Hydroizolacja fundamentów. Jak wykonać izolację przeciwwodną i wodochronną fundamentów?

Właściwa hydroizolacja fundamentów to podstawowy warunek uniknięcia późniejszych problemów z wilgocią. Hydroizolacja fundamentów jest szczególnie ważna w miejscach podmokłych. W takim przypadku izolacja wodochronna i przeciwwodna powinny być specjalnie zaprojektowane. Prezentujemy układy warstw hydroizolacyjnych dla konkretnych przypadków.

W artykule:

• Hydroizolacja fundamentów
• Hydroizolacja fundamentów - połączenie izolacji poziomej z pionową
• Hydroizolacja fundamentów - detal przejścia rurowego

Hydroizolacja fundamentów

Dla izolacji przeciwwodnej wymagane jest stosowanie minimum dwóch warstw polimerowej papy termozgrzewalnej. Norma DIN 18195 zaleca wykonanie takiej powłoki wodochronnej z papy na osnowie z siatki lub poliestru.

Izolację wodochronną budynków na terenach podmokłych przygotowuje się zazwyczaj z papy termozgrzewalnej, mas polimerowo-bitumicznych (mas KMB) lub hybrydowych. Całkowicie odgradza ona elementy nośne obiektu od wody gruntowej. Rozwiązanie to wymaga wykonania płyty z betonu podkładowego, na której położona zostanie powłoka uszczelniająca. Nie może to być wylewka z tzw. chudego betonu, lecz element konstrukcyjny o grubości adekwatnej do obciążeń (klasę betonu i grubość określa projektant).

Jeżeli funkcję izolacji na betonie podkładowym będzie pełniła masa KMB, to przy podwyższonej wilgotności, konieczne może być nałożenie szlamu uszczelniającego przed wykonaniem właściwej powłoki uszczelniającej.

Ściany fundamentowe są zazwyczaj murowane (z bloczków betonowych lub cegły) albo monolityczne żelbetowe. Podłoże pod warstwę hydroizolacji musi być nośne, równe i lekko porowate, wolne od gniazd żwirowych, spękań i nadlewek, kurzu oraz wszelkich materiałów, środków i warstw mogących zmniejszyć przyczepność (np. pozostałości po środkach antyadhezyjnych, mleczko cementowe). Bardzo istotne jest usunięcie zanieczyszczeń pyłowych. Jeżeli to niezbędne, należy wykonać warstwę wyrównującą, np. z zaprawy cementowej (istotne szczególnie przy hydroizolacji z materiałów rolowych przy podłożu z cegieł lub bloczków betonowych). To ostatnie podłoże zwykle bywa gruboziarniste, także przy izolacji z masy KMB lub hybrydowej może wymagać wyszpachlowania zaprawą cementową z dodatkiem polimerowej emulsji modyfikującej.

• Czytaj też: Folia kubełkowa

Wykonując izolację fundamentów z papy lub bitumicznej membrany samoprzylepnej trzeba pamiętać, że w przypadku warstw przeciwwodnych wymagane jest wykonanie minimum dwuwarstwowej powłoki wodochronnej z papy termozgrzewalnej na osnowie z tkaniny lub poliestru (uwaga: papa na osnowie z włókna szklanego może być stosowana jako warstwa środkowa w minimum trzywarstwowej hydroizolacji) lub minimum dwuwarstwowej powłoki wodochronnej z samoprzylepnej membrany bitumicznej.

Przy izolacji fundamentów z masy KMB lub hybrydowej trzeba pamiętać, że dla izolacji przeciwwodnej wymagana jest minimum 4-milimetrowa warstwa powłoki z wkładką zbrojącą (chyba że producent wprost nie zaleca jej stosowania), nakładaną w dwóch przejściach. Dla uzyskania skutecznej izolacji miarodajna jest zawsze grubość warstwy po wyschnięciu (4 mm), ale ze względu na zawartość części stałych grubość świeżej powłoki musi być większa (zawsze zgodna z kartą techniczną produktu).

