne się przemieszczanie. Ponadto drzwi automatyczne są niezbędne w wielu specyficznych sytuacjach, jak np. w pomieszczeniach o zaostrzonych rygorach higienicznych, gdzie wymagane jest bezdotykowe otwieranie i zamykanie drzwi.

Drzwi automatyczne powinny być funkcjonalne, szczególnie w odniesieniu do wygodnego i bezpiecznego działania. Wymaga to odpowiedniego ich usytuowania w otworach ściennych budynków, pozwalającego na spełnienie co najmniej następujących warunków. Ważne, aby:

• umożliwiały bezpieczne zainstalowanie, użytkowanie, sprawdzanie i konserwację,
• gwarantowały uniknięcia niebezpieczeństwa zgniecenia, ścięcia lub wciągnięcia podczas ruchu otwierającego i zamykającego lub były przed nim chronione,
• nie stanowiły żadnego niedopuszczalnego zagrożenia lub niebezpieczeństwa dla użytkowników drzwi oraz jakichkolwiek osób i nie powodowały niepotrzebnego uszkodzenia przedmiotów.

Do zadań związanych z funkcjonalnością drzwi automatycznych należy również możliwość stosowania odpowiedniego trybu pracy. Najczęściej stosowane  drzwi przesuwne z napędem  są zwykle wyposażone w mechaniczny lub cyfrowy przełącznik programów, które umożliwiają wybór  jednego z następujących trybów pracy:

• praca automatyczna ‒ drzwi otwierają się i zamykają automatycznie,
• praca w trybie ręcznym ‒ napęd jest wyłączony, a otwarcie drzwi jest możliwe tylko poprzez ręczne przesunięcie skrzydła,
• tylko wyjście ‒ drzwi się otwierają tylko dla osób wychodzących,
• tylko wejście ‒ drzwi otwierają się tylko dla osób wchodzących,
• otwarcie ‒ stałe, pełne otwarcie drzwi,
• zamknięcie nocne ‒ otwarcie drzwi  przyciskiem awaryjnym lub innym systemem aktywującym,
• system zimowy ‒- drzwi otwierają się i zamykają automatycznie  na ustaloną mniejszą szerokość.  

W  odniesieniu do drzwi automatycznych rozwieranych  występuje możliwość realizacji poniższych trybów pracy:

• automatyczny,
• stałe otwarcie,
• nocny,
• ruch jednokierunkowy.

W drzwiach obrotowych dostępne są zazwyczaj następujące tryby pracy:

• automatyczny,
• ręczny,
• nocny.

Funkcjonalność drzwi z automatycznym napędem wymaga także spełniania przez te wyroby wymagań wynikających z obowiązujących przepisów. W pierwszej kolejności należy do nich rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2022 r., poz. 1125 z późniejszymi zmianami). Znajdują się w nim m.in. zapisy dotyczące warunków stosowania drzwi przesuwnych oraz obrotowych.

Do dalszych dokumentów zawierających stosowne wymagania należą normy, a w szczególności:

• PN-EN 16361+A1:2016 "Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi inne niż rozwierane, przeznaczone do zainstalowania z napędem",
• PN-EN 16005+A1:2024 "Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania. Wymagania i metody badań".

Drzwi automatyczne – wymagania konstrukcyjne

Drzwi z automatycznym napędem są bardzo wygodnym rozwiązaniem dla korzystających z nich użytkowników, stanowiąc jednocześnie ryzyko przypadkowego najechania, uderzenia lub przyciśnięcia przechodzących osób. Zagadnienia ich uniknięcia regulują powyżej wymienione w publikacji normy. Zawierają m.in. wymóg o konieczności takiego skonstruowania napędów, aby poruszały i zatrzymywały skrzydło drzwi w bezpieczny sposób w zamierzonych warunkach użytkowania i dających się przewidzieć warunkach niewłaściwego użytkowania. Ponadto powinno być zapewnione przyłączenie wszystkich odpowiednich urządzeń związanych z ruchem i zabezpieczeniem. Z kolei w konstrukcji drzwi nie powinny występować ostre krawędzie, a oszklenie w przypadku rozbicia nie może tworzyć ostrych odłamków. Jednocześnie przezroczyste powierzchnie skrzydeł powinny być wyraźnie rozpoznawalne, np. poprzez trwałe oznakowanie lub odpowiednie naklejki.

