Remediacja – jak świadomie podejść do oczyszczania gruntu i na tym nie stracić?
XVIII wieku rozpoczęło się znaczące uprzemysłowienie świata. Rewolucja przemysłowa doprowadziła do zmian gospodarczych. Produkcja poprzednio bazująca na rolnictwie, rzemieślnictwie oraz pracy ręcznej przeobraziła się w tę przy użyciu maszyn. Poskutkowało to stworzeniem wielu sytuacji sprzyjających powstawaniu i utrzymywaniu się zanieczyszczeń w środowisku przyrodniczym. Przez stosowanie starych technologii i praktyk, w których nie uwzględniono groźnego oddziaływania przemysłu na sąsiadujące obszary, doszło do nagromadzenia zanieczyszczeń w powierzchni ziemi, a tym samym do utworzenia zagrożenia nie tylko dla środowiska, lecz także dla człowieka.
Niestety na obecnym rynku deweloperskim jest coraz mniej atrakcyjnych obszarów, bez przeszłości przemysłowej. Inwestorzy sięgają po tereny zdegradowane, które bardzo często wyróżniają się dobrą lokalizacją. Aby dać im drugie życie, niezbędne jest zbadanie gruntu pod względem występowania zanieczyszczeń i, w razie potrzeby, przeprowadzenie remediacji, czyli usunięcia lub zmniejszenia ilości substancji stwarzających ryzyko skażenia w glebie, ziemi oraz wodach gruntowych. Cały proces nie musi być trudny. Kluczową kwestią jest wczesne wykrycie problemu oraz rzetelne wykonanie badań, które umożliwią zrozumienie zjawiska, z którym musimy się zmierzyć, a następnie wybranie metody remediacji optymalnej pod względem kosztów oraz czasu osiągnięcia założonego efektu oczyszczania.
Świadomość popłaca
Aby odpowiednio podejść do oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi, należy rozpocząć działania od przeglądu dostępnej dokumentacji historycznej w celu ustalenia, jaki rodzaj działalności był tam prowadzony oraz w jaki sposób teren ten jest aktualnie użytkowany.
Kolejny krok stanowi wykonanie badań przesiewowych, które określą rodzaj zanieczyszczenia. Ważne jest, aby pobór próbek (technika wiercenia), jak również badanie próbki gruntu zostały wykonane przez akredytowane jednostki lub certyfikowaną jednostkę badawczą..
Nowością na polskim rynku jest technika badań środowiskowych bazująca na wciskanych w podłoże sondach. Remea to pierwsza firma w kraju i jedna z nielicznych w Europie, która rozwinęła swoje możliwości badawcze o wykrywanie zanieczyszczeń gruntu substancjami ropopochodnymi oraz lotnymi związkami organicznymi. Takie możliwości dają sondy środowiskowe GEOPROBE OIHPT i MIHPT. To najnowocześniejszy sposób oceny skażenia powierzchni metodą in-situ. Dzięki tej technologii można określić chmurę zanieczyszczeń w ośrodku gruntowym w przestrzeni, ujmując również zmiany ich koncentracji wraz z głębokością. Dodatkowo użycie sond minimalizuje ryzyko popełnienia błędów związanych z pobieraniem próbek. Wykonując badania zgodnie z obowiązującymi przepisami, należy zlecić to zadanie akredytowanej jednostce. Remea jako pierwsza firma w Polsce, niebędąca laboratorium, uzyskała akredytację w zakresie pobierania próbek gruntów oraz wód podziemnych według norm PN-ISO 10381-4:2007, PN-ISO 10381-5:2009 oraz PN-ISO 5667-11:2017-10. Dzięki temu proces badań gruntowych został skrócony do minimum, co pozwala zaoszczędzić czas i pieniądze inwestora.
Remediacja zanieczyszczonego gruntu
Metodę remediacji dobiera się indywidualnie, w zależności od warunków panujących na obszarach koniecznych do oczyszczenia, uwzględniając warunki geologiczne, hydrogeologiczne, rodzaj zanieczyszczenia, źródło zanieczyszczenia, jego sposób transportu i etap rozpadu itd. Wszystkie prowadzone działania odbywają się pod specjalistycznym nadzorem.
