Ustawa WOH niezgodna z Konstytucją RP

Ustawa o wielkopowierzchniowych obiektach handlowych (WOH) weszła w życie w lipcu 2007 roku. Wymierzona w hipermarkety uderzyła także w apteki, salony samochodowe czy meblowe. Zastopowała napływ inwestycji zagranicznych, a niektóre obecne w Polsce firmy, zaczęły się głośno zastanawiać nad "przeprowadzką" - tam, gdzie łatwiej... Wyrokiem z 8 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny uznał ustawę z 11 maja 2007 r. o tworzeniu działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (WOH) za niezgodną z Konstytucją RP.

"Wyrok kończy długą walkę, której celem było wykazanie, że ustawa nie tylko jest niekonstytucyjna, ale blokuje rozwój ekonomiczny Polski w zakresie nowoczesnych form dystrybucji, takich jak centra handlowe, jak również wszelkich form handlu powyżej 400 m², w tym na dworcach kolejowych, lotniczych, w hotelach itp." - mówi Patrick Delcol, prezes Polskiej Rady Centrów Handlowych. - "Mamy nadzieję, że decyzja Trybunału Konstytucyjnego zmotywuje samorządy miast polskich do jak najszybszego wdrożenia planów zagospodarowania przestrzennego jako najbardziej skutecznej formy tworzenia podstaw rozwoju przestrzeni miejskiej. Plany zagospodarowania przestrzennego tworzą również przejrzyste warunki inwestycyjne dla wszystkich podmiotów gospodarczych" - dodaje.
"Istnieje podstawa prawna, by deweloperzy, inwestorzy i sieci handlowe, które poniosły straty w wyniku ustawy uznanej za niekonstytucyjną, żądały odszkodowań od Skarbu Państwa. Nawet jeżeli nie będą się o to starały, to branża handlowa powinna przedstawić Skarbowi Państwa rachunek, by zobrazować, ile to kosztowało" - mówi Piotr Szafarz, radca prawny PRCH.

 Rynek detaliczny w Polsce
Według danych DTZ, rynek detaliczny w Polsce to obecnie ponad 7 680 000 m² powierzchni handlowej. Na 1000 mieszkańców w Polsce przypada dziś 133 m² powierzchni centrów handlowych, a średnia europejska to 172 m². Plany na kolejne dwa lata przewidują powstanie prawie 2 500 000 m² powierzchni. Nowa fala inwestycji to przede wszystkim specjalne, wielofunkcyjne i bardzo ambitne projekty, realizowane również w małych miastach. Ten trend znajduje potwierdzenie w liczbach: przewiduje się, że w ciągu najbliższych dwóch lat podwoi się udział miast o liczbie mieszkańców od 50 000 do 100 000 w całkowitej podaży powierzchni handlowej w Polsce (z 6% w kwietniu 2008 roku do 12% na koniec 2009 roku). Wiele z tych projektów to elementy planów rewitalizacji poprzemysłowej przestrzeni miejskiej lub centrów miast. Ważny jest również fakt, że każde nowe centrum wielofunkcyjne (funkcja handlowa, rekreacyjna, mieszkalna, biurowa) wiąże się z inwestycjami rzędu 20 milionów złotych w infrastrukturę miejską (drogi, dojazd, kanalizacja itp.). Bez tych inwestycji do budżetów lokalnych nie wpłynie tak potrzebny zastrzyk finansowy.
Dziś, po kilku latach funkcjonowania w Polsce jakościowych, wielofunkcyjnych centrów handlowych wysokiej klasy, można stwierdzić, że są one prawdziwą siłą napędową gospodarki. Zachodnioeuropejskie przykłady (Birmingham, Rotterdam, Manchester, Lille, Bilbao, Berlin) oraz ciągły wzrost poziomu urbanizacji na świecie wskazują, że bogata oferta handlowa jest nie tylko siłą napędową rewitalizacji centrów miast, ale również wspiera i zwiększa atrakcyjność oferty handlowej. Centra handlowe stymulują rozwój nowoczesnego handlu i sfery usług dla klientów, a także ekspansję polskich firm detalicznych, zwłaszcza w sektorze mody. Jednocześnie w Polsce stale wzrasta zapotrzebowanie na nową powierzchnię handlową. Polscy konsumenci lubią zakupy, a ich siła nabywcza w ciągu ostatnich dwóch - trzech lat rosła o około 20% rocznie. Nowa infrastruktura handlowa i wielofunkcyjna będzie również jednym z ważnych elementów polskich przygotowań do organizacji Euro 2012.

Konsekwencje ustawy o WOH
Boom w sektorze nieruchomości komercyjnych, będący kołem zamachowym polskiej gospodarki, mógł zostać łatwo zastopowany przez długofalowe konsekwencje ustawy o WOH. Istniała również możliwość przekierowania pieniędzy inwestorów zagranicznych poza Polskę. Należy mieć także na uwadze ogólną sytuację ekonomiczną w Europie. Kryzys gospodarki europejskiej, w ślad za amerykańskim, może się wkrótce odbić negatywnie na polskim rynku, szczególnie jeżeli zostałby on osłabiony wskutek zahamowania rozwoju tego dynamicznego i dochodowego sektora gospodarki. Ustawa o WOH już nadwyrężyła wizerunek Polski, ponieważ Komisja Europejska wszczęła postępowanie przeciwko Polsce w związku z naruszeniem unijnego prawa, dotyczącego swobody działalności gospodarczej.
Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione powyżej aspekty negatywne, prezes PRCH w imieniu handlowców i konsumentów apelował o jak najszybsze zniesienie tej niekonstytucyjnej ustawy.

WOH - krótka historia ustawy

• Jedna z najgorszych ustaw po 1989 r., uchwalona pomimo:
  - negatywnego stanowiska Rządu z 15 maja 2006;
  - dwóch negatywnych opinii UKIE z 12 marca i 4 maja 2007;
  - bardzo krytycznej uchwały Senatu z 1 czerwca 2007 odrzucającej ustawę;
  - wielokrotnego przedstawiania rzeczowych i konkretnych argumentów przeciwko ustawie wszystkim uczestnikom procesu legislacyjnego.
• Skargi konstytucyjne:
  - Rzecznika Praw Obywatelskich z 18 października 2007 (wskutek złożenia Rzecznikowi wniosku przez PRCH);
  - Lewiatan z 14 września 2007.
• Postępowanie wszczęte przez Komisję Europejską
  Brak rozporządzenia wykonawczego przez dziesięć miesięcy od wejścia w życie ustawy oznaczał prawny zakaz tworzenia nowej powierzchni handlowej.

Skutki ustawy

• Wstrzymanie wielu projektów komercyjnych o wartości idącej w miliardy euro; duże ryzyko alokacji tych środków w innych krajach.
• Ekspansja sieci dyskontowych (zagrożenie dla lokalnego handlu).
• Wstrzymanie inicjatyw oraz projektów i planów regeneracji urbanistycznej oraz rewitalizacji poprzemysłowej.
• Zahamowanie procesów inwestowania w infrastrukturę miejską, związaną z tworzeniem nowych wielofunkcyjnych zespołów urbanistycznych.;
• Dramatycznie negatywny wpływ na poziom zatrudnienia wobec dotychczasowej korzystnej sytuacji w ciągu ostatnich sześciu miesięcy.
• Utrata szansy na modernizację istniejącej, jak i stworzenie nowoczesnej, infrastruktury technicznej (drogi, środki transportu, instalacje techniczne wszelkiego typu).
• Utrata możliwości wykorzystania dotacji z Unii Europejskiej.
• Niemożność przygotowania bazy i zaplecza o określonym standardzie niezbędnych do sukcesu EURO 2012.
• Negowanie faktu, że Polska jest w dalszym ciągu krajem niedoinwestowanym w wielu dziedzinach gospodarki, ciągle cierpiącym z powodu dewastacji okresu wojny, jak i lat powojennych.
• Podtrzymywanie fałszywego przeświadczenia, że ustawa o WOH jest mechanizmem ochronnym dla małych operatorów handlowych.
• Hamowanie naturalnych praw rozwoju ekonomicznego, którego podstawą jest "zdrowa" konkurencyjność.
• Pogorszenie wizerunku Polski na zewnątrz.