Certyfikat FSC na produktach z drewna - czym jest i dlaczego jest tak ważny?
Certyfikat FSC z symbolem drzewka jest obecny na produktach drewnianych czy papierowych w Polsce i na świecie od połowy lat 90. Wybierając tak oznakowane produkty, konsumenci mają pewność, że surowiec drzewny użyty w produkcie pochodzi z z odpowiedzialnie zarządzanych lasów, certyfikowanych w systemie FSC oraz innych odpowiedzialnych źródeł. Dla producentów, w tym dla polskiego przemysłu drzewnego, znak FSC stał się przepustką na rynki światowe.
Spis treści
- Certyfikat FSC - co to jest?
- FSC na świecie i w Polsce
- Co daje certyfikat FSC?
- Lasy Państwowe rezygnują z certyfikatu FSC
Certyfikat FSC - co to jest?
Forest Stewardship Council (FSC) to międzynarodowa organizacja not-for-profit, która wyznacza standardy dla odpowiedzialnej gospodarki leśnej, biorąc pod uwagę aspekty społeczne, ekologiczne i ekonomiczne. FSC tworzy i zarządza dobrowolnym systemem certyfikacji, który ma na celu zagwarantowanie, że drewno użyte do wytworzenia danego produktu pochodzi z odpowiedzialnego źródła. Kluczową zasadą tego systemu jest to, że każdy podmiot, który przejmuje dany materiał pochodzenia leśnego na własność, musi posiadać certyfikat i poddawać się corocznym audytom.
W ramach certyfikacji FSC funkcjonują dwa główne rodzaje certyfikatów:
- FSC FM (Forest Managment – gospodarka leśna) to certyfikat dla zarządców lasów, który jest potwierdzeniem, że gospodarują oni lasami w odpowiedzialny sposób, zgodnie ze standardami FSC.
- FSC CoC (Chain of Custody – łańcuch dostaw) to certyfikat przeznaczony dla całego spektrum przedsiębiorców branży drzewnej, papierniczej, firm handlowych, dystrybutorów, drukarni, wydawnictw itp.
System FSC zakłada, że każdy podmiot w łańcuchu dostaw - od lasu po ostatecznego producenta - powinien być certyfikowany. Tylko w takim przypadku produkt końcowy może być sprzedawany jako certyfikowany i oznaczony logo FSC. Oznacza to, że zarówno zarządca lasu, jak i każdy podmiot w łańcuchu dostaw co roku przechodzi audyt pod kątem spełniania wymogów standardów. Za przeprowadzenie audytów i certyfikację FSC FM i FSC CoC odpowiadają niezależne od FSC, akredytowane jednostki certyfikujące.
FSC na świecie i w Polsce
Od powstania FSC minęło już 28 lat. W tym czasie system FSC stał się najbardziej zaufanym systemem certyfikacji odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Aktualnie powierzchnia certyfikowanych lasów obejmuje 215 milionów hektarów na całym świecie. W ramach systemu FSC funkcjonuje ponad 52 tys. certyfikatów łańcucha dostaw (FSC CoC), a prawie 1,6 tysiąca firm i organizacji posiada licencję promocyjną, która pozwala im promować produkty z etykietą FSC wśród swoich klientów (w Polsce są to m.in. główne sieci handlowe).
Nasz kraj był jednym z pierwszych krajów nie tylko w Europie, ale i na świecie, w których rozwinęła się certyfikacja FSC. Nie byłoby to możliwe bez pozytywnego i otwartego podejścia ze strony największego zarządcy lasów – Lasów Państwowych. Pod koniec lat 90. certyfikacją FSC zostały objęte lasy zarządzane przez RDLP w Krakowie, Gdańsku, Katowicach i Szczecinku.
Kiedy certyfikat FSC zdobyły niektóre regionalne dyrekcje Lasów Państwowych, Polska stała się jednym z liderów w zakresie promocji odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Duży dostęp do surowca certyfikowanego sprawia, że od wielu lat dynamicznie rośnie liczba certyfikowanych łańcuchów dostaw. Obecnie w Polsce jest już ponad 2,5 tys. certyfikatów łańcucha dostaw (FSC CoC), co oznacza wzrost o 65% w porównaniu do 2017 roku. Są to zarówno tartaki, papiernie, drukarnie, producenci mebli, płyt drewnopochodnych, paneli, jak i wielu innych przetwórców oraz firm handlowych.
Tak wysoka liczba certyfikatów FSC CoC daje Polsce trzecie miejsce na świecie (przed nami są tylko Chiny i Włochy). Ta liczba nadal dynamicznie rośnie, co świadczy o tym, że znak FSC jest atutem i daje polskim producentom przewagę konkurencyjną na rynku europejskim i światowym. Aż 40% produkcji polskiego przemysłu drzewnego trafia na eksport, przede wszystkim na rynek Unii Europejskiej, gdzie certyfikacja FSC jest powszechnie wymagana przez kupujących.
