Program rekultywacji i zagospodarowania jezior Rożnów i Czchów

Jest częścią strategii rozwoju Województwa Małopolskiego. Nad projektem wykonawczym I etapu rekultywacji zbiornika rożnowskiego pracują od listopada ubiegłego roku Hydrotrest Skanska i Hydroprojekt Warszawa.

Prace nad kompleksowym rozwiązaniem koncepcji zagospodarowania zdegradowanych zbiorników rożnowskiego i czchowskiego Hydrotrest Skanska rozpoczęła w 1995 r. firma podpisała wówczas porozumienie ze Związkiem Gmin Jeziora Rożnowskiego i wojewodą nowosądeckim, a rok później przystapił do porozumienia także Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie
Z inicjatywy Ministerstwa Ochrony Środowiska koncepcję opracowano w konsultacji z firmami holenderskimi doświadczonymi w tego typu pracach. Działalność firm holenderskich finansowało Ministerstwo Spraw Ekonomicznych Holandii. Przygotowane przez Holendrów feasibility study otrzymało w 1998 roku pozytywną opinię podmiotów sygnujacych porozumienie. W 2000 r. uzyskano pozwolenie budowlane i wodnoprawne. Obecnie Hydrotrest Skanska wraz z Hydroprojektem Warszawa pracują nad szczegółowymi projektami wykonawczym, na podstawie których zostaną przeprowadzone prace.
Zdegradowane zatoki zyskają nową linię brzegową poprzez odmulenie ponad 200 ha najbardziej zaniedbanych rejonów zbiornika. Za nową linią brzegową powstanie około 38 ha terenu rekreacyjno-turystycznego. Znajdą się na nim ścieżki rowerowe i spacerowe, baseny, porty wodne, kapitanat portu, punkty widokowe, stadion sportowy i pola namiotowe. Realizacja projektu i późniejsze wykorzystanie terenu stworzą nowe miejsca pracy dla mieszkańców powiatu nowosądeckiego, w którym bezrobocie aktualnie sięga 22%. W 80% prac prowadzonych przez Hydrotrest Skanska zostanie wykorzystana ludność miejscowa. Konsekwencją programu będzie także znaczna aktywizacja gmin Jeziora Rożnowskiego, szczególnie dzięki wzrostowi atrakcyjności turystycznej tych terenów.
Rekultywacja zbiornika rożnowskiego w miejscowościach Tęgoborze i Wytrzyszczka jest I etapem projektu. Realizacja całego programu może potrwać 6-10 lat.
Koszty rekultywacji lewego brzegu Zbiornika Rożnowskiego w miejscowości Tęgoborze wraz z podwyższeniem i umocnieniem strefy brzegowej przez Hydrotrest Skanska SA wyniosą 7,2 mln zł netto.
Rekultywacja wybranych stref brzegowych i częściowe odmulenie zbiorników Rożnów i Czchów 
Cele projektu i sposób realizacji
Celem ideowym projektu było uruchomienie kompleksowego programu powstrzymywania degradacji ekologicznej zbiorników. Celem praktycznym jest rekultywacja zdegradowanych stref przybrzeżnych zbiorników poprzez:
- strefowe pogłębienie dna zbiorników,
- likwidację zbędnych płycizn,
- podwyższenie strefy brzegowej gruntem pochodzącym z pogłębień,
- ukształtowanie i ubezpieczenie nowej linii brzegowej,
- zabudowę biologiczną ujść potoku Świdnik i potoku Przydonickiego,
- utworzenie nowych terenów pod inwestycje rekreacyjno-turystyczne,
- poprawę hydraulicznych warunków przejścia fal powodziowych w cofce zbiornika rożnowskiego.
Ogólna idea realizacji tego programu polega na zbilansowaniu kubatury gruntu, jaki zostanie wydobyty w trakcie pogłębiania dna zbiornika, z kubaturą gruntu niezbędnego do podwyższenia strefy brzegowej zawartej pomiędzy obecną i projektowaną linią brzegową. W pierwszym etapie inwestycji zostaną sprawdzone i zweryfikowane metody realizacji, sprzęt i konstrukcje budowli przyspieszających odsączanie i konsolidację wydobytego ze zbiornika urobku. Wyniki badań i obserwacji z tego etapu pozwolą ostatecznie określić wymiary kwater i rodzaj konstrukcji grobli odsączających, a to z kolei będzie modyfikować technologię stopniowego podwyższania terenów przybrzeżnych. Dalsza realizacja inwestycji będzie prowadzona etapami skojarzonymi z miejscowym planem rozwoju danej strefy.
