Konkurs na bulwary wzdłuż rzeki Białej w Białymstoku rozstrzygnięty

Tarasy widokowe na sztucznie ukształtowanych zboczach, przerzucone nad nimi mostki, łąki kwietne, park leśny, nowe wyspy oraz pergole, pawilony i kwietne rabaty na placu miejskim – tak wygląda projekt konkursowy architektów z Biura 87a z Opola, którzy otrzymali I nagrodę w rozstrzygniętym właśnie konkursie SARP-u na opracowanie koncepcji bulwarów śródmiejskich nad rzeką Białą w Białymstoku.

Organizatorem konkursu było Stowarzyszenie Architektów Polskich w porozumieniu z Urzędem Miasta Białystok, a celem – zagospodarowanie zaniedbanych i niewykorzystywanych obecnie terenów położonych wzdłuż rzeki Białej. Strefa dotycząca obszaru bezpośrednio związanego z realizacją bulwaru ma powierzchnię ok. 17 ha, długość ok. 3 km i zmienną szerokość wahającą się od 15 do 150 m. Teren znajduje się obecnie we władaniu Gminy Białystok oraz Skarbu Państwa.

Zadanie konkursowe

– Podejmowane przez władze Białegostoku działania mają na celu wykorzystanie terenów położonych w śródmiejskim odcinku doliny rzeki Białej na potrzeby wypoczynku i rekreacji mieszkańców oraz przywrócenie rzece Białej należnej jej rangi w strukturze przestrzennej miasta. Związek bulwaru z umiejętnie ukształtowanymi, okalającymi go obszarami zurbanizowanej i niezurbanizowaanej (parkowej) strefy śródmiejskiej winien przyczynić się do powstania nowej wizji stolicy Podlasia – czytamy w pierwszej części warunków konkursowych.
– Bulwar ten powinien stanowić wysokiej jakości przestrzeń publiczną przeznaczoną na potrzeby wypoczynku i rekreacji, a także możliwych w tym miejscu inicjacji wydarzeń kulturalnych, wykorzystując jednocześnie istniejące i kreując potencjalne walory środowiska naturalnego związanego z istnieniem rzeki Białej. Ma to na celu włączenie jej w strukturę funkcjonalno-przestrzenną miasta i stworzenie zeń nowego „kregosłupa” funkcjonalno-przestrzennego Białegostoku. Celem podstawowym konkursu jest zatem poszukiwanie harmonijnych relacji pomiędzy rzeką Białą, a jej otoczeniem, pomiędzy krajobrazem zurbanizowanym i krajobrazem przyrodniczym (parkowym) – w ich różnej skali intensywności, pomiędzy przestrzenią publiczną a prywatną.
Przeprowadzenie szerokiej konfrontacji wizji projektowych dotyczących przedmiotu konkursu powinno zaowocować próbą odpowiedzi na pytanie o możliwość rozwoju funkcjonalnoprzestrzennego centrum miasta poprzez urządzenie na nowo doliny rzeki Białej.

Decyzja jury

W wyniku obrad przeprowadzonych w dniach 16 i 17 lipca 2010 r. Sąd Konkursowy (powołany zarządzeniem Nr 3164/10 Prezydenta Miasta Białegostoku z dnia 27 kwietnia 2010 r. do przeprowadzenia konkursu na opracowanie koncepcji programowo-przestrzennej śródmiejskiego bulwaru nad rzeką Białą położonego pomiędzy ulicami: Radzyminską i Cz. Miłosza w Białymstoku), postanowił przyznać I nagrodę w wysokości 45 000 zł oraz zaproszenie do udziału w postępowaniu prowadzonym w trybie z wolnej ręki pracy konkursowej oznaczonej nr 101001, która została zgłoszona przez uczestnika konkursu – „BIURO 87a”. Architekci Małgorzata Adamowicz-Nowacka i Marek Nowacki  z "Biura 87a S.C." z siedzibą w Opolu zaprosili do współpracy przy opracowaniu projektu konkursowego nowo powstałą pracownię architektury krajobrazu S&P Sp. z o.o. z Warszawy oraz znanego polskiego architekta krajobrazu Mirosława Sztukę, obecnie pracującego w Pekinie dla firmy AECOM.

Wyniki konkursu zostaną wykorzystane do opracowania wytycznych projektowych kolejnych odcinków bulwaru, w pracach studialnych nad projektami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz posłużą do opracowania dokumentacji projektowej budowlanej i wykonawczej pierwszej części śródmiejskiego bulwaru, położonej pomiędzy ulicami: Świętojańską i Cz. Miłosza.

Założenia zwycięskiego projektu

Projekt zagospodarowania terenów wzdłuż rzeki Białej w Białymstoku, nawiązuje swym charakterem do istniejących przestrzeni parkowych w centrum miasta oraz łączy je z nowymi terenami miejskimi na jego obrzeżach. Dominującą formą przestrzeni parkowych w centrum miasta są parki i ogrody o stylistyce nawiązującej do barokowej formy terenów będących częścią założenia parkowego wokół Pałacu Branickich. Formalne osie kompozycyjne, strzyżone partery i boskiety oraz osie widokowe starannie umieszczone w rozległych naturalistycznych założeniach parkowych, podkreślają charakter historycznego centrum Białegostoku. Projekt stara się nawiązać do tych tradycji w centralnej części założenia poprzez wyodrębnienie serii ogrodów kompozycyjnie powiązanych, bądź z istniejącymi budynkami (Pałac Ślubów, budynek dawnej Elektrowni itp) bądź też tworzących kompozycyjne osie widokowe ulic lub ciągów pieszych.

