Przejąć kontrolę nad kryzysem
Wstrzymywanie wcześniej planowanych inwestycji, trudności w uzyskiwaniu kredytów zarówno przez przedsiębiorstwa, jak i indywidualnych klientów banków, potwierdzają rosnący niepokój w gospodarce finansowej kraju. Skutki dekoniunktury na innych rynkach świata docierają już do Polski. Notujemy coraz znaczniejsze osłabienie tendencji wzrostowych w większości obszarów gospodarki. Dlatego władza przygotowała "Rządowy Plan Stabilności i Rozwoju".
Doświadczenia z poprzedniej recesji w budownictwie i badania statystyczne wskazują, że kryzys w budownictwie zaczyna się później, niż w innych dziedzinach gospodarki i trwa dłużej. Do debaty na temat sytuacji budownictwa, Polski Związek Pracodawców Budownictwa zaprosił także przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury. Poniżej kilka tez z pakietu antykryzysowego stworzonego przez ten resort.
Od trzeciego kwartału 2008 roku przedsiębiorstwa budowlane sygnalizowały pogorszenie koniunktury, a w listopadzie 2008 – wszystkie wskaźniki charakteryzujące koniunkturę wyraźnie się obniżyły. Obecnie, co czwarta firma budowlana nie przynosi zysku. Zatory płatnicze, trudności z pozyskiwaniem kredytów oraz wysokie podatki są istotną barierą dla przedsiębiorstw budowlanych. Firmy realizują mniej zadań, na rynku pojawiają się powracający z emigracji zarobkowej. Ceny produkcji, jak i samych materiałów budowlanych maleją. Podczas gdy w mieszkaniówce już coraz wyraźniej widać skutki kryzysu, to w budownictwie infrastrukturalnym i niektórych rodzajach budownictwa niemieszkaniowego osłabienie tempa wzrostu robót wynika raczej z przyczyn organizacyjnych i systemowych (np. nie zabezpieczenie wykupu terenu, zawiła procedura zamówień publicznych, i jak prawo – geodezyjne i kartograficzne, ochrony środowiska, budowlane, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Reasumując: realizacja zadań wymaga intensyfikacji robót budowlanych.
W związku z niestabilną sytuacją na światowych rynkach finansowych zarówno Rząd, jak i Narodowy Bank Polski, powzięły działania służące wzmocnieniu stabilności gospodarki Polski. Sejm przyjął rządowy projekt nowelizacji o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Fundusz będzie mógł zaciągać pożyczki z budżetu państwa). W Sejmie jest również projekt ustawy o udzieleniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym.
Ważnym elementem zmian służącym wzmocnieniu popytu inwestycyjnego jest przyspieszenie realizacji inwestycji współfinansowanych z Funduszy Unijnych, m.in. poprzez zwiększenie elastyczności przepisów prawa dotyczących realizacji inwestycji. Kluczowe dla ułatwienia dostępu do kredytów małym i średnim przedsiębiorstwom będzie wprowadzanie pakietu wzmocnienia systemu poręczeń kredytowych poprzez połączenie Funduszu Poręczeń Unijnych, Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych i Krajowej Grupy Poręczeniowej. Pakiet przewiduje również podniesienie kapitału Banku Gospodarstwa Krajowego, jako podmiotu wspierającego proces obsługi poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa.
Dla przyspieszenia inwestycji realizowanych za pośrednictwem instytucji publicznych oraz finansowanych poprzez fundusze strukturalne i Fundusz Spójności w 2009 roku, istotnym jest zwiększenie planowanej kwoty wyznaczonej na cel wydatków kwalifikowanych, certyfikowanych przez Komisję Europejską. Z wysiłkami na rzecz przyspieszenia wydatków strukturalnych współgra także pakiet działań antykryzysowych, deklarowanych po stronie KE, który wprowadza możliwość rozliczania kosztów ogólnych w programach współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na zasadzie ryczałtu, jak to ma miejsce dotychczas w programach Europejskiego Funduszu Społecznego – co powinno przyczynić się do szybszego wydatkowania środków europejskich.
Pakiet antykryzysowy przewiduje również rozszerzenie skali możliwych zaliczek dla beneficjentów projektów nawet do 100% wartości projektu. Ważnym elementem jest wprowadzenie wyższej ulgi inwestycyjnej dla nowo zakładanych firm. Firma rozpoczynająca swoją działalność będzie mogła wpisać w swoje koszty wszystkie wydatki ponoszone na inwestycje do wysokości 100 tys. euro w latach 2009-2010 (dotychczas było to 50 tys. zł za jeden rok). Ten element wsparcia jest skierowany szczególnie na podmioty, które mogą odczuć najbardziej spowolnienie gospodarcze i jest elementem, który można wdrożyć natychmiast.
Wprowadzony zostanie system ułatwień dla podmiotów prowadzących działalność innowacyjną i rozwojową. Obecnie jest to możliwe poprzez amortyzację 12-miesięczną , albo poprzez jednorazowy odpis, ale dopiero po ukończeniu tych prac. Wstrzymanie rozliczania kosztów do czasu ich zakończenia było bardzo niekorzystne, szczególnie w przypadku wieloletnich prac badawczych. Wówczas podatnik, do czasu zakończenie procesu, nie rozpoznaje dla celów podatkowych faktycznie poniesionych kosztów na rozwój produktów, procesów czy projektów. Z tego względu, umożliwienie przedsiębiorcom pełnego i bieżącego rozliczania ponoszonych kosztów, już w trakcie trwania tych prac może przyczynić się do istotnego wsparcia prorozwojowego.
Pod kierunkiem Ministra Finansów Rząd powołał specjalny zespół analizujący sytuację i zachodzące procesy, przedstawiając rekomendacje Radzie Ministrów. Zadaniem zespołu będzie także stały kontakt ze środowiskami społecznymi, biznesowymi i bankowymi w celu wymiany informacji i poszukiwania wspólnych propozycji wspomagających gospodarkę.