Rekultywacja wybranych stref brzegowych zbiornika rożnowskiego
W zbiorniku rożnowskim wytypowano dwa najbardziej zdegradowane obszary, które w pierwszej kolejności zostaną poddane rekultywacji. Są to zatoki w rejonach miejscowości Tęgoborze i Bartkowa.
Nowe ukształtowanie linii brzegowej będzie przeciwdziałać degradacji ekologicznej stref przybrzeżnych systematycznie wypłycanego dna zbiornika. Stworzy także możliwości zagospodarowania rekreacyjno-turystycznego terenów wzdłuż nowej linii brzegu. W programach użytkowych terenów znajdą się:
- płaskie tereny pod inwestycje turystyczno-rekreacyjne: boiska sportowe, baseny, ścieżki zdrowia, ścieżki rowerowe, tereny trawiasto-zakrzewione z wysoką zielenią;
- bulwarowe nabrzeża dające możliwość skutecznego ubezpieczenia nowych brzegów, jak też stwarzające warunki do spacerów, rekreacji ruchowej połączonej z bezpośrednim
obcowaniem z przyrodą (punkty obserwacyjne i widokowe);
- nabrzeża cumownicze, umożliwiające łatwy dostęp do wody dla uprawiania sportów wodnych;
- zatokę dla motorówek zlokalizowaną w pobliżu istniejącej stacji paliw oraz kanał doprowadzający (Zatoka Tęgoborska);
- zabudowę biologiczną ujść potoków Świdnickiego i Przydonickiego stwarzającą możliwość doczyszczenia wody i warunków do rozwoju fauny wodnej;
- miejsca dla kawaraningów i pola namiotowe;
- slipy do wodowania łodzi;
- tereny, na których mogą być organizowane widowiska cyrkowe, festyny, itp.;
- systemy schodów i pochylni zjazdowych umożliwiających korzystanie z ww. atrakcji osobom niepełnosprawnym.
Poziomy nabrzeży dostosowano do poziomów wody właściwych dla gospodarki wodnej zbiornika:
- nabrzeża pionowe na poziomie -265,0 m n.p.m. będą obsługiwać poziom wody przy utrzymywaniu rezerwy powodziowej rzędu 80 mln m3,
- nabrzeża na poziomie -268,0 m n.p.m. będą obsługiwać poziom wody przy utrzymywaniu rezerwy powodziowej rzędu 50 mln m3,
- nabrzeża skarpowe cumownicze w zakresie rzędnych od 263,0 do 271,0 m n.p.m. będą obsługiwać zmienny poziom wody w zbiorniku od 264,2 do 270,0 m n.p.m.
- Pogłębianie stref brzegowych. Dno zbiornika będzie pogłębiane pogłębiarką ssąco-refulującą odsysającą hydraulicznie pulpę gruntowo-wodną. Nadmiar wody z namywanego gruntu będzie odpływał przez groble odsączające do jeziora.
- Pogłębianie rozpocznie się od tych przybrzeżnych części zbiornika, gdzie dno przewyższa rzędną 263,0 m n.p.m. i będzie kierowane w stronę wyznaczonych obszarów pogłębień.
- W rejonie Zatoki Tęgoborskiej przewiduje się pogłębienie dna zbiornika na obszarze ok. 205 ha, co przy średniej głębokości pogłębiania 1,25 m pozwoli uzyskać ok. 1,6 mln m3 urobku potrzebnego do zalądowania przestrzeni pomiędzy istniejącą drogą Brzesko-Nowy Sącz, a nową linią brzegową.
- Teren w rejonie zatoki Bartkowa wymaga zalądowania 265.000 m3 gruntu poprzez pogłębienie dna w tym rejonie na obszarze blisko 14 ha.
Podwyższanie brzegów. Pierwszą fazą robót, przygotowujących teren do zalądowania, będzie wykonanie grobli kamiennych, kamienno-żwirowych lub ich modyfikacji. Ostateczny kształt i konstrukcja grobli, zasady podziału na kwatery do zarefulowania zostaną określone w pierwszym etapie robót planowanych w rejonie Zatoki Tęgoborskiej na lewym brzegu potoku Świdnickiego.
