Recast dyrektywy EPBD jako środek ograniczający zużycie energii przez budynki

Zwiększenie efektywności energetycznej jest obecnie jednym z podstawowych zagadnień, nad którymi pracują władze i instytucje naukowe Unii Europejskiej. Pozytywne wyniki działań w tym zakresie pozwoliły by na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego państw członkowskich, stopniowe ograniczanie zależności energetyki w tym rejonie od państw posiadających duże zasoby nieodnawialnych surowców energetycznych, a także na ograniczenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi przez Unię Europejską w ramach planu 3x20, do 2020 r. emisja dwutlenku węgla na jej terytorium powinna się zmniejszyć o 20%, natomiast efektywność energetyczna zwiększyć się o 20%.

Budynki przyczyniają się do zużycia około 40% energii w UE, więc ich efektywność energetyczna w znacznym stopniu oddziałuje na całościowe wyniki wspólnoty w tym zakresie. Pierwotna wersja dyrektywy EPBD (dyrektywa 2002/91/WE w sprawie efektywności energetycznej budynków) miała na celu poprawę parametrów budynków za pomocą dwóch typów instrumentów:

• informacyjnych, tzn. dołączania do budynków informacji na temat ich parametrów energetycznych. Tego typu dane miały w założeniu spowodować zwiększenie zainteresowania konsumentów budynkami zużywającymi mniejsze, w porównaniu z innymi, ilości energii, co w bezpośredni sposób przekłada się na koszty eksploatacji,
• regulacyjne – ustanawiające minimalne wymagania pod względem efektywności energetycznej dla budynków, które mogą być osiągnięte przy zachowaniu opłacalności ekonomicznej budowy.

W dniu 18 czerwca br. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej został opublikowany Recast dyrektywy EPBD 2010/31/UE. Główne bodźce, które doprowadziły do nowelizacji dyrektywy, to konieczność ustanowienia skuteczniejszych działań zmierzających do wykorzystania niezrealizowanego potencjału oszczędności energii w budynkach, lepszego dostosowania zabiegów poprawiających efektywność energetyczną do lokalnych warunków klimatycznych i zapewnienia ich opłacalności ekonomicznej. Zgodnie z założeniem, zmiany merytoryczne w dyrektywie nie powinny powodować utraty jej przejrzystości. Istotnym problemem również zauważonym przez autorów nowego dokumentu jest wzrost zużycia energii na cele związane z chłodzeniem budynków w Europie w okresie letnim, spowodowany przez coraz większą popularność systemów klimatyzacji. W związku z tym podkreślana jest waga strategii służących poprawie charakterystyki cieplnej budynków w okresie letnim, większego znaczenia nabierają czynniki takie jak zacienienie, pojemność cieplna konstrukcji budynku czy techniki pasywnego chłodzenia.

Dyrektywa EPBD w nowej postaci większą uwagę zwraca na zastosowanie minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej w stosunku do budynków, ich modułów lub elementów, podlegających ważniejszym renowacjom, czyli takim, dla których całkowity koszt prac związanych z przegrodami zewnętrznymi lub systemami technicznymi budynku przekracza 25% jego wartości (z pominięciem wartości gruntu, na którym jest posadowiony), lub które obejmują ponad 25% powierzchni przegród zewnętrznych obiektu. Jednocześnie wyeliminowane zostało kryterium zawężające powyższe wymagania do budynków posiadających powyżej 1000 m² powierzchni użytkowej. Dyrektywa ustanawia również wytyczne w zakresie minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej, do których opracowania zobowiązane są państwa członkowskie, wobec modernizowanych lub wymienianych elementów budynków stanowiących część przegród zewnętrznych i mających wpływ na ich parametry energetyczne, a także wobec instalowanych, modernizowanych lub wymienianych systemów technicznych budynku. Zgodnie z zawartymi w niej zapisami wymagania te powinny być sformułowane przynajmniej w stosunku do:

• systemów ogrzewania,
• systemów wody ciepłej użytkowej,
• systemów klimatyzacji,
• dużych systemów wentylacyjnych,

lub ich kombinacji.

Dyrektywa przedstawia też wymagania odnośnie opracowywania krajowych planów mających na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii, a także ustanawiania niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energetycznej i sprawozdań z przeglądów. Zmodernizowana dyrektywa EPBD zobowiązuje państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowo powstające budynki były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”. W przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz stanowiących ich własność ma to nastąpić jeszcze wcześniej – od 31 grudnia 2018 r. Państwa członkowskie powinny też opracować krajowe plany mające na celu zwiększenie liczby budynków „o niemal zerowym zużyciu energii” które mają zawierać m.in. polityki i działania służące motywowaniu do przekształcania w budynki tego typu obiektów poddawanych renowacji.

Dyrektywa 2010/31/UE zwraca także uwagę na kwestię zachęt finansowych wspierających poprawę charakterystyki energetycznej budynków w państwach członkowskich. Do dnia 30 czerwca 2011 r. wymagane jest sporządzenie wykazu aktualnych krajowych instrumentów i środków w tym zakresie oraz, w razie potrzeby, zaproponowanie kolejnych. Środki uwzględnione w wykazie muszą wykraczać poza podstawowe postanowienia dyrektywy. Komisja Europejska będzie prowadziła analizę ich skuteczności i w razie potrzeby przekazywała swoje porady i zalecenia mające prowadzić do jej zwiększenia.

Postanowienia dyrektywy powinny wejść w życie w państwach członkowskich najpóźniej do 9 stycznia 2013 r., poza pewnymi wyjątkami, dotyczącymi budynków innych niż zajmowane przez władze publiczne, które zaczną obowiązywać od 9 lipca 2013 r.