Koniunktura wyhamowała a nawet spada...
Chociaż dopiero ostatnio mówi się o boomie w budownictwie, to trzeba zauważyć, że koniunktura w tej branży poprawia się systematycznie od 2001 roku. Ale uwaga, w drugim kwartale 2007, po raz pierwszy wystąpiło wyraźne odwrócenie trendu - koniunktura spadła i prognozowane jest utrzymanie się takiej tendencji aż do końca roku...
Wskaźnik koniunktury
Od 2001 roku aż do ubiegłego kwartału niemal przez cały ten okres koniunktura w budownictwie systematycznie poprawiała się. W II kw. 2007 r. po raz pierwszy wystąpiło wyraźne odwrócenie trendu, a prognozy na następne półrocze wskazują na utrzymanie się obecnej koniunktury na prawie niezmienionym poziomie.
Wskaźnik koniunktury w ujęciu ogółem
W II kw. 2006 r. wskaźnik koniunktury przyjął wartość +44,0 - większą niż kiedykolwiek wcześniej w ciągu 13 lat badania koniunktury w budownictwie. Był wtedy większy o 14 punktów niż rok oraz dwa lata wstecz, o 31 punktów niż trzy lata wcześniej i o 42 punkty niż przed czterema laty. Obecnie zaś jest mniejszy o 0,9 punktu niż rok temu. Zatem chociaż branża budowlana wciąż funkcjonuje w warunkach bardzo dobrej koniunktury, to obserwowany od połowy 2001 r. proces ciągłej poprawy zatrzymał się.
Wskaźnik koniunktury w sektorze prywatnym i publicznym
Regionalne zróżnicowanie koniunktury
Tempo wzrostu wskaźnika koniunktury znacznie osłabło w sektorze firm prywatnych w porównaniu z minionymi laty, lecz nadal mamy do czynienia z trendem rosnącym, który nie powinien zmienić kierunku przynajmniej do końca bieżącego roku. W sektorze przedsiębiorstw publicznych sytuacja jest odmienna - w II kw. 2007 trend zmienił kierunek, jednak do końca roku raczej dalszego spadku nie prognozuje się.
Tak jak w przypadku ogólnego wskaźnika koniunktury, również w obu sektorach własnościowych obecne wskaźniki koniunktury są nieco niższe niż w II kw. 2006 r. W sektorze prywatnym wskaźnik koniunktury zmniejszył się o 0,6 punktu, a w sektorze publicznym o 1,1 punktu.
W II kw. 2007 r. najlepiej oceniają koniunkturę firmy budowlane z regionu północno-wschodniego, gorzej zaś z południowej i zachodniej Polski. W porównaniu z poprzednim kwartałem, rozpiętość pomiędzy najmniejszą i największą wartością regionalnych wskaźników koniunktury zwiększyła się o ponad 10 punktów.
Ceny usług budowlanych
W odniesieniu do cen usług budowlanych w II kw. 2007 r. można powtórzyć wniosek z poprzedniego kwartału: ceny znowu wzrosły i nie należy oczekiwać, że w najbliższej przyszłości rosnący trend cen zmieni kierunek. Co więcej, o ile w I kw. saldo cen wzrosło w stosunku do poprzedniego kwartału o 6 punktów, to analogiczny wzrost w obecnym kwartale wynosi prawie 18 punktów.
Ceny usług budowlanych
Relatywnie słabszy wzrost cen obserwuje się w grupie najmniejszych zakładów prywatnych, zatrudniających do 10 pracowników, znacznie większy zaś w przedsiębiorstwach państwowych i komunalnych, a najsilniejszy w przedsiębiorstwach publicznych zatrudniających powyżej 100 osób.
Portfel zamówień firm budowlanych
Na wykresie analizującym trend portfela krajowych i eksportowych zamówień firm budowlanych wyraźnie widać, że w porównaniu z minionym okresem znacznie poprawiła się sytuacja w zakresie eksportu, ale jednocześnie zmniejszył się portfel zamówień od inwestorów krajowych. Prognozy na następne pół roku pozwalają oczekiwać dalszej korzystnej sytuacji w eksporcie, a w przypadku zamówień krajowych krótkotrwałego spadku, po którym powinna nastąpić poprawa.
Portfel zamówień krajowych i eksportowych
Sytuacja finansowa firm budowlanych
Zarówno w sektorze zakładów prywatnych, jak i publicznych trend oceny własnej sytuacji finansowej firm budowlanych, rosnący do ubiegłego kwartału, w obecnym kwartale uległ zahamowaniu. Zgodnie z wyznaczonymi prognozami, ocen podobnych do obecnych można spodziewać się w III kwartale 2007 r. i pewnej poprawy w IV kwartale 2007 r.
Sytuacja finansowa prywatnych i publicznych zakładów budowlanych
Przewidywania firm budowlanych co do własnej sytuacji finansowej w III kw. 2007 r.