Groble odsączające będą wykonywane z obiektów pływających i sprzętem lądowym. Namywanie kwater rozpocznie się od terenów położonych najdalej od zbiornika. Łączna kubatura gruntu potrzebna do podwyższenia terenów do rzędnej 271,0 m n.p.m. w obszarze do nowej linii brzegowej wyniesie ok. 1,6 mln m3 w rejonie Zatoki Tęgoborskiej i ok. 0,3 mln m3 w rejonie zatoki Bartkowa.
Konstrukcje nabrzeży. Nabrzeża docelowe będą budowane po zakończeniu zalądowania do rzędnej 268,0 m n.p.m. i wyprofilowaniu ze spadkiem nowo powstałego terenu. Na powierzchni odwodnej wszystkich grobli pośrednich zostaną ułożone materace siatkowo-kamienne z wyłożeniem na koronie i dnie. Na koronie nasypów wykonane zostaną mury z koszy siatkowo-kamiennych, aby umożliwić dalsze zalądowywanie terenu do rzędnej 271,0 m n.p.m. Po zakończeniu docelowego zalądowania przystąpi się do budowy zjazdów, ciągów spacerowych, schodów itp.
Przyjęta technologia zalądowania daje możliwość strefowego etapowania robót i sukcesywnego przekazywania zalądowanej strefy w użytkowanie.
Rekultywacja strefy brzegowej i modernizacja skarpy zbiornika czchowskiego wzdłuż drogi Brzesko-Nowy Sącz
Rejon cofkowy zbiornika czchowskiego jest silnie zamulony głównie przez potok Łososina. Przy niższych stanach wody odsłaniają się liczne mielizny i wyspy okresowo porastane wikliną i szuwarami. Projektowane poszerzenie terenu lewego brzegu zbiornika i lokalne jego pogłębienie ma spełnić następujące funkcje:
- stanowić nową linię brzegową, której podstawa wykonana w formie pryzmy kamiennej zabezpieczy przed ewentualną erozją brzegową z uwagi na położenie na wklęsłym zakolu Dunajca;
- zlikwidować płycizny i okresowo wyłaniające się wysepki ułatwiając tym sposobem przejście fali powodziowej;
- stworzyć obszar rekreacyjno-turystyczny wzdłuż drogi Brzesko-Nowy Sącz z punktami dojścia do wody poprzez małe przystanie z pomostami pływającymi oraz tereny rekreacji ruchowej (ścieżka rowerowa);
- stanowić wystarczająco mocne podłoże pod ewentualną rozbudowę istniejącej drogi.
Funkcje użytkowe zostaną osiągnięte po wykonaniu podstawowych robót hydrotechnicznych, jak:
- pogłębienie dna zbiornika wzdłuż nowej linii brzegowej,
- budowa nowego nabrzeża,
- budowa nasypu, którego parametry konstrukcyjne umożliwią w przyszłości wykonanie dwupasmowej drogi Brzesko-Nowy Sącz,
- budowa przedłużeń istniejących przepustów drogowych,
- budowa przystani brzegowych dla sportów wodnych.
Pogłębienie strefy przybrzeżnej. Przewiduje się odmulenie strefowe dna zbiornika u podstawy nowego nabrzeża. Kubatura namułów do przemieszczenia wyniesie około 55.000 m3. Możliwość ich wykorzystania do budowy nasypu zostanie zweryfikowana w trakcie robót pogłębiarskich.
Modernizacja skarpy zbiornika wzdłuż drogi Brzesko-Nowy Sącz. Nowa linia brzegowa i tworząca ją skarpa będzie miała łączną długość 2,8 km. Średnia wysokość ubezpieczeń wyniesie 6,0 m. Podstawowa konstrukcja ubezpieczenia wykonana będzie w formie pryzmy kamiennej, na której zostaną ustawione konstrukcje siatkowo-kamienne w formie muru oporowego. Przestrzeń pomiędzy nową linią brzegową a istniejącą skarpą zbiornika zostanie wypełniona gruntem filtracyjnym zagęszczonym warstwami, zgodnie z wymogami stosowanymi przy nasypach hydrotechnicznych.
Przewiduje się wykonanie następujących robót podstawowych:
- nasypy z gruntów filtracyjnych 230000 m3
- narzut kamienny 104000 m3
- konstrukcje siatkowo-kamienne 19200 m3