Rosnąca w naszym kraju liczba firm, które uzyskują certyfikat FSC jest pochodną szerokiego dostępu do certyfikowanego surowca z polskich lasów.. Całkowita powierzchnia lasów w Polsce wynosi 9,2 mln ha, z czego ponad 6,5 mln ha jest certyfikowane w systemie FSC, co daje Polsce 6. pozycję na świecie. Na powierzchnię certyfikowaną składają się lasy zarządzane przez 15 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych oraz 2 Leśne Zakłady Doświadczalne (stan na październik 2022 r.)..
Co daje certyfikat FSC?
Etykieta FSC na produkcie oznacza, że surowiec pochodzenia leśnego w nim zastosowany pozyskano w lasach certyfikowanych w systemie FSC, a więc w lasach zarządzanych zgodnie z wysokimi wymogami społecznymi i przyrodniczymi, a cały łańcuch dostaw podlegał szczegółowej kontroli na każdym etapie. Dla konsumenta znak FSC jest gwarancją, że dany produkt powstał z materiałów pochodzących z lasów, w których m.in. utrzymane są wartości przyrodnicze, respektowane są prawa społeczności lokalnych i prawa pracowników leśnych.
Badanie wykonane przez firmę Globescan w 2021 r. w 15 krajach na całym świecie, w tym w Polsce, pokazuje, że konsumenci wolą wybierać produkty pochodzące z odpowiedzialnych źródeł, a niezależna certyfikacja jest dla nich jednym z najważniejszych tego świadectw. Konsumenci postrzegają też pozytywnie firmy, które takie produkty sprzedają. Co często jest podkreślane przez firmy, certyfikat FSC pomaga spełniać zarówno wewnętrzne, coraz ambitniejsze cele środowiskowe i społeczne, jak również pomaga spełniać oczekiwania kontrahentów w kraju i za granicą.
Lasy Państwowe rezygnują z certyfikatu FSC
Ostatnio w branży głośno jest o rezygnacji poszczególnych regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych z certyfikacji FSC. Z certyfikatu zrezygnowała Łódź, Toruń i Gdańsk. W ramach łańcucha w Polsce certyfikowanych jest ponad 2,5 tys. firm przetwarzających drewno.
- Certyfikat FSC jest powszechnie znany, oczekiwany, klienci mają do niego zaufanie. Jeżeli nie będziemy mieli tej certyfikacji, zerwiemy łańcuch dostaw, nasze produkty wypadną z rynku. Mówimy o ogromnej liczbie produktów. Takimi decyzjami Lasy Państwowe zamykają naszym produktom drogę do światowych sieci handlowych, zauważa problem Rafał Szefler, dyrektor Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego.
I dodaje, że jeśli Lasy Państwowe dalej będą szły tą drogą, możemy stracić rynki zbytu. Przepadną zakontraktowane, opłacone już umowy. Utracimy wiarygodność. Brak tego certyfikatu to proszenie się o katastrofę.
Ze zdziwieniem przyjęliśmy komunikaty m.in. RDLP w Gdańsku i RDLP w Toruniu o rezygnacji z kontynuacji certyfikacji gospodarki leśnej w systemie FSC. Zaniepokojony przemysł drzewny zwraca uwagę, że ograniczenie dostępności surowca z certyfikatem FSC, w połączeniu z gwałtownie rosnącymi kosztami, zwłaszcza energii i drewna, może doprowadzić do znacznego spadku konkurencyjności polskich firm na rynkach światowych. Utrata wyróżnika, jakim jest znak FSC, może sprawić, zdaniem wielu firm, że utracą one klientów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Jednocześnie, biorąc pod uwagę, że FSC jest dobrowolnym systemem certyfikacji, szanujemy decyzję obu regionalnych dyrekcji i liczymy, że w przyszłości uda się nam kontynuować współpracę. Bardzo na to liczymy, zwłaszcza po tym, jak we wrześniu br. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych przekazała nam uwagi dotyczące wzoru umowy licencyjnej. Jest to umowa, którą każdy posiadacz certyfikatu podpisuje z FSC International. Jesteśmy otwarci na rozmowy i wypracowanie zapisów umowy satysfakcjonujących obie strony - zarówno Lasy Państwowe, jak i FSC. Liczymy na kontynuację dotychczasowej, ponad 25 letniej, dobrej współpracy z tak ważnym partnerem jakim są dla nas Lasy Państwowe.
Michał Kotarski, FSC