W centralnej części proponowanego rozwiązania, wzdłuż proponowanych ciągów pieszych tworzących bulwary nadrzeczne, stworzono ciąg przestrzeni parkowych o ściśle zdefiniowanym charakterze i formie. Są to w większości formalne założenia ogrodowe nawiązujące do barokowej tradycji miasta, ale będące jej współczesną interpretacją. Uproszczone formy małej architektury ogrodowej w formie pergoli i trejaży, pomagają zdefiniować zasięg proponowanych wnętrz parkowych oraz podkreślić ich formalny charakter.

W projekcie wyodrębniono kilka przestrzeni parkowo-ogrodowych, w tym:

• ogród przed budynkiem dawnej Elektrowni, połączony dwoma mostami spinającymi rzekę z przeciwległym brzegiem oraz głównym ciągiem pieszym,
• ogród na południe od Ronda na osi Pałacu Branickich - przestrzeń ogrodowa oddzielona od ulicy pergolą spinającą w jedną całość pawilon kawiarniany oraz wiatę przystanku autobusowego,
• ogród Pałacu Ślubów, nawiązujący charakterem do budynku Pałacu Ślubów - założenie o barokowej geometrii, zakończone po drugiej stronie rzeki ażurową strukturą nawiązującą formą do bramy Pałacu Branickich, w którą będzie wrastał grabowy strzyżony żywopłot; brzegi rzeki Białej zostaną tak zmodyfikowane, aby nawiązać do geometrii założenia ogrodowego,
• dwa skwery ogrodowe zaprojektowane po obu stronach mostu przy budynku liceum, zamykające ciąg pieszy i oś widokową wyposażone w proste pergole i przestronne ławki,
• duży formalny skwer miejski na południe od ulicy Henryka Sienkiewicza nawiązujący swoją geometrią do budynku wzdłuż rzeki Białej, przy którym zaproponowano modyfikację kryta rzeki tak, aby stworzyć prostokątny basen,
• nowy park miejski pomiędzy ulicami Piłsudskiego, Sienkiewicza i Jurowicką, o miejskim nowoczesnym charakterze, z nowymi kubaturami pawilonów kawiarnianych,
• małe wnętrze ogrodowe po obu stronach mostka na osi ulicy Fabrycznej z prostymi pergolami wyznaczającymi jego zakres.

Zobacz galerię 9 zdjęć

Autor: Biuro 87A

Dolina zalewowa w formie parku

Od południowej i północnej strony projektowanego obszaru proponowane założenie zmienia swój charakter i tworzy naturalizujące przestrzenie parkowe.

W części południowej przestrzenie te będą nawiązywały do przylegającej do terenu konkursowego części doliny rzeki Białej, która zostanie w pełni zrenaturalizowana wraz z odtworzeniem jej meandrów. W związku z tym zaproponowano tutaj zmianę geometrii rzeki, aby nawiązać do jej naturalnego charakteru. W przylegającej części umożliwi się zaabsorbowanie okresowo spiętrzonych wód rzeki po intensywnych opadach. Służy temu odpowiednie ukształtowanie terenu wzdłuż jej brzegów. Podobną modyfikację koryta zaproponowano także w dopływie kanału burzowego, wpadającego w tej części do rzeki Białej. Oprócz stworzenia możliwości tymczasowego gromadzenia spiętrzonych wód w tak wymodelowanej dolinie zalewowej, modyfikacja ta stworzy, poza okresami zagrożenia wylaniem rzeki, atrakcyjną formę krajobrazową. Umożliwi też wprowadzenie zróżnicowanych siedliskowo grup roślinnych, łącznie z atrakcyjnymi roślinami bagiennymi.

Przeczytaj koniecznie  Zrób miejsce na rzekę artykuł o projektowaniu terenów nadrzecznych

W północnej części projektowanego obszaru, przy skrzyżowaniu ulicy Radzyńskiej i Alei Tysiąclecia, teren zaprojektowano również jako starasowaną dolinę zalewową rzeki, aby i tu ułatwić gromadzenie nadmiernych wód opadowych.

– Bardzo się cieszę, że udało mi się wykonać projekt, który w Polsce został doceniony i wygrał konkurs – mówi pracujący na stałe w Chinach architekt krajobrazu Mirosław Sztuka, którego zaproszono do współpracy przy projekcie dla Białegostoku – od dawna chciałem zaprojektować i zrealizować w kraju koncepcję, która by dotyczyła przestrzeni publicznych i która wprowadziłaby nowy sposób myślenia o projektowaniu miejskich terenów otwartych. Projekt w Białymstoku jest szczególnie interesujący, gdyż ma w sobie dużo elementów modelowego podejścia do gospodarki wodami opadowymi, jakie zaczynają być szeroko stosowane na świecie, a jak dotąd były ignorowane w Polsce. Mam nadzieję że uda nam się wdrożyć i wybudować większość proponowanych przez nas rozwiązań.