Norman Foster dla Warszawy

Budowa biurowca miała się rozpocząć w drugiej połowie 1998 roku i potrwać 18 miesięcy. Inwestycję wstrzymały jednak, na blisko trzy lata, roszczenia hrabiego Jana Zamoyskiego do gruntów przy Teatrze Wielkim

Biurowiec Metropolitan - Warszawa, północna pierzeja Placu Piłsudskiego
Autorzy: Foster and Partners przy wspólpracy pracowni JEMS Architekci sp. z o.o.
Inwestor: Hines Polska
Powierzchnia całkowita: około 66.900 m2
Koszt inwestycji: 110 mln. dolarów

Działka na tyłach Teatru Wielkiego ma długą historię.  Pierwsze próby zabudowania przestrzeni sięgają roku 1988, kiedy miał miejsce konkurs architektoniczny na Centrum Hotelowo-Kongresowe "Orbis". Pierwszą nagrodę realizacyjną otrzymał wówczas projekt pracowni JEMS Architekci. W ciągu paru lat po rozstrzygnięciu konkursu "Orbis" wycofał się, a amerykańska firma EAT, po długotrwałych poszukiwaniach nowego operatora sieci hotelowej, wybrała Hiltona. Już w 1992 roku Hilton także się wycofał, a na potrzeby inwestycji powstała spółka założona przez miasto, dzielnicę Śródmieście, firmę Maculan International z Wiednia, sieć hotelową Kempiński i EAT. Pracownia JEMS rozpoczęła prace nad projektem koncepcyjnym hotelu "Opera". W 1994 roku nowoprojektowany obiekt otrzymał zgodę lokalizacyjną, ale rok później generalny konserwator zabytków podważył decyzję wojewódzkiego konserwatora, który zaakceptował formę budynku. Na domiar złego w 1996 roku ogłoszono publicznie bankructwo austriackiego Maculan Holding AG. W tym samym roku Kępiński się wycofał. Na przełomie 1997 i 1998 roku gmina Centrum zawiązała spółkę kapitałową z amerykańską firmą developerską Hines, która wykupiła od syndyka udziały Maculana. Projekt inwestycji powierzono pracowni światowej sławy architekta lorda Normana Fostera i firmie JEMS Architekci. Budowa biurowca miała wystartować w drugiej połowie 1998 roku i zakończyć się 18 miesięcy później. Inwestycję wstrzymały jednak, na blisko trzy lata, roszczenia hrabiego Jana Zamoyskiego do gruntów przy Teatrze Wielkim.
Z perspektywy trzynastoletniej historii inwestycji przy placu Piłsudskiego datę 19 września 2001 roku można nazwać świętem. Tego dnia bowiem ostatecznie ruszyła budowa biurowca "Metropolitan". Jej planowe zakończenie ma nastąpić latem 2003 roku... Ale lepiej jeszcze nie zapeszać.

