Certyfikaty - jak zwiększyć wiarygodność firmy - część II

Systemy certyfikacji ekologicznej w przedsiębiorstwach stały się bardzo popularne w krajach Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych. W Polsce zainteresowanie tymi systemami jest jeszcze ciągle niewielkie. Jednak polscy producenci, pragnący eksportować na wymagające rynki europejskie czy amerykańskie, powinni zdobyć któryś z certyfikatów ekologicznych.

Certyfikaty ekologiczne
Systemy certyfikacji ekologicznej w przedsiębiorstwach stały się bardzo popularne w krajach Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych. W Polsce zainteresowanie tymi systemami jest jeszcze ciągle niewielkie. Jednak polscy producenci, pragnący eksportować na wymagające rynki europejskie czy amerykańskie, powinni zdobyć któryś z certyfikatów ekologicznych.

ISO 14001
System ten może być wdrażany przez każdą jednostkę organizacyjną, np. produkcyjną, handlową, usługową, urząd miejski czy wojewódzki, szkoły, instytuty, firmy transportowe, przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji, przedsiębiorstwa energetyki cieplnej, wysypiska odpadów, oczyszczalnie ścieków itp. Po przeprowadzeniu audytu przez niezależną jednostkę certyfikacyjną, który wykaże zgodność z wymaganiami normy, organizacja uzyskuje certyfikat będący poświadczeniem spełnienia tych wymagań.

PLUSY I MINUSY

• Poprawa jakości oferowanych produktów lub świadczonych usług.
• Określenie i zdefiniowanie wszystkich procesów zarządzania przedsiębiorstwem.
• Możliwość stałego monitorowania wszelkich procesów zachodzących w działaniu przedsiębiorstwa, np. średniego czasu obsługi jednego klienta przez pracownika, a nawet stopnia zużycia energii i wody.
• Redukcja strat.
• Większa satysfakcja i motywacja pracowników.
• Lepsze wykorzystanie czasu oraz zasobów.
• Wysokie koszty wprowadzenia systemu.

Przedsiębiorstwo, które chce wprowadzić system zarządzania środowiskowego, musi na początku określić swoją sytuację ekologiczną. Wymaga to przeprowadzenia przeglądu ekologicznego, obejmującego wszystkie aspekty otoczenia, w którym firma działa. Wyniki przeglądu powinny mieć formę raportu zawierającego: wymagania prawne, identyfikację aspektów środowiskowych, weryfikację działań i procedur związanych z zarządzaniem środowiskowym.
Określając najważniejsze aspekty środowiskowe, należy wziąć pod uwagę wszystkie emisje do środowiska (powietrze, woda, odpady) oraz zużycie surowców i źródeł naturalnych. Proces ten powinien uwzględniać normalne warunki działania, warunki rozruchu i likwidacji oraz potencjalny wpływ na środowisko w przypadku awarii.
System zarządzania środowiskowego wymaga również sformułowania polityki ekologicznej, która jest ustalana przez kierownictwo, udokumentowana, wdrożona i realizowana. Ważne jest również zidentyfikowanie problemów ekologicznych (dotychczasowych) oraz określenie wpływu obecnej i planowanej działalności przedsiębiorstwa na środowisko oraz wymagań prawnych, które mają zastosowanie do istniejących i potencjalnych aspektów środowiskowych związanych z działalnością przedsiębiorstwa. Firma musi utworzyć również programy wprowadzania polityki środowiskowej oraz opracować zasady stałego nadzoru nad systemem.

6 kroków
Jak wprowadzić system zarządzania środowiskowego
1. Opracowanie przez kierownictwo firmy zasad polityki środowiskowej przedsiębiorstwa.
2. Dokonanie przy pomocy audytorów wewnętrznych pomiaru zanieczyszczenia środowiska.
3. Organizacja i budowa systemu zarządzania środowiskowego, z uwzględnieniem wszystkich wcześniej określonych priorytetów. np. zmniejszenia przedostawania się materiałów niebezpiecznych do środowiska.
4. Przeszkolenie pracowników w zakresie wdrożenia systemu i ich obowiązków.
5. Stworzenie systemu monitoringu efektów i kosztów realizacji systemu.
6. Doskonalenie systemu i funkcjonowania przedsiębiorstwa z punktu widzenia środowiska.

Ile to kosztuje?
Koszty certyfikacji zależą od: wielkości przedsiębiorstwa, liczby audytorów uczestniczących w procesie certyfikacji, czasu trwania audytu i nie obejmują kosztów szkoleń oraz prac własnych firmy takich jak przygotowanie dokumentacji środowiskowej, audyty wewnętrzne itp.
Kształtują się one następująco: dla przedsiębiorstw zatrudniających do 100 pracowników - ok. 14 tys. zł, dla przedsiębiorstw powyżej 100 pracowników - ok. 20 tys. zł.
W Polsce wydano ponad 700 certyfikatów zgodności z normą ISO 14001. Wydają je akredytowane jednostki certyfikujące. Listę certyfikatów w podziale na województwa i jednostki certyfikujące znaleźć można w internecie (http://www.eko-net.pl/).

