Emerytury czerwcowe od 2009 roku - kiedy wyrównają? Komu należy się wyrównanie emerytury?
Co z emeryturami czerwcowymi z poprzednich lat? Przypomnijmy, że w listopadzie 2023 Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją sposobu wyliczania wysokości świadczenia osobom, które przechodziły na emeryturę w czerwcu w latach 2009-2019. Co oznacza dla nich ten wyrok? Kiedy ZUS wypłaci wyrównanie emerytur czerwcowych?
Spis treści
- Co to jest emerytura czerwcowa?
- Jak zmieniały się przepisy dotyczące emerytur czerwcowych?
- Czy będzie wyrównanie czerwcowych emerytur? Wyrok TK
- Kiedy wyrównają emerytury czerwcowe?
Co to jest emerytura czerwcowa?
Czerwiec był do 2019 r. najmniej korzystnym miesiącem na złożenie wniosku o emeryturę. Wyliczona w tym miesiącu emerytura była najniższa w ciągu roku. To wynik waloryzowana jej wysokości tylko w skali roku, a pozbawiania waloryzacji kwartalnych. Kwota składek ubezpieczonych, tych którzy składali wnioski do ZUS w czerwcu była podwyższana tylko o roczny wskaźnik waloryzacji. Emerytury były więc niższe o kolejne waloryzacje przeprowadzane od czerwca do grudnia.
Szacuje się, że przeciętnie emerytura wyliczona w czerwcu była niższa o 200 – 300 zł od świadczenia z innych miesięcy. To trwała strata, której nie można było odrobić do końca życia. Była to pułapka, której nie uświadamiali sobie często świadczeniobiorcy. Ten błąd był dobrze znany ustawodawcom, a mimo to przez wiele lat nic z tym nie robiono. ZUS sugerował jedynie osobom składającym wnioski, aby nie robiły tego w czerwcu.
Jak zmieniały się przepisy dotyczące emerytur czerwcowych?
W 2021 r. wprowadzono nowe przepisy, dzięki którym składki ubezpieczonych przechodzących na emeryturę w czerwcu były rewaloryzowane zarówno w skali roku, jak i kwartalnie. Wprowadzona zmiana dotyczyła emerytur w tym i przyszłych latach, ale była wciąż krzywdząca dla czerwcowych emerytów z lat 2009 – 2019. W 2020 r. czerwcowi emeryci mieli obliczane świadczenia na takich zasadach jak ci składający wniosek w maju.
W związku z tym Sąd Okręgowy w Elblągu złożył w 2022 r. wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z konstytucją zasad emerytur czerwcowych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., uprawnionych do emerytur z nowego systemu emerytalnego. Rzecznik Praw Obywatelskich w stanowisku skierowanym do trybunału wniósł o uznanie zaskarżonego przepisu za niekonstytucyjny. Z kolei Prokurator Generalny wnosił o umorzenie sprawy. Trybunał Konstytucyjny ostatecznie orzekł niezgodność z konstytucją sposobu naliczania wszystkich emerytur w czerwcu z lat 2009 – 2019.
Czy będzie wyrównanie czerwcowych emerytur? Wyrok TK
Orzeczenie z 2023 nie ma skutków prawnych. Zmiany w prawie, dzięki którym wszyscy świadczeniobiorcy będą traktowani na równych zasadach musi przeprowadzić ustawodawca. Kiedy Sejm i Senat zajmą się tą sprawą jeszcze nie wiadomo. Nie regulują tego przepisy i ustawy, należy mieć nadzieję, że nastąpi to niezwłocznie.
Kiedy wyrównają emerytury czerwcowe?
Zgodnie z ostatnimi doniesieniami, rząd rozpoczął prace mające na celu naprawienie błędów wobec osób, które przechodziły na emerytury w czerwcu w latach 2009–2019. jednak ponowne przeliczenie ponad 97 tysięcy emerytur i wypłata należnych pieniędzy to wielkie wyzwanie finansowe. To nie tylko obliczenie nowej podstawy emerytur, ale ich kolejne waloryzacje i odsetki, które w przypadku emerytur czerwcowych z 2009 r. obejmują aż 14 lat. Rzecznik ZUS Paweł Żebrowski przekazał PAP, że koszt przeliczenia świadczeń osobom, które w latach 2009 – 2019 przechodziły w czerwcu na emeryturę wyniósłby ok. 260 – 280 mln zł rocznie. Koszt wyrównań może wynieść nawet ok. 1,6 mld zł.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przewiduje wzrost wydatków na emerytury w ciągu najbliższych dziesięciu lat na 2,8 mld zł. Jedno jest pewne, że osoby uprawnione do zwiększenia świadczeń otrzymają je. Jeśli Sejm zajmie się tym szybko, to być może cała operację uda się przeprowadzić jeszcze w 2024 r. Czas ma tu duże znaczenie, bo sprawa dotyczy ludzi w podeszłym wieku. Orzeczenie Trybunału otwiera też możliwości wytoczenia sprawy sądowej o przyznanie należnych pieniędzy. Kto nie chce czekać na decyzje ustawodawcze może sprawę skierować do sądu. Jednak i w tym wypadku droga dochodzenia swych praw może być długotrwała.
