Planowanie przestrzenne - na czym polega? Przepisy o planowaniu przestrzennym

Planowanie przestrzenne, to według ogólnej definicji, wszelkie działania zmierzające do racjonalnego zagospodarowania przestrzeni z uwzględnieniem potrzeb społeczeństwa. W Polsce planowanie przestrzenne realizowane jest na czterech poziomach: krajowych, regionalnym, lokalnym oraz funkcjonalnym. Przepisy o planowaniu przestrzennym reguluje szereