Praca w upały a obowiązki pracodawcy. Co mówią przepisy BHP?
Praca w upały na zewnątrz, czy też w pomieszczeniu bez klimatyzacji, to prawdziwe wyzwanie dla pracowników, jak i pracodawców. Jednym i drugim pomagają przepisy BHP. Określają one zasady zapewnienia komfortu pracy w skrajnych temperaturach. Co mówią przepisy o pracy w upale? Jakie są obowiązki pracodawcy, a jakie prawa przysługują pracownikom?
Spis treści
- Praca w upały a obowiązki pracodawcy
- Praca w upały, czyli woda i napoje dla pracowników
- Praca w upały – kary dla pracodawców za łamanie przepisów
- Co należy się pracownikowi w czasie upału?
- Praca w upały może być niebezpieczna. Jaka pierwsza pomoc?
- Przy jakiej temperaturze skraca się czas pracy?
Praca w upały a obowiązki pracodawcy
Praca w upał, przed którymi trudno się schronić w zacienione lub klimatyzowane miejsce, nakłada na pracodawców szereg obowiązków. Prawo nie ogranicza do jakiej maksymalnej temperatury dopuszcza się wykonywanie pracy, ale gdy temperatura powietrza osiąga 25°C i więcej, pojawiają się dodatkowe wymagania. Za łamanie przepisów BHP grożą kary pieniężne. Z kolei pracownicy, którzy nie zostali zabezpieczeni przed upałami, są narażeni na poważne uszczerbki na zdrowiu. Jakie są obowiązki pracodawcy? Co mu za to grozi? Czego może domagać się pracownik?
Praca w upały, czyli woda i napoje dla pracowników
Praca w upały to sytuacja, w której pracodawca ma obowiązek przede wszystkim zapewnić pracownikom zimne napoje. Nie może ich zabraknąć dla nikogo w ciągu całej zmiany roboczej. Taki obowiązek pojawiają się wówczas, gdy pracownicy wykonują np. roboty budowlane na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C lub na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) zaleca, żeby w szczególnie gorącym mikroklimacie napoje były wzbogacone w sole mineralne i witaminy.
Zimne napoje czy woda do picia to nie wszystkie obowiązki pracodawcy, gdy mamy do czynienia z pracą w upały. Każda osoba, wykonująca prace brudzące na otwartej przestrzeni w wysokiej temperaturze – a takie są najczęściej prace wykonywane na budowie – gdy nie ma dostępu do wody bieżącej, musi mieć zapewnione do celów higienicznych co najmniej 90 l wody dziennie. Lepiej dobrze policzyć ewentualne zapotrzebowanie na wodę i być przygotowanym na szybkie podstawienie cysterny.
Praca w upały – kary dla pracodawców za łamanie przepisów
Praca w upały lub w niskich temperaturach to jeden z elementów BHP na budowie, wciąż uważanego za kłopotliwy temat, bo postrzegany jako kosztotwórcze. Ale nie ma przyzwolenia na oszczędzanie kosztem bezpieczeństwa pracownika, nawet jeżeli chodzi o pracę w upały, która może bez odpowiedniej ochrony spowodować nie tylko uszczerbek na zdrowiu, ale także śmierć. Jakie kary grożą pracodawcom, gdy nie wywiązują się ze swoich obowiązków?
Jeśli chodzi o kary, to gdy pracodawca nie zapewnia pracownikom odpowiedniej ilości zimnych napojów, może zostać na niego nałożona kara grzywny od 1000 do 30 000 zł. Pamiętajmy, że jest to wykroczenie wobec pracownika, za które grożą kary przewidziane w art. 283 par. 1 Kodeksu pracy. Gdy podczas kontroli inspektor stwierdzi łamanie przepisów w tym zakresie, może od razu nałożyć grzywnę w postaci mandatu karnego w wysokości od 1000 do 2000 zł. Gdyby sytuacja na danej budowie powtarzała się, to w przypadku stwierdzonej recydywy może to być mandat do 5000 zł, sprawa też może trafić do sądu, który może nałożyć karę do 30 000 zł.
Co należy się pracownikowi w czasie upału?
Podczas pracy w upały pracownik ma prawo żądać, by pracodawca dostarczył zimne napoje i wodę do celów higienicznych w wystarczającej ilości. Za łamanie swoich praw pracownik może zgłosić do PIP prośbę o kontrolę. Z analiz PIP wynika, że podczas upałów pracownicy często zwracają się do PIP, czy to o poradę co im się w takich sytuacjach należy lub jakie są obowiązki pracodawcy, były też oczywiście i skargi. Jednak w PIP twierdzą, że liczba nieprawidłowości stwierdzanych przez inspektorów pracy podczas upałów na placach budów nie jest znacząca. Widać większość przedsiębiorców czy pracodawców wychodzi z założenia, że czego jak czego, ale zimnej wody do picia na budowie, gdy żar z nieba się leje nie powinno zabraknąć.
Praca w upały może być niebezpieczna. Jaka pierwsza pomoc?
Spełnienie obowiązków przez pracodawcę podczas pracy w upale to nie lada wyzwanie. Na placu budowy (z wyjątkiem ewentualnie klimatyzowanych baraków kadry zarządzającej) trudno znaleźć miejsce wytchnienia od wysokiej temperatury, co najwyżej trochę cienia. Dlatego nietrudno, nawet mając do dyspozycji napoje, może dojść do przegrzania organizmu. Praca w wysokich temperaturach może prowadzić do odwodnienia, wyczerpania cieplnego bądź udaru cieplnego, dlatego warto obserwować siebie lub innych, by móc w razie szybko udzielić pierwszej pomocy.
Odwodnienie – dochodzi do niego gdy zbyt szybko organizm traci płyny na skutek pocenia lub niedostatecznego ich uzupełniania. Gdy utrata płynów przekroczy 1,5% masy ciała, pojawia się uczucie zmęczenia, osłabienia, suchości w ustach. Skutkiem odwodnienia jest zmniejszenie zdolności do pracy i wydłużenie czasu reakcji.
Wyczerpanie cieplne – to stan, któremu towarzyszy zmniejszenie zdolności wykonywania pracy aż do utraty możliwości jej kontynuowania. Objawia się zmęczeniem, osłabieniem, zaburzeniami widzenia, zawrotami i bólem głowy. W efekcie występuje przyspieszone bicie serca, obfite pocenie, niepewny chód, bladość, a nawet może dojść do zapaści.
Udar cieplny – najwyższy stopień przegrzania, jest rezultatem załamania się mechanizmów termoregulacji. Wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej, gdyż jest to stan zagrażający życiu. Objawami udaru cieplnego są dreszcze, niepokój lub rozdrażnienie. Natomiast skutkami udaru są: euforia, brak orientacji, utrata przytomności, drgawki, zaczerwienienie twarzy, gorąca, sucha skóra, dreszcze, zapaść. Podczas udaru cieplnego temperatura ciała przekracza 40°C.
Pierwsza pomoc – w przypadku widocznych objawów wyczerpania cieplnego poszkodowanego należy ułożyć płasko z lekko uniesionymi nogami i głową, podać do picia wodę mineralną, ewentualnie zwykłą wodę lekko osoloną, by wyrównać straty elektrolitów.
Listen to "Jak radzić sobie z upałami?" on Spreaker.Przy jakiej temperaturze skraca się czas pracy?
Przepisy BHP nie regulują wprost, jaka jest najwyższa dozwolona temperatura w miejscu pracy. Określona została natomiast dopuszczalna temperatura w przypadku pracy osób młodocianych i kobiet w ciąży – wynosi 30 stopni w pomieszczeniach biurowych. Zalecenia ekspertów BHP mówią też o nieprzekroczeniu:
- 30°C – w pomieszczeniach biurowych,
- 28°C – podczas ciężkiej pracy fizycznej,
- 26°C – podczas pracy w warunkach szczególnych.
Są to jednak tylko zalecenia, a nie obowiązujące przepisy prawa. Jeśli temperatura w miejscu pracy jest za wysoka, pracodawca może skrócić czas pracy. Lecz tu też jest to jedynie jego dobra wola, a nie obowiązujące prawo. Jeśli pracodawca zdecyduje się na skrócenie czasu pracy ze względu na upał, winien on wypłacić pełne wynagrodzenie.
