Projektowanie neuro-inkluzywne - jak tworzyć przestrzenie przyjazne wszystkim?
Szacuje się, że 1 na 10 osób na świecie jest neuro-atypowa, co oznacza, że ma nietypowe schorzenia neurologiczne, takie jak autyzm, dysleksja i ADHD. Środowisko może ograniczać uczestnictwo tej części społeczeństwa, a brak odpowiedniej infrastruktury prowadzić nawet do wykluczenia. Z tego powodu konieczne jest projektowanie przestrzeni z myślą o potrzebach wszystkich grup.
Spis treści
Otoczenie powinno zapewniać ludziom równe szanse w dostępie do interakcji społecznych, pracy, rekreacji. U około 1 na 100 dzieci diagnozuje się autyzm, 55 milionów ludzi na świecie cierpi na demencję i szacuje się, że 1 na 10 osób ma dysleksję. To tylko część grup, które są neuro-atypowe, i którym nieodpowiednie projektowanie może uniemożliwiać osiągnięcie pełnego potencjału oraz ograniczać ich udział w społeczeństwie.
13 czerwca firma Arup, globalny ekspert zrównoważonej inżynierii wraz z Brytyjsko-Polską Izbą Handlową pod patronatem medialnym m.in. „Muratora” zorganizowały wydarzenie skupione na projektowaniu neuro-inkluzywnym.
Inkluzywne planowanie przestrzeni
Inkluzywne planowanie przestrzeni to nie tylko umożliwienie wszystkim fizycznego dostępu do budynku, ale również zapewnienie porównywalnych doświadczeń w korzystaniu z ich funkcji, np. możliwość odebrania książki w bibliotece w podobny sposób niezależnie od niepełnosprawności użytkowników obiektu.
Kwestię projektowania neuro-inluzywnego poruszyła Mei-Yee Man Oram, kierująca zespołem Access and Inclusive Environments Arup w Londynie podczas wydarzenia „Neuro-inclusive design with Mei-Yee Man Oram”, które odbyło się w warszawskim biurze Arup. W trakcie spotkania ekspertka podzieliła się pomysłami projektowymi, zasadami i doświadczeniami dotyczącymi projektowania z myślą o potrzebach neuroróżnorodnych użytkowników.
Projektowanie inkluzywne powinno uwzględniać takie elementy jak niepełnosprawność, kultura, pochodzenie etniczne, religia, tożsamość płciowa, zdrowie psychiczne i wiek, aby tworzyć rozwiązania, które są czytelne, intuicyjne oraz na tyle elastyczne, aby można było je dostosować do potrzeb różnych użytkowników. Podczas opracowywania takich przestrzeni ważne jest, aby na każdym etapie pamiętać o różnorodnych grupach społecznych i konsultować się z ich przedstawicielami.
Już podczas określania zakresu prac warto ustalić i komunikować koncepcje rozwiązań, przeprowadzić analizy dotyczące wpływu na równość oraz zdefiniować potrzeby t.j. pokoje wielowyznaniowe. Natomiast w momencie opracowywania koncepcji powinno się stworzyć standard inkluzywności oraz zrozumieć ograniczenia stron, skonsultować się z nimi i próbować dowiedzieć się, jak projekt będzie oddziaływał na otoczenie. Z kolei na etapie projektowania należy zawrzeć rozwiązania, które odpowiadają na różnorodne potrzeby m.in. rozważyć kwestię akustyki, oświetlenia i kontrastów oraz opracować przestrzeń bezpieczną w użyciu.
To mit, że projektowanie zapewniające minimalną zgodność prawną sprawia, że przestrzeń staje się inkluzywna. To wymagania oparte na średniej, a ona często jest nieaktualna i nie odzwierciedla różnorodności społeczności, dla których projektujemy. Pracując nad konkretnym obiektem warto pochylić się nad trendami demograficznymi oraz pracować z myślą o integracyjnych środowiskach, tak aby otoczenie wspierało potrzeby wszystkich użytkowników zarówno teraz, jak i w przyszłości – mówi Mei-Yee Man Oram, kierująca zespołem Access and Inclusive Environments Arup w Londynie
Jak projektować neuro-inkluzywnie?
Projektowanie z myślą o neuro-inkluzywności zakłada maksymalną czytelność otoczenia. Należy być szczególnie uważnym w przypadku dobierania kształtów. Powinno się postawić na czytelne odcienie kolorów i stosować kontrast tam, gdzie jest niezbędny. Należy też uważać, żeby nie powodował on zwiększenia ryzyka potknięcia lub upadku, np. na schodach. Warto też rozważnie wybierać materiały, ponieważ niektóre mogą powodować dyskomfort u określonych użytkowników, np. te wykonane z gryzących włókien. Z kolei w przypadku osób z dysleksją ważne jest zastosowanie oznakowania i informacji w postaci symboli. Ułatwi im to poruszanie się i poprawi czytelność komunikatów. Istotne jest też dokładne dostosowanie detali miejsc, jak np. zadbanie o ich odpowiednią szerokość, akustykę, oświetlenie i całkowity komfort w otoczeniu.
W jednym z projektów z branży retail skupiamy się właśnie na doznaniach zmysłowych, aby sprawić, żeby mniej namacalne elementy kształtowały przestrzeń. Dostęp i integracja często oznaczają jedynie umieszczenie ramp i wind, jednak ten obiekt jest doskonałym przykładem projektowania inkluzywnego. Wszystko w tej przestrzeni będzie miało wpływ na ludzi i sposób, w jaki ją odbierają – mówi Mei-Yee Man Oram, kierująca zespołem Access and Inclusive Environments Arup w Londynie.
Osoby neuro-atypowe stanowią dużą część ludności na świecie. Dzięki odpowiednio dostosowanym przestrzeniom mogą one w pełni wykorzystać swoje talenty i potencjał. Tworzenie miejsc z myślą właśnie o nich, może przynieść korzyści nie tylko dla poszczególnych jednostek, ale i również dla całego otoczenia. Warto mieć również na uwadze, że w związku z procesem starzenia się społeczeństwa, grupa neuro-atypowych będzie się powiększać, np. z powodu demencji.