Omówienia wymagają jeszcze warstwy ochronne i detale. Na powłoce hydroizolacyjnej na konstrukcyjnym betonie podkładowym układa się warstwę ochronną (np. 2 x folię) oraz wykonuje się np. wylewkę ochronną z betonu tej samej klasy co płyty konstrukcyjnej. Takie podłoże umożliwia dopiero położenie właściwej płyty dennej. Zamiast wylewki ochronnej można ułożyć np. dwie warstwy papy na osnowie tekturowej. Jej funkcją jest jedynie zabezpieczenie właściwej hydroizolacji przed uszkodzeniem podczas prac zbrojarskich i betonowania płyty dennej.

Na powierzchniach pionowych warstwą ochronną może być styropian, jeżeli natomiast ma ona pełnić rolę termoizolacji, należy zastosować polistyren ekstrudowany (XPS). Płyty termoizolacyjno-ochronne mogą być klejone do hydroizolacji masą bitumiczną, specjalną pianką lub układane na sucho. Istotne jest tylko to, żeby nie uszkodzić hydroizolacji przy zasypywaniu fundamentów.

Hydroizolacja fundamentów - połączenie izolacji poziomej z pionową

Szczelne połączenie izolacji poziomej z pionową wymaga pozostawienia zakładu. Warstwa na płycie dennej powinna być wysunięta poza zewnętrzne lico ściany na min. 10 cm (zalecane 15 cm). Należy zwrócić uwagę, że izolacja pionowa jest nakładana na wystający poza lico ściany pas izolacji poziomej. Musi być wykonana z takich materiałów, aby dało się je połączyć – w praktyce powinny być one bitumiczne. Musi też być czysta i nieuszkodzona, co wymusza zabezpieczenie wystającego pasa podczas stawiania ściany fundamentowej, np. przez przykrycie deską, styropianem itp.

Jeżeli izolacja pozioma i pionowa będą wykonane z papy, to sposób połączenia musi wyglądać tak jak na rysunku. Bezwzględnie trzeba zwrócić uwagę na fasetę (wyoblenie w narożniku o promieniu 4–6 cm, wykonane z cementowej zaprawy, najlepiej szybkowiążącej lub PCC) oraz kolejność układania warstw papy w samym narożniku.

Jeśli natomiast stosuje się materiały bezspoinowe typu masa hybrydowa czy masa KMB, to sposób konstruowania tego detalu pokazano na rysunkach. Gdy obie izolacje są z mas KMB, sama faseta może być wykonana z masy KMB, ale powinna mieć promień nie większy niż 2 cm.

Alternatywnie można wtopić w to miejsce taśmę uszczelniającą (poniższy rysunek). Ważny jest także sposób ułożenia warstw ochronno-termoizolacyjnych – tak, aby nie występował liniowy nacisk na poziomą część izolacji. Dla powyższych wariantów zapewniona jest kompatybilność materiałów i nie ma problemu ze szczelnym połączeniem izolacji pionowej z poziomą. Masę KMB (bitum) można z łatwością nałożyć zarówno na materiał mineralny (masę hybrydową), jak i bitumiczny. Spotyka się także wersje połączeń izolacji:

• pozioma z papy – pionowa z masy bitumicznej KMB,
• pozioma z papy – pionowa z masy hybrydowej.

Jeżeli chodzi o masy hybrydowe, to wiążące są wytyczne producenta i jego technologia. Teoretycznie są kompatybilne z podłożami bitumicznymi, jednak wielu producentów ogranicza możliwość zastosowania tego typu materiału w takiej konfiguracji.

Problemy z kompatybilnością materiałów mogą pojawić się także w strefie cokołowej, którą należy izolować materiałami elastycznymi oraz cechującymi się zdolnościami do przepuszczania pary wodnej. Najlepiej do tego celu nadają się elastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające. Odznaczają się one dużą elastycznością, odpornością na cykle zamarzania i odmarzania, dyfuzyjnością, a co równie istotne, po związaniu są typowym podłożem pod okładziny cokołowe z płytek ceramicznych, tynk tradycyjny itp.