Z normy PN-EN 16005+A1::2024 wynika, iż drzwi powinny rozpocząć otwieranie po zbliżeniu się osoby minimalnie na odległość 1000 mm przed płaszczyzną skrzydła. Pobudzenie drzwi do otwarcia następuje przy pomocy aktywatorów, którymi mogą być: radar, czujnik podczerwieni, mata kontaktowa, detektor wizyjny itp.

Dla uniknięcia ww. zagrożeń, punkty niebezpieczne drzwi z napędem powinny być chronione aż do wysokości 2500 mm ponad posadzkę (z pewnymi wyjątkami). W formie środków ochronnych zazwyczaj stosuje się:

• osłony i bariery,
• ograniczenie sił skrzydła,
• elektroczułe urządzenia zabezpieczające (ESPE) i/lub czułe na nacisk takie urządzenia (PSPE),
• ruch o małej energii.

Ponadto  norma zobowiązuje producentów drzwi automatycznych do zapewnienia i dostarczenia książki z instrukcjami i informacjami odnoszącymi się do działania, konserwacji i kontroli, a także tam gdzie to właściwe, instrukcji prawidłowej instalacji. Powinny w niej być wyszczególnione wszystkie działania, które należy przeprowadzić w celu bezpiecznego montażu lub demontażu drzwi, a także podawać, kiedy określona procedura może być należycie wykonana przez osoby nie będące fachowcami. Instrukcja powinna również wyszczególniać wszystkie sprawdzenia, niezbędne do wykonania po zainstalowaniu drzwi z napędem.

Producent jest zobowiązany do dostarczenia końcowemu użytkownikowi właściwej instrukcji działania łącznie z instrukcją regularnej konserwacji. Dokument ten powinien określać m.in.:

• prawidłowe metody działania/obsługi drzwi,
• warunki pracy – np. liczbę godzin na 1 dzień, działanie ręczne/automatyczne,
• informacje o bezpiecznym używaniu ręcznego trybu awaryjnego i/lub ręcznego zwalniania,
• zakres warunków środowiskowych, do których drzwi są przeznaczone, jak np.  temperatura,
• wilgotność itp.,
• ograniczenia dotyczące użytkowania.

Instrukcja konserwacji powinna zawierać uwagę, iż dla zapewnienia bezpiecznego, długotrwałego i niezawodnego użytkowania, drzwi z napędem należy regularnie konserwować zgodnie ze specyfikacją producenta. Ponadto przedstawiać częstotliwość przeprowadzania niezbędnych konserwacji oraz prostą, ogólną instrukcję tych czynności, które mogą być realizowane przez właściciela nie mającego szczególnych kompetencji.

Drzwi automatyczne przesuwne ‒ wymagania

Rozwiązanie konstrukcyjne drzwi przesuwnych wyposażonych w napęd powinno zabezpieczać przed możliwością zgniecenia i uderzenia przechodzącej podczas otwierania lub zamykania osoby. Niedopuszczalna jest żadna styczność drzwi z użytkownikiem, co uzyskuje się po spełnieniu następujących wymagań:

• pomiędzy pomocniczą krawędzią zamykającą skrzydła drzwiowego a sąsiadującymi elementami otoczenia jest odległość wynosząca co najmniej 200 mm, oraz gdy odległość pomiędzy licową powierzchnią skrzydła a stałą osłoną boczną jest mniejsza niż 100 mm,
• odległość pomiędzy licową powierzchnią skrzydła a osłoną boczną jest większa niż 100 mm i mniejsza lub równa 150 mm,
• pomiędzy pomocniczą krawędzią zamykającą a sąsiadującymi elementami otoczenia są zapewnione urządzenia ochronne,
• rejon pomocniczej krawędzi zamykającej jest zakryty osłonami, które są umieszczone przed ruchomą częścią drzwi w powyżej już wymienionych odległościach,
• rejon pomocniczej krawędzi zamykającej jest chroniony barierkami umieszczonymi przed ruchomą częścią drzwi, także wg ww. odległości.

Ponadto wymagane jest spełnienie bezpiecznych odległości w miejscach grożących ścięciem i wciągnięciem, szczególnie w odniesieniu do ochrony palców.

