Zasoby naturalne na prywatnej działce. Czy można pozyskiwać z własnej działki piasek, żwir, węgiel, gaz, rudy metali?
Zasoby naturalne takie jak gaz ziemny, rudy metali, węgiel czy żwir na ogół stanowią własność państwa. Oznacza to, że nawet gdy złoża znajdują się na prywatnej działce, właściciel nie może swobodnie z nich korzystać. Sprawdź, co prawo mówi o surowcach naturalnych.
Spis treści
- Zasoby naturalne na prywatnej działce – kto jest ich właścicielem?
- Surowce objęte własnością górniczą – czego nie wolno pozyskiwać bez koncesji?
- Zasoby naturalne nieobjęte własnością górniczą – zasady pozyskiwania
Zasoby naturalne na prywatnej działce – kto jest ich właścicielem?
Zgodnie z polskim prawem większość surowców znajdujących się pod powierzchnią ziemi należy do Skarbu Państwa – są objęte tzw. własnością górniczą. Decydują o tym m.in. takie akty prawne jak ustawa o ochronie przyrody oraz ustawa prawo geologiczne i górnicze 2023. Oznacza to, że właściciel działki zwykle nie może pozyskiwać z niej surowców. Przyczyną zakazu jest ochrona złóż strategicznie istotnych dla Polski.
Do legalnego wydobycia konieczna jest bowiem koncesja, której udziela państwo. Ponieważ zaś przepisy o koncesjach skonstruowano z myślą głównie o wielkich przedsiębiorstwach, osoba prywatna w praktyce nie ma możliwości uzyskania takiej zgody na wydobycie.
– O koncesję możesz się starać, jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, także z kapitałem zagranicznym – podaje strona biznes.gov.pl. – Minister właściwy do spraw środowiska udziela koncesji na wydobywanie dla większości kopalin objętych własnością górniczą.
Warto dodać, że konieczność uzyskiwania koncesji nie dotyczy takich sytuacji jak m.in. pozyskiwanie okazów skał i minerałów do celów naukowych czy kolekcjonerskich, wydobywania kruszywa podczas stanu klęski żywiołowej (w celu zabezpieczenia przed powodzią) oraz wykonywania poza obszarami górniczymi wykopów i odwiertów do 30 m głębokości w celu wykorzystania ciepła Ziemi.
Za nielegalne wydobycie surowców art. 177 prawa geologicznego i górniczego przewiduje karę grzywny do 5000 zł lub aresztu do 30 dni.
Zobacz też: Najwyższe budynki mieszkalne Warszawy
Autor: Szymon Starnawski / Grupa Murator
Projekt wieżowca wyszedł spod ręki słynnego architekta Daniela Libeskinda i reprezentuje znamienny dla jego pracowni język dynamicznych form.
Surowce objęte własnością górniczą – czego nie wolno pozyskiwać bez koncesji?
Większość najcenniejszych surowców znajdujących się pod ziemią lub na jej powierzchni objęta jest zakazem pozyskiwania bez zgody Skarbu Państwa. W praktyce oznacza to, że właściciel gruntu nie skorzysta z posiadanych złóż np. węgla czy gazu ziemnego. Nie ma przy tym znaczenia głębokość, na jakiej znajdują się zasoby naturalne.
Lista surowców objętych własnością górniczą, których nie wolno pozyskiwać bez koncesji, to:
- węgiel kamienny,
- węgiel brunatny,
- metan jako kopalina towarzysząca,
- gaz łupkowy,
- ropa naftowa,
- rudy metali (poza darniowymi rudami żelaza),
- metale w stanie rodzimym,
- rudy pierwiastków promieniotwórczych,
- gips,
- anhydryt,
- siarka rodzima,
- kamienie szlachetne,
- gazy szlachetne,
- sól kamienna,
- sól potasowo-magnezowa,
- pierwiastki ziem rzadkich,
- węglowodory,
- wody termalne,
- solanki,
- wody lecznicze.
Warto pamiętać, że własnością górniczą objęte są także wszelkie kopaliny ze złóż podmorskich w granicach obszaru morskiego Polski.
Zasoby naturalne nieobjęte własnością górniczą – zasady pozyskiwania
Jeśli dany surowiec nie jest objęty własnością górniczą, prywatny właściciel może je pozyskiwać z działki, na której (lub pod którą) się znajdują. Na ogół jednak nie można robić tego w pełni swobodnie – obowiązują określone zasady.
W przypadku piasku i żwiru pozyskiwanie ich z własnego gruntu jest dozwolone, ale w ograniczonej ilości. Osoba posiadająca prawo własności działki lub działkę w użytkowaniu wieczystym może pozyskać maksymalnie 10 m3 materiału rocznie. Co więcej, o zamiarze pozyskiwania surowca należy powiadomić lokalny nadzór górniczy na co najmniej 7 dni przed wydobyciem, określając czas i miejsce wydobycia.
Pozyskiwanie piasku i żwiru nie może się odbywać z wykorzystaniem materiałów wybuchowych i nie może naruszać przeznaczenia nieruchomości.
Z kolei zasoby naturalne takie jak kreda, piaskowiec i granit można pozyskiwać, jeśli uzyska się koncesję od starosty województwa. Jest to prostsze niż w przypadku koncesji wydawanych przez państwo, ale nadal dość skomplikowane. Starosta może udzielić koncesji, jeżeli:
- pozyskiwanie surowca będzie odbywać się metodą odkrywkową, bez stosowania materiałów wybuchowych,
- złoże surowca zajmuje powierzchnię maksymalnie 2 ha,
- w ciągu roku zostanie pozyskane nie więcej niż 20 000 m3 kopaliny.
Powyższe zasady dotyczą także innych niż wymienione kopalin nieobjętych własnością górniczą.