Lord Norman Foster, urodzony w Menchesterze w 1935 roku, studiował architekturę na University of Manchester I na Uniwersytecie Yale. Po krótkiej współpracy z Buckminsterem Fullerem założył "Team" z sir Richardem Rogersem, a w 1967 roku stworzył Foster Associates - firmę znaną dziś jako Foster and Partners, posiadającą swoje biura na całym świecie. W 1990 roku otrzymał tytuł szlachecki. Ważniejsze realizacje lorda Normana Fostera to: Sainsbury Centre przy University of East England w Norwich (1978), centrum dystrybucji Renault w Swindon (1983), wieżowiec Hong Kong and Shanghai Bank w Hongkongu (1986), terminal w porcie lotniczym Stansted (1981-91), nakwyższy drapacz chmur Europy - centrala Commerzbank we Frankfurcie nad Menem. Foster jest autorem wielu kontrowersyjnych zestawień nowoczesnych struktur z zabytkami najwyższej klasy (m.in. kopuła berlińskiego Reichstagu, przebudowa dziedzińca British Museum w Londynie, centum kultury Carree d`Art w Nimes obok antycznej świątyni Maison Carree). Ma też na swoim koncie ponad 140 nagród i wyróżnień za wybitne osiągnięcia w dziedzinie architektury, m.in. Królewski Złoty Medal za Architekturę (1983), Europejską Nagrodę im. Miesa van der Rohe, złoty medal przyznawany przez Francuską Akademię Architektury, złoty medal za rok 1994 od Amerykańskiego Instytutu Architektów.
Plac Piłsudskiego w Warszawie jest miejscem wyjątkowym. Swój niemal sakralny charakter zawdzięcza znajdującemu się w arkadach zrujnowanej kolumnady pałacu Saskiego Grobowi Nieznanego Żołnierza - pomnikowi mającemu ogromne znaczenie dla Polaków. Plac jest miejscem licznych ceremonii i uroczystości państwowych. Najważniejsze elementy tworzące niegdyś centrum tego unikalnego założenia - pałace Saski i Brühla - zostały zburzone podczas ostatniej wojny. Ten sam los spotkał tworzące północną pierzeję placu, dziewiętnastowieczne kamienice czynszowe. Od lat pojawiają się jednak propozycje odbudowy pałaców Saskiego i Brühla w ich historycznym kształcie. Rozważane są również idee zlokalizowania na placu od północy i południa pawilonów, które znajdowałyby się w miejscu dawnych stajni -- oficyn pałacu Saskiego. Działkę na tyłach Teatru Wielkiego, ograniczoną przebiegiem ulic Moliera i Wierzbowej, przeznaczono pod budowę nowoczesnego obiektu uzupełniającego zrujnowaną tkankę miejską.