Należy podkreślić, że obecna ocena własnej sytuacji finansowej jest korzystniejsza niż w II kw. 2006 r., ale znacznie mniejsza niż w III i IV kw. 2006 r., przy czym w ciągu 13 lat badania koniunktury w budownictwie najlepszy pod tym względem był IV kwartał 2006 r. Wówczas w sektorze prywatnym saldo było większe o 16 pk. niż obecnie, a w publicznym większe o 22 pkt.
Na III kw. 2007 r. najwięcej optymizmu wykazują przedsiębiorstwa publiczne, zwłaszcza największe, a najmniej - małe firmy prywatne.
Nakłady inwestycyjne
II kw. 2007 przyniósł korzystne wyniki w zakresie procesów inwestycyjnych w budownictwie. Widoczny jest wciąż rosnący trend nakładów inwestycyjnych w prywatnych firmach budowlanych, zarówno w okresie obecnym, jak i w przyszłości. W przedsiębiorstwach publicznych, po zmniejszeniu aktywności inwestycyjnej w 2006 r., inwestycje ponownie wzrosły i do końca roku ich poziom powinien być zbliżony do obecnego.
Nakłady inwestycyjne w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych
Zatrudnienie
Mimo że w sezonowym cyklu aktywności budownictwa tradycyjnie II kwartał jest okresem najlepszym, to II kwartał 2007 tego nie pokazuje - trend zatrudnienia wyraźnie zmienił kierunek na malejący. Prognozy wyznaczone na dwa następne kwartały wskazują jednak, że to załamanie powinno mieć charakter krótkotrwały.
Zatrudnienie w prywatnych i publicznych zakładach budowlanych
Coraz poważniejszym problemem dla budownictwa są pracownicy o wysokich, lecz również o niskich walifikacjach. W połowie roku 72% zakładów, a więc o 3 punkty procentowe więcej niż 3 miesiące wcześniej, bardzo często lub często ma trudności ze znalezieniem nowych pracowników o wysokich kwalifikacjach. Rzadko ma takie trudności 21% firm i tylko 8% nigdy. Trudności ze znalezieniem pracowników o niskich kwalifikacjach ma często lub bardzo często 42% zakładów (wzrost w stosunku do poprzedniego kwartału o 2 punkty procentowe), rzadko - 42% i nigdy - 16%.
Bariery aktywności produkcyjnej
Tylko dla 6% firm budowlanych nie zgłasza barier ograniczających ich aktywność produkcyjną. Dla pozostałych, najdotkliwszą barierą, wskazywaną przez 50% firm, są wysokie ceny surowców i materiałów. Na drugim miejscu plasuje się silna konkurencja wewnątrz gałęzi (45% firm), a na trzecim nadmierne obciążenia podatkowe (37%). W porównaniu z I kwartałem 2007 r. zmieniła się więc kolejność głównych barier, przy czym odsetek przedsiębiorstw wskazujących bariery konkurencji i podatków zmienił się nieznacznie, natomiast odsetek zakładów ograniczających działalność produkcyjną z powodu zbyt wysokich cen surowców i materiałów zwiększył się aż o 9 punktów procentowych.
Bariery aktywności zakładów budowlanych
Z wyjątkiem wysokich podatków, zatorów płatniczych oraz niestabilnych przepisów prawnych, wszystkie pozostałe bariery są znacznie częściej wskazywane przez przedsiębiorstwa publiczne niż prywatne. W przypadku konkurencji ta różnica sięga 15 punktów, a w przypadku popytu przekracza 20.
Ok. 13% firm wymienia jeszcze inne bariery, ograniczające ich aktywność. Wśród nich na pierwszym miejscu jest brak na rynku odpowiednich materiałów budowlanych oraz specjalistycznego sprzętu do prac budowlanych, a następnie: wysokie koszty pracy, nierzetelność inwestorów oraz biurokracja.
Firmy budowlane przewidują, że w III kwartale 2007 r. nie zmienią się główne bariery ograniczające ich aktywność, a dotkliwość wszystkich ograniczeń powinna być słabsza niż obecnie.
Sytuacja budownictwa na tle gospodarki
Firmy budowlane nadal bardzo dobrze oceniają zarówno ogólną sytuację gospodarczą, jak i sytuację budownictwa. Jednak rosnący dotychczas trend ocen gospodarki i budownictwa uległ zahamowaniu. Zgodnie z wyznaczonymi prognozami, do końca 2007 roku nie należy oczekiwać większych zmian w tym zakresie.
Sytuacja budownictwa na tle gospodarki według ocen ogółu firm budowlanych
Wśród analizowanych przedsiębiorstw występuje wyraźne zróżnicowanie ocen branży budowlanej. W grupie zakładów będących własnością krajowych osób fizycznych saldo jest mniejsze od średniej o 9 punktów, a w grupie przedsiębiorstw państwowych większe o 6 punktów. W grupie zakładów, które zajmują się pracami wykończeniowymi saldo przekracza średnią o 6 punktów, a dla zakładów przygotowujących tereny pod budowę jest od średniej mniejsze o 12 punktów.