Drzwi automatyczne rozwierane – wymagania

W zakresie konstrukcji drzwi rozwieranych z napędem wymagane jest zapewnienie bezpieczeństwa podczas cyklu otwierania i zamykania, eliminujące możliwość zgniecenia, uderzenia lub ścięcia. Bezpieczny cykl można uzyskać m.in. gdy:

• podczas otwierania lub zamykania drzwi są wyregulowane wg wymagań dotyczących ruchu o małej energii, czyli mniejszej lub równej 1,69 J,
• stosowane urządzenia ochronne monitorują obszar ruchu skrzydła drzwiowego,
• podczas otwierania są zapewnione wystarczające bezpieczne odległości,
• zastosowano odpowiednie ochronne środki zabezpieczające.

Drzwi automatyczne obrotowe ‒ wymagania

W odniesieniu do drzwi obrotowych wyposażonych w napęd, niezbędne jest spełnienie m.in. następujących wymagań:

• maksymalna prędkość obrotowa drzwi o średnicy do 3000 mm nie powinna przekraczać 1 m/s, a przy drzwiach o większym wymiarze wartości 0,75 m/s,
• odległość pomiędzy zewnętrzną krawędzią skrzydła a ścianą cylindrycznej obudowy nie powinna być mniejsza 25 mm,
• skrzydła powinny zawierać urządzenia wyłączające, gdy kąt ich wychylenia będzie większy niż 150,
• powinny być wyposażone w urządzenie zatrzymania awaryjnego, umieszczonego w dostępnym miejscu drzwi, po wewnętrznej stronie budynku,
• obszar drzwi powinien być oświetlony światłem o minimalnym natężeniu 50 lx,
• należy zapewnić, aby osoby nie mogły być uwięzione w trakcie normalnej obsługi lub przy braku zasilania, oraz powinna  występować możliwość ruchu skrzydeł z użyciem siły nie większej niż 220 N.

Drzwi automatyczne – parametry techniczno-użytkowe

Drzwi przesuwne

Standardowe automatyczne drzwi przesuwne są zwykle wyposażone w napęd elektromechaniczny, charakteryzujący się konstrukcją modułową, umożliwiającą łatwe dopasowanie do indywidualnych warunków pracy. Prawidłowe działanie zapewnia silnik oraz mikroprocesor automatycznie sterujący prędkością otwierania i zamykania drzwi.

Napędy drzwi przesuwnych są stosowane zarówno do drzwi jedno- jak i dwuskrzydłowych, cechujących się zazwyczaj następującymi parametrami:

• szerokość w świetle przejścia od 700 do 3000 mm,
• masa skrzydła wynosząca maks. 1 x 240 kg lub 2 x 200 kg.

Parametry techniczno-użytkowe typowych drzwi przesuwnych z napędem:

• maks. siła otwierania i zamykania – do 150 N,
• szybkość otwierania – od 0,10 do 0,75 m/s,
• szybkość zamykania – od 0,10 do 0,60 m/s,
• czas w pozycji otwartej – do 180 s,
• temperatura pracy – od -15 do +50 °C,
• pobór mocy – od 100 do 250 W. 

Drzwi rozwierane

Drzwi rozwierane mogą być wyposażone w napęd zainstalowany w pozycji pchającej ze zwykłym ramieniem lub w pozycji ciągnącej z szyną ślizgową. Większość napędów ma możliwość dostosowania się do różnych konfiguracji drzwi, a wbudowane funkcje pozwalają na bardzo szerokie zastosowanie. Charakterystyczne parametry techniczno-użytkowe standardowych wyrobów:

 - w odniesieniu do drzwi:

• szerokość w świetle przejścia – od 700 do 1600 mm,
• masa skrzydła – maks. 300 kg,

- w odniesieniu do napędów:

• maks. prędkość otwierania i zamykania – 60°/s,
• maks. kąt otwarcia – 120°,
• czas utrzymywania w pozycji otwartej – od 5 do 180 s,
• maks. pobór mocy – 250 W.

Drzwi obrotowe

Producenci drzwi obrotowych wyposażonych w napęd deklarują w swych materiałach informacyjnych następujące parametry techniczno-użytkowe typowych wyrobów:

• średnica wewnętrzna – od 1800 do 7200 mm,
• ilość skrzydeł – od 2 do 4,
• wysokość przejścia w świetle – od  2000 do 3500 mm,
• prędkość obrotowa – od 0,5 do 1 m/s,
• temperatura pracy – od ‒15 do +50 °C,
• pobór mocy – od 250 1600 W.

Literatura             

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
2. Normy PN-EN

• Zobacz: TOP 7 najnowocześniejszych teatrów i oper w Polsce