Dzięki temu można dużo wcześniej reagować, gdyby procesy remediacji nie zachodziły tak, jak zaprojektowano, co doprowadzi do osiągnięcia wymaganego celu ekologicznego w zakładanym czasie i budżecie.
Główny podział technik remediacyjnych polega na usuwaniu zanieczyszczeń na obszarze ich występowania oraz w specjalnym i dostosowanym do tego miejscu wyznaczonym poza terenami zdegradowanymi. W przypadku remediacji ex-situ, czyli wykopu, transportu i utylizacji substancji stwarzających zagrożenie, rozwiązanie problemu może następować w krótszym czasie. Jednak wiąże się ono ze sporymi kosztami, dlatego zalecane jest głównie do działań na małych powierzchniach terenu, gdzie nie występują dodatkowe problemy, takie jak koszty związane z wykonywaniem tych prac przy wysokim poziomie wód gruntowych, konieczności zabezpieczenia wykopów czy występowania zanieczyszczeń, które w trakcie wydobywania uwalniają się do środowiska, np. związki lotne, które będą wymagały wydobywania ich pod namiotami. Wyróżnia się również metodę remediacji on-site, łączącą oba sposoby oczyszczania gruntu. Wykonuje się ją na terenie wystąpienia skażenia, jednak zanieczyszczony grunt bądź woda gruntowa muszą zostać wydobyte na powierzchnię. Po tym procesie oczyszczony grunt lub woda wracają na swoje pierwotne miejsce. W porównaniu z remediacją ex-situ jest to z pewnością metoda korzystniejsza finansowo. Jednak wymaga to czasem uzyskania pozwoleń, co wiąże się z wydłużeniem czasu prac remediacyjnych. Aby tego uniknąć, należy odpowiednio wcześnie rozpocząć proces ich uzyskiwania. Naprzeciw oczekiwaniom wychodzą wówczas metody stosowane w miejscu zanieczyszczenia, tzw. in-situ, które mimo konieczności wcześniejszego zaplanowania generują nieporównywalnie niższe koszty w stosunku do metody ex-situ.
Odpowiednie przeprowadzenie badań środowiskowych pozwala również tak dobrać metodę remediacji, aby efektywny czas jej realizacji był podobny do czasu trwania prac metodami ex-situ czy on-site. Technologie in-situ są. bezinwazyjne i w pełni przyjazne środowisku, co czyni je dużo bardziej atrakcyjnymi, jeżeli chodzi o remediację. Należy pamiętać, że w celu przeprowadzenia remediacji – niezależnie, czy jest to in-situ, on-site czy ex-situ – niezbędne jest uzyskanie decyzji Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Decyzję zostaw specjalistom
Czynnikami decydującymi o powodzeniu realizacji inwestycji są przede wszystkim świadomość problemu, jakim jest zanieczyszczenie gruntu, oraz szybkość działania. Dlatego przed rozpoczęciem inwestycji należy dowiedzieć się jak najwięcej o przeszłości przemysłowej obszaru i jak najwcześniej zdecydować się na badanie gruntu oraz wody gruntowej, a w razie potrzeby – na ich oczyszczenie. Ponadto należy pamiętać, że źródło zanieczyszczenia może znajdować się na działce i oddziaływać też na sąsiednie, co niekiedy wiąże się z roszczeniem sąsiadów w zakresie remediacji również ich działek. Najbardziej opłacalna finansowo i uwzględniająca potrzeby środowiskowe jest remediacja wykonywana na miejscu zanieczyszczonego obszaru. Proces ten może trwać od kilku tygodni do nawet kilku lat – w zależności od specyfiki problemu, ale koszty są zdecydowanie niższe niż przy remediacji poza tym terenem. Oczywiście dobór metody usuwania niebezpiecznych substancji z gruntu i wody gruntowej zależy od wielu czynników. Należy pozostawić go ekspertom, którzy od początku do końca przeprowadzą nas przez proces dawania drugiego życia terenom zdegradowanym.