Jeżeli do izolacji pionowej zastosowano masę KMB lub hybrydową, kompatybilność materiałów jest oczywista, o ile najpierw wykona się izolację cokołu. Wynika to z faktu, że masy mineralnej nie można położyć na bitum, konieczne jest więc takie zaplanowanie robót, aby najpierw zrealizować uszczelnienie strefy cokołowej ze szlamu mineralnego, a po jego związaniu (okres rzędu 2–3 dni) nałożyć na zakład minimum 10-centymetrową masę bitumiczną, będącą hydroizolacją pionową.
Jeżeli do izolacji pionowej stosuje się materiały rolowe (papy, membrany samoprzylepne), ich połączenie z izolacją cokołu jest również możliwe, choć nieco trudniejsze. Szlamy nie są odporne na działanie wysokiej temperatury i otwartego ognia, nie można więc stosować pap termozgrzewalnych, naklejanych na szlam.

• Czytaj też: Masy bitumiczne do bezspoinowej hydroizolacji

W tej sytuacji należy najpierw wykonać pionową izolację ścian fundamentów z papy termozgrzewalnej, dbając o uzyskanie równej, poziomej krawędzi. Podłoże powyżej nie może być zanieczyszczone bitumem. Następnie, zaczynając od strefy przy papie, izoluje się cokół. Po związaniu szlamu konieczne jest jeszcze uszczelnienie styku papa–szlam za pomocą mas KMB nakładanych pasem o szerokości przynajmniej 20 cm na miejsce styku. W związku z tym trzeba zastosować specjalny systemowy gruntownik zmiękczający powierzchnię papy, pozwalający na jej szczelne połączenie z masami bitumicznymi.

Membrany samoprzylepne mogą być także nakładane na szlam uszczelniający, o ile do gruntowania podłoża nie używa się preparatów na bazie rozpuszczalników. Grubość jego warstwy na krawędzi musi być w takim przypadku sprowadzona do zera.
Teoretycznie problem rozwiązują masy hybrydowe, jednak ich producent musi wprost mówić o możliwości nakładania materiału na podłoże bitumiczne (nie jest to jednak regułą). Dlatego sposób połączenia izolacji pionowej z papy z cokołową z masy hybrydowej niekoniecznie musi polegać
na nałożeniu masy hybrydowej na papę, lecz może być analogiczny do połączenia papy ze szlamem.

Opisane powyżej zasady dotyczą układania izolacji na części konstrukcyjnej ściany. Uszczelnienie strefy cokołowej nie może ograniczać się jedynie do wykonania tej powłoki, tym bardziej, że strefa cokołowa, jak i fundamentowa, jest także ocieplana.

Koniecznie należy wykonać hydroizolację samej strefy cokołowej z elastycznego szlamu, ewentualnie z masy hybrydowej. Detale pokazano na poniższych rysunkach.

Hydroizolacja fundamentów - detal przejścia rurowego

Pozostaje jeszcze do omówienia detal przejścia rurowego. Jeżeli w grę wchodzi obciążenie wodą, to trzeba wykorzystać specjalne kołnierze uszczelniające. Jest wiele typów, jednak zasada ich stosowania pozostaje taka sama. Część stałą kołnierza obsadza się w ścianie fundamentowej podczas jej stawiania, należy więc wcześniej zaopatrzyć się w odpowiedni jego rodzaj. Do tej części mocuje się materiał hydroizolacyjny. Szczelność zapewnia jego element ruchomy, za pomocą zacisku uszczelniająca przestrzeń pomiędzy rurą instalacyjną a kołnierzem stałym.

Może się zdarzyć, że budynek będzie posadowiony na płycie żelbetowej z betonu wodonieprzepuszczalnego. Pod nią (zakładając jej poprawne zaprojektowanie i wykonanie) nie musi być hydroizolacji. Jednak pod ścianą fundamentową bezwzględnie należy ją zrealizować (doskonale sprawdzają się w tym przypadku elastyczne szlamy), a izolacja pionowa musi nachodzić na płytę denną minimum na 15 cm.

Materiał ukazał się Informatorze Budowlanym-murator 2019