Projektowany przez biura Foster and Partners i JEMS Architekci budynek biurowy "Metropolitan" zamknie plac od strony północnej, zastępując otwarty parking przed tylną fasadą Teatru Wielkiego. Geometria budynku wpisana została w historyczny układ urbanistyczny. Zaprojektowano obiekt wielofunkcyjny, z powierzchnią biurową na piętrach, usługami w parterze oraz otwartym dziedzińcem centralnym. Jego forma nawiąże do otaczających zabytków. Zewnętrzne fasady biurowca stworzą pierzeje ulic Wierzbowej, Moliera i placu Piłsudskiego w ich przedwojennym przebiegu.
Budynek zaprojektowano na planie zbliżonym do pięciokąta foremnego z zaokrąglonymi narożnikami. Centralną część rzutu wypełnia wewnętrzny dziedziniec na planie koła. Wysokość obiektu została określona zgodnie z zaleceniami Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w taki sposób, aby biurowiec wpisywał się w otaczającą zabudowę - zarówno istniejącą, jak i projektowaną.
Parter biurowca ma pomieścić ogólnodostępną przestrzeń użytkową przeznaczoną pod biura, drobny handel, gastronomię. Usługi na parterze mają być otwarte dla publiczności, a rozwinięciem ich programu będą letnie ogródki urządzone w obrębie wewnętrznego dziedzińca. Elewacja parteru od strony ulicy zostanie wycofana względem linii fasady kondygnacji wyższych, tworząc różnej głębokości podcień z kolumnami wzdłuż ulic. Ściany zewnętrzne parteru otrzymają formę bezbarwnych przeszkleń wypełniających całą wysokość kondygnacji.
Kolejne piętra przeznaczone będą pod wynajem dla biur, zagospodarowanych zgodnie z odrębnym projektem aranżacji. Kondygnacje od 3. do 6. stanowić mają piętra powtarzalne o charakterze open space. Kondygnacja 7. zostanie wycofana względem płaszczyzny fasady, tworząc rodzaj tarasu niedostępnego dla użytkowników budynku. Na dachowej 8. kondygnacji, wokół trzonów instalacyjno-kominowych, znajdą się urządzenia techniczne związane z instalacjami wentylacyjnymi i klimatyzacją oraz maszynownie dźwigów. Elementy te zostaną obudowane lekkimi konstrukcjami osłaniającymi i wycofane znacznie w stosunku do linii fasady. Z założenia mają być niewidoczne z niewielkiej odległości. Cały budynek połączy wspólna przestrzeń dwóch kondygnacji podziemi z parkingiem i pomieszczeniami technicznymi.
Wszystkie elewacje zewnętrzne budynku (od strony ulic) zaprojektowano przy użyciu jednolitego systemu fasadowego. Ich ogólna koncepcja została opracowana w oparciu o zasady sformułowane w wytycznych konserwatorskich. Elewacje skomponowano według klasycznej zasady trójpodziału tworzonego przez wyodrębniony parter, zasadniczy korpus o wysokości nawiązującej do historycznej zabudowy placu oraz wycofane wobec lica budynku transparentne kondygnacje dachowe.
Parterową elewację stanowić będą przeszklone witryny ze szkła oprawionego w profile aluminiowe. Przy wejściach do poszczególnych części budynku elewacje zaprojektowano z płyt szkła mlecznego, które "zawijają" się na planie półkola w kierunku drzwi i turnikietów wejściowych. Przejścia na dziedziniec obłożone zostaną okładziną kamienną, zestawioną ze stalą nierdzewną cokołu i kolumn.
Elewacje zewnętrzne powyżej parteru zaprojektowano z bezbarwnego przeszklenia wypełniającego pas wysokości całej kondygnacji (bez pośrednich podziałów poziomych), pasów międzypiętrowych z profili aluminiowych o przekroju litery "C" zwróconych na zewnątrz stroną otwartą oraz stanowiących pierwszy plan elewacji kamiennych płyt 325x50x12 cm, ustawionych prostopadle do elewacji. Ściany zewnętrzne od strony dziedzińca zaprojektowano analogicznie, pominięto jednak poziome gzymsy międzypiętrowe (zastąpiono je gładkimi panelami z mlecznego szkła) oraz kamienne płyty.
Wycofana ostatnia kondygnacja biurowa (poziom 7) ma być lekka i transparentna. Wykonana będzie z przeźroczystego, bezbarwnego szkła o podziałach zbliżonych do rytmu pozostałych fasad. Elewacja ta zwieńczona będzie cienkim paskiem paneli aluminiowych. Jeszcze bardziej cofnięta 8. kondygnacja techniczna zaprojektowana została w otoczeniu trzonów budynku. Jej elewacje tworzyć będą panele i żaluzje z anodowanego aluminium. Zwieńczenie ścian dziedzińca zaprojektowano jako transparentną attykę z żaluzji aluminiowych.
Cały budynek zostanie przystosowany dla niepełnosprawnych.
Projektowany obiekt o nieregularnym kształcie rzutu, zbliżonym do pięciokąta w podstawie, będzie miał maksymalne wymiary obrysu w planie ok. 152x120 m. Budynek o zasadniczej konstrukcji żelbetowej słupowo-płytowej bezbelkowej usztywniony zostanie trzema żelbetowymi trzonami instalacyjno-komunikacyjnymi, stanowiącymi obudowę klatek schodowych. Konstrukcje trzonów budynku, ciągłe w sensie konstrukcyjnym od fundamentów do poziomu 8, stanowić będą zasadniczy ustrój usztywniający, przenoszący obciążenia poziome na podłoże poprzez fundamenty i ściany szczelinowe. Obiekt otrzyma dwie kondygnacje podziemne i siedem nadziemnych o zasadniczej konstrukcji żelbetowej oraz ósmą techniczną o konstrukcji mieszanej. Konstrukcja dachu zarówno nad częścią użytkową jak i techniczną projektowana jest jako płaska struktura żelbetowa.
Realizacja części podziemnej będzie wykonywana w osłonie ścian szczelinowych, stanowiących później część głównego ustroju konstrukcyjnego budynku. Budynek będzie w całości posadowiony na płycie żelbetowej grubości 1,5 m, na rzędnej ok.+22,675 względem poziomu Wisły. Obrys części podziemnej budynku wykroczy w zróżnicowanym stopniu poza rzut kondygnacji nadziemnej.