Czy technikum wlicza się do stażu pracy? Czy technikum wlicza się do lat pracy do emerytury?

Panuje powszechne przekonanie, że aby otrzymać emeryturę trzeba osiągnąć określony staż pracy. Na ten staż składają się okresy składkowe i nieskładkowe, a do tej drugie kategorii zalicza się między innymi okres nauki. Dodatkowo staż pracy kojarzony jest głównie z ustalanym dla celów urlopowych. Czy dla celów emerytalnych jest podobnie? Czy technikum wlicza się do emerytury?

Spis treści

1. Staż pracy: na ile jest ważny przy ustalaniu prawa do emerytury
2. Staż pracy przy ustalaniu kapitału początkowego
3. Jak staż pracy wpływa na prawo do minimalnej emerytury
4. Czy lata nauki w technikum zostaną uwzględnione jako staż pracy?

Czy ukończenie technikum wpłynie na prawo do emerytury i jej wysokość?

Staż pracy: na ile jest ważny przy ustalaniu prawa do emerytury

Udokumentowanie odpowiedniego stażu pracy: 20 lat w przypadku kobiety lub 25 lat w przypadku mężczyzny jest niezbędne, by po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego – 60 lat kobieta, 65 lat mężczyzna – otrzymać emeryturę w starym systemie. Dotyczy on osób urodzonych do 31 grudnia 1948 roku.

Jak łatwo policzyć, zdecydowana większość takich osób od kilkunastu lub co najmniej od kilku lat już znajduje się na emeryturze. Jeśli ktoś nie udokumentował odpowiedniego stażu, ma szansę jeszcze to zrobić już po osiągnięciu wieku emerytalnego gdyż dopiero spełnienie jednocześnie obu warunków da mu prawo do emerytury.

W przypadku osób wnioskujących o emeryturę na nowych zasadach, a więc urodzonych od 1 stycznia 1949 r., staż pracy nie warunkuje samego prawa do emerytury – tę otrzyma, najwyżej w bardzo niskiej wysokości, każdy kto płacił składkę na ubezpieczenie emerytalne przez dowolny okres. Oczywiście staż pracy pośrednio wpływa na samą wysokość emerytury – im dłuższy okres pracy czyli płacenia składek, tym większe kwoty zgromadzone na koncie i subkoncie ZUS, a w konsekwencji w przyszłości – wysokość świadczenia.

Staż pracy z kolei ważny jest z dwóch innych powodów:

• przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego dla osób, które pracowały przed 1 stycznia 1999 roku i w związku z tym mają prawo do wystąpienia z wnioskiem o ustalenie takiego kapitału,
• osiągnięcie stażu pracy, analogicznego jak w przypadku emerytur ze starego systemu, daje gwarancję otrzymywania emerytury w minimalnej wysokości, co ważne jest szczególnie dla osób, które chociażby ze względu na niskie wynagrodzenie zgromadzą na kontach emerytalnych w ZUS stosunkowo niewielkie kwoty.

Staż pracy przy ustalaniu kapitału początkowego

Osoby, które pracowały przed wejściem w życie reformy emerytalnej, a więc przed 1 stycznia 1999 r. mają prawo do ustalenia kapitału początkowego. Wynika to z faktu, że w starym systemie ZUS nie ewidencjonował składek na ubezpieczenie emerytalne na indywidualnych kontach, trzeba więc ustalić jakąś kwotę kapitału emerytalnego za te lata, która będzie wpływała w przyszłości na wysokość emerytury jaką ZUS każdej takiej osobie wyliczy.

Sposób ustalania tego kapitału jest bardzo skomplikowany i bardzo szczegółowo opisany w przepisach prawa. Tu poprzestańmy na stwierdzeniu, że na jego ostateczną kwotę składają się tzw. część socjalna oraz okresy składkowe i nieskładkowe. Każda z nich wyliczana jest innym sposobem, ale staż pracy ma tu duże znaczenie.

Po pierwsze – udokumentowany okres pracy i osiągane w tym czasie zarobki decydują o wysokości tej części kapitału początkowego. Po drugie okres pracy wpływa na wysokość okresu nieskładkowego, który jest brany pod uwagę, a za który też ustalana jest część kapitału początkowego. Obowiązuje bowiem generalna zasada, w myśl której suma okresów nieskładkowych branych pod uwagę przy ustalaniu kapitału początkowego nie może być większa niż jedna trzecia okresów składkowych. Jest to ważne szczególnie dla osób, które udokumentują dużo okresów nieskładkowych – by od wszystkich ZUS naliczył kapitał początkowy, potrzebny jest wtedy odpowiednio długi okres składkowy, a więc głównie przepracowanych lat i miesięcy.

Ponadto im dłuższy okres nieskładkowy zostanie zaliczony do stażu, w tym większym zakresie wpłynie on na wysokość socjalnej części kapitału początkowego.

Jak staż pracy wpływa na prawo do minimalnej emerytury

Odpowiedni staż pracy: 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, zarówno dla osób starszych, którym ustalany jest kapitał początkowy jak i tych, które składki emerytalne płacić zaczęły dopiero od 1999 r., ważny jest dla zagwarantowania emerytury w wysokości co najmniej minimalnego świadczenia. Przypomnijmy, że od 1 marca 2024 r. jest to 1780,96 zł.

Kto ma zgromadzone stosunkowo nieduże kwoty na koncie i subkoncie w ZUS, temu przy ustalaniu świadczenia może być wyliczona kwota niższa od minimalnej emerytury – jest ona bowiem wynikiem podzielenia zsumowanych kwot na kontach w ZUS przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia. Wtedy senior mający odpowiedni staż pracy dostanie emeryturę w minimalnej wysokości, a ten, który stażu nie ma – w wysokości dokładnie takiej jaka wyszła z operacji matematycznej.

Czy lata nauki w technikum zostaną uwzględnione jako staż pracy?

Generalnie okres nauki może być kwalifikowany do okresów nieskładkowych. Niestety, dotyczy to wyłącznie osób, które ukończyły studia wyższe. W ich przypadku jako okres nieskładkowy może być zaliczony okres studiów – maksymalnie tyle, ile wynika z programu tych studiów, a więc cztery lub pięć lat. W praktyce jednak pod warunkiem, że okres składkowy jest odpowiednio długi – tu też bowiem obowiązuje zasada, że suma okresów nieskładkowych uwzględnianych przy ustalaniu stażów nie może być wyższa niż jedna trzecia okresów składkowych.

Wiele osób pozostaje w błędnym przekonaniu, że okres nieskładkowy do stażu pracy branego pod uwagę dla celów emerytalnych, może być wzięte do pięciu lat nauki w technikum. Bierze się to stąd, iż w taki właśnie sposób ustalany jest, zgodnie z art. 155 kodeksu pracy, staż pracy dla celów urlopu wypoczynkowego.

O ile właśnie dla prawa do płatnego urlopu, okresu wypowiedzenia umowy o pracę czy nagrody jubileuszowej – a nawet odprawy emerytalnej – w stażu pracy uwzględnia się okres całej nauki, w tym 5 lat technikum, a za studia np. liczy się lat 8, o tyle przy stażu pracy dla celów emerytalnych, jako okres nieskładkowy, zalicza się wyłącznie okres „nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów”.

Zbigniew Biskupski