Zalety wdrożenia systemu ISO 14001Społeczna akceptacja funkcjonowania przedsiębiorstwa.

• Podniesienie renomy przedsiębiorstwa wśród klientów.
• Podniesienie wiarygodności przedsiębiorstwa w oczach partnerów.
• Motywacja załogi.
• Minimalizacja kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa, np. poprzez obniżenie ilości i kosztu utylizacji odpadów, ograniczenie zanieczyszczeń itp.
• Zdobycie przewagi nad konkurencją (firmy przodujące w nowoczesnych rozwiązaniach popierają zaostrzenie norm dotyczących ochrony środowiska).

EMAS
Polskie firmy, które przywiązują wagę do ekologii i swojego wizerunku w biznesie, mogą nie tylko wdrażać system jakości ISO 14001, ale także starać się o certyfikat zarządzania środowiskowego EMAS (skrót od ang. Eco-Management and Audit Scheme). Przejście procedury rejestracyjnej i umieszczenie w systemie EMAS może zwiększyć wiarygodność firmy w oczach klientów w krajach UE.
Zasady działania systemu reguluje ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. nr 70, poz. 631). Przepisy określają, jakie wymagania trzeba spełnić i jak przejść procedurę weryfikacyjną. System EMAS zachęca m.in. firmy, aby wprowadzały i udoskonalały systemy zarządzania zbieżne z normą ISO 14001, wprowadza również rozbudowane mechanizmy kontrolne.

Wymagania
Aby spełnić wymagania EMAS, należy wdrożyć system zarządzania środowiskowego (SZŚ), opublikować deklarację środowiskową i poddać, zarówno SZŚ, jak i deklarację, weryfikacji przez akredytowanego weryfikatora. Warunkiem wstępnym jest też utrzymywanie zgodności z wymaganiami prawnymi w zakresie ochrony środowiska. Deklaracja środowiskowa musi być publikowana nie rzadziej niż co 3 lata. Powinna ona zawierać informacje dotyczące: oddziaływań na środowisko, realizowanych celów i zadań oraz wyniki wprowadzonych udoskonaleń w zakresie ochrony środowiska umożliwiające porównanie z wcześniejszymi okresami.
Dostęp społeczeństwa do tych informacji stanowi znaczący postęp w stosunku do dotychczasowych praktyk w zakresie systemów certyfikowanych na zgodność z normą ISO 14001.

Weryfikacja
Wpis do rejestru EMAS wymaga weryfikacji przez akredytowanego weryfikatora wszystkich elementów systemu zarządzania środowiskowego, deklaracji środowiskowej oraz zgodności z wymaganiami prawa w zakresie ochrony środowiska.
Niestety, w Polsce nie ma jeszcze uprawnionych do tego instytucji. Możliwe jest korzystanie z usług weryfikatora akredytowanego w innym kraju, ale może się to wiązać z wyższymi kosztami.

Rejestracja
Zanim firma zostanie wpisana do rejestru unijnego, musi złożyć odpowiedni wniosek do wojewody, który sprawdza, czy wszystkie wymagania są spełnione i przekazuje dane ministrowi środowiska.
Do wniosku należy załączyć zweryfikowaną deklarację środowiskową, a także dowód wniesienia opłaty rejestracyjnej. Podstawowa wysokość tej opłaty wynosi 1000 zł, a dla małych i średnich firm stosuje się dodatkowo współczynniki obniżające opłatę.
Procedura rozpatrywania wniosku obejmuje kontakt z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska celem sprawdzenia zgodności z prawem. Wpisanie do rejestru wojewódzkiego wiąże się z nadaniem trzycyfrowego numeru poprzedzonego znakiem PL i symbolem województwa.
Organizacje, które zostały wpisane do rejestru, mają prawo używania znaku EMAS nie tylko na publicznie dostępnej deklaracji środowiskowej, ale także na papierze firmowym i w materiałach promujących organizację, jej działania, wyroby lub usługi.
Informacja ta musi jednoznacznie wskazywać, że rejestracja w systemie EMAS dotyczy organizacji i nie odnosi się do konkretnego produktu. Zabronione jest stosowanie znaku bezpośrednio na wyrobach lub ich opakowaniach.

SŁOWNICZEK

ISO 9001:2000 - system zarządzania jakością;
ISO 14001 - system zarządzania środowiskowego;
PN-N - 18001/OHSAS 18001 - system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy;
ISO/TS 16949 - system jakości w przemyśle motoryzacyjnym;
ISO 13485:2003 - systemy zarządzania jakością dla firm z branży medycznej;
BS 7799 - bezpieczeństwo informacji;
SA 8000 - odpowiedzialność społeczna firm;
TL 9000 - system zarządzania dla firm z branży telekomunikacyjnej.

