Nowe Prawo budowlane może za rok, Kodeks budowlany później
Obecnie obowiązujące Prawo budowlane było nowelizowane ponad 80 razy. Jak twierdzą znawcy, nie da się już poruszać w gąszczu zagmatwanych przepisów, problemy mają również prawnicy. Od kilku lat mówi się o konieczności sformułowania nowego Prawa budowlanego, ale dopiero teraz sprawa ruszyła do przodu.
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej (MTBiGM) zorganizowało na Politechnice Warszawskiej tzw. prekonsultacje w sprawie założeń nowego Prawa budowlanego i nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Byli na niej obecni przedstawiciele niemal wszystkich organizacji, stowarzyszeń urzędów i instytucji merytorycznie związanych z procesem budowlanym, a także przedstawiciele samorządów i zawodów, bez których nie da się nic wybudować, począwszy od geodetów, przez architektów po wykonawców. Była to już czwarta, podsumowująca prekonsultacje konferencja (poprzednie odbyły się w maju 2012 w Gdańsku, Rzeszowie i Wrocławiu) i do dyskusji przedłożono projekt założeń, który uwzględniał wcześniejsze sugestie i propozycje.
Prawo budowlane musi uwzględniać interesy różnych grup (np. inwestor, projektant, architekt, wykonawca, nadzór budowlany, urbanista) uczestniczących w procesie inwestycyjnym, dlatego nie da się każdej z nich zadowolić w pełni. Państwo natomiast musi ingerować w proces inwestycyjny, bo musi stać na straży nadrzędności interesu publicznego.
Obowiązujące Prawo budowlane powstawało na początku lat 90. ub.w., gdy dopiero raczkowała gospodarka wolnorynkowa i nikomu się nie śniło członkostwo w Unii Europejskiej, stąd postępująca anachroniczność przepisów budowlanych. Zresztą, może to również jakaś historyczna cykliczność, bo tak się składa, że w Polsce, od okresu międzywojennego gdy zostało spisane pierwsze prawo budowlane, co 20 lat było tworzone na nowo. A zatem w 2014 roku powinny już obowiązywać zreformowane przepisy. A jakie one będą?
Na pewno nastąpi ich deregulacja i zmniejszenie represyjności rozwiązań. W obecnym prawie doszliśmy już chyba do granic regulacji, które wchodzą w kompetencje zagadnień regulowanych wiedzą zawodową. Mamy też długie listy co wolno, a teraz będą krótkie listy czego nie wolno. Zapowiadane jest ograniczenie do niezbędnego minimum liczby wymaganych zgód i uzgodnień, które trzeba zebrać przed rozpoczęciem budowy. Pozwolenie na budowę będzie wymagane tylko w konkretnych przypadkach.
Jak powstaje nowe Prawo budowlane
Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, jako organ z inicjatywą ustawodawczą przygotuje założenia do nowego prawa budowlanego oraz nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jak zapowiedział Janusz Żbik, podsekretarz stanu w MTBiGM i przewodniczący Zespołu ds. projektu założeń do ustawy Kodeksu budowlany, oba dokumenty to pierwszy etap, który finalnie skończy się opracowaniem Kodeksu budowlanego. Ustawa i kodeks mają bowiem inne procedury legislacyjne. Ustawę może opracować dane ministerstwo, natomiast opracowanie kodeksu wymaga podjęcia prac przez międzyresortową komisję kodyfikacyjną.
Są już deklaracje rządu o powołaniu takiej komisji, ale MTBiGM nie chce tracić czasu i energicznie przystąpiło do opracowania założeń Prawa budowlanego, które potem „wchłonie” Kodeks budowlany.
Jeszcze w czerwcu, po uwzględnieniu propozycji zmian zgłoszonych podczas prekonsultacji środowiskowych, zostaną opracowane założenia do nowej ustawy Prawo budowlane i przekazane do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Nad tekstami ustawy i nowelizacji zagospodarowania przestrzennego prace mają się rozpocząć od września.