Systemy certyfikacji drewna
Do największych systemów certyfikacji lasów i drewna zaliczają się systemy FSC (Forest Stewardship Council), PEFC (The Pan European Forest Certification scheme), Działanie wszystkich systemów certyfikacji drewna jest podobne. Organizacja zarządzająca systemem ustala, w oparciu o wiedzę z zakresu ochrony środowiska, zasady zrównoważonej gospodarki leśnej (kryteria ekologiczne).
Oprócz wymogów środowiskowych mogą one uwzględniać aspekty ekonomiczne i społeczne. Dobre kryteria ekologiczne powinny być dostosowane do warunków lokalnych i uwzględniać zarówno efekty prowadzonej gospodarki leśnej, jak i sposoby osiągania tych efektów (np. system zarządzania, kontroli). W systemach certyfikacji lasów i produktów drzewnych nacisk jest położony na osiągane rezultaty, a nie sposób ich uzyskania (jak np. przy normie z serii ISO 14001). Wynikiem takiego podejścia jest większa wiarygodność systemu w oczach konsumentów.
Producenci drewna i produktów drzewnych mają możliwość jednoczesnego uzyskania certyfikatu pochodzenia drewna obok certyfikatu potwierdzającego spełnienie norm odnoszących się do zarządzania ochroną środowiska czy jakością. Różnica w treści kryteriów, na których oparte są poszczególne systemy certyfikacji, powoduje, że uzyskanie jednego z certyfikatów (np. certyfikatu FSC czy PEFC) nie prowadzi automatycznie do uzyskania innego.
Właściciel lasu (osoba prywatna, spółka, samorząd lokalny, państwo), który planuje poddanie się certyfikacji, zwraca się do akredytowanej jednostki certyfikującej (przeważnie firmy komercyjnej, gdyż organizacje zarządzające systemem rzadko same certyfikują) o przeprowadzenie audytu. Pozytywna ocena kontrolowanego lasu kończy się przyznaniem jego właścicielowi certyfikatu i (najczęściej) prawa posługiwania się zastrzeżonym znakiem towarowym. Wszelkie informacje na temat systemu można uzyskać na stronie Polskiej Grupy Roboczej FSCn (http://www.fsc.pl/). Organizacja ta udostępnia na swojej stronie listę firm certyfikujących.

EMAS w internecie
http://www.eko-net.pl/ - serwis internetowy stworzony przez ekspertów z Centrum Ochrony Środowiska Politechniki Gdańskiej. Publikuje informacje i aktualności, m.in. na temat funkcjonowania systemu EMAS w Polsce.
www.europa.eu.int/comm/environment/emas - serwis Komisji Europejskiej poświęcony systemowi EMAS (po angielsku). Strona zawiera opis procedur rejestracyjnych we wszystkich krajach UE, listę firm, które mają EMAS, i wiele innych przydatnych informacji. Europejska Stokrotka Europejska Stokrotka jest wielobranżowym oznaczeniem powstałym w roku 1992. Obecnie funkcjonuje na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej nr 1980/2000/EC oraz decyzji dotyczących poszczególnych kategorii produktów. Oznaczenie europejskie ma najszerszy zasięg geograficzny ze wszystkich ekoznaków. Można je uzyskać w każdym z krajów członkowskich UE. Do tej pory 400 produktów wytwarzanych przez ponad 120 firm zostało oznaczonych europejskim oznaczeniem ekologicznym.
O przyznanie europejskiego ekoznaku mogą wystąpić: producent, importer, usługodawca i dystrybutor produktu na dowolnym rynku europejskim. Wniosek o jego przyznanie powinien być złożony w kraju, w którym produkt zostaje po raz pierwszy wprowadzony do obrotu. Europejskiemu oznaczeniu ekologicznemu poświęcona jest strona internetowa (http://www.europa.eu.int/).

Wybrane jednostki certyfikujące

Bureau Veritas Quality International
tel. 0-22 549 04 00,
fax: 0-22 549 04 10
e-mail: bvqi.warszawa@pl.bureauveritas.com
www.bvqi.com/poland/plindex.htm

Centralny Instytut Ochrony Pracy Ośrodek Certyfikacji Wyrobów i Systemów Zarządzania
tel. 0-22 623 46 40,
fax: 0-22 623 36 95
e-mail:jogie@ciop.waw.pl

DEKRA Polska Sp. z o.o.
tel. 0-22 863 53 10,
fax: 0-22 863 53 23
e-mail: qm@dekra.pl
http://www.dekra.pl/

DET NORSKE VERITAS Poland Sp. z o.o.
tel. 0-58 511 50 20,
fax: 0-58 511 50 99
e-mail: certification.pl@dnv.com
http://www.dnv.pl/

DQS Polska
tel. 0-22 607 06 10,
fax: 0-22 607 06 11
e-mail: dqs@qdnet.plwww.qds.de