Gotowe projekty mają być przedłożone Komitetowi Rady Ministrów do 31 marca 2013. Wiceminister Janusz Żbik prognozuje, że jak wszystko przebiegnie bez zakłóceń, nowe prawo ma szansę być przyjęte przez Sejm w czerwcu i np. po półrocznym vacatio legis - zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2014.
Nie należy się jednak zbytnio do podanych terminów przywiązywać, bo jeśli chodzi o nowe Prawo budowlane, w przeszłości podobnych terminów było już kilka...
Prawo budowlane - założenia do założeń
Zanim założenia do Prawa budowlanego i nowelizacji ustawy o zagospodarowaniu nie nabiorą formy oficjalnego dokumentu, trzeba propozycje zapisów traktować z koniecznym dystansem. Jednak na podstawie sformułowanych już propozycji można poznać kierunek zmian. Oto niektóre z nich…
- Proponuje się wprowadzenie katalogu lokalnych planów zagospodarowania przestrzennego, pojawi się w nim – miejscowy plan zabudowy o uproszczonej procedurze sporządzania. Na terenach nieobjętych ustaleniami miejscowymi inwestor będzie mógł skorzystać z katalogu Krajowych Przepisów Urbanistycznych.
- Ma zostać zniesiona decyzja o warunkach zabudowy. Zostanie wprowadzona zasada, że budowę można rozpocząć na podstawie skutecznego zgłoszenia z dołączonym projektem budowlanym.
- Ustawa będzie zawierać listy obiektów, na budowę których trzeba będzie uzyskać pozwolenie na budowę, jakie nie wymagają przedłożenia projektu i jakie są zwolnione całkowicie z reglamentacji administracyjno-prawnej.
- Zostanie wprowadzona zasada, że roboty budowlane inne niż budowa nie wymagają ani pozwolenia, ani zgłoszenia (z wyłączeniem listy dla jakiego rodzaju robót będzie to konieczne.
- O likwidacji liczby wymaganych pozwoleń i zgód wspomnieliśmy wyżej.
- Jest propozycja, by tzw. „trzecia strona”, niezależna od projektanta i inspektora nadzoru technicznego, sprawdzała prawidłowość projektu i w przypadku większych obiektów odbierała poszczególne etapy budowy. W drugim wariancie projekt mógłby być sprawdzony przez osoby z odpowiednimi uprawnieniami a etapowy odbiór zapewnialiby inspektorzy nadzoru technicznego oraz projektanci sprawujący nadzór projektowy. To rozwiązanie oznaczałoby zaostrzenie zasad odpowiedzialności zawodowej.
- Użytkowanie obiektu budowlanego będzie poprzedzone zawiadomieniem o zakończeniem budowy.
- Nastąpi reorganizacja nadzoru budowlanego. Zmiany umożliwią nadzorowi budowlanemu zatrudnienie w organach stopnia podstawowego osób z uprawnieniami budowlanymi we wszystkich specjalnościach, tym samym na szczeblu podstawowym zostanie wprowadzonych ok. 100 inspektoratów okręgowych w miejsce dotychczasowych (prawie 400) inspektoratów powiatowych.
- Z rozporządzenia w sprawie warunków technicznych obiektów i ich usytuowania do ustawy zostaną transplantowane zasady sytuowania budynków ma działce, czy zniesie się możliwość uzyskania odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych…
Wiceminister Janusz Żbik oraz prof. Zygmunt Niewiadomski, kierownik Katedry Prawa Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej i przewodniczący Rady Opiniodawczo-Doradczej Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej do spraw projektu (pomysłodawca powstania Kodeksu budowlanego), obiecują, że już w czerwcu opracowane założenia do ustawy Prawo budowlane i nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (i niektórych innych kompatybilnych ustaw) zostaną przekazane opinii publicznej.
Ciekawe, jaki będzie odzew na proponowane zapisy poszczególnych środowisk i uczestników procesu budowlanego, bo przeprowadzone właśnie prekonsultacje rozbudziły emocje wszystkich, z nadzieją na przechylenie wagi w ich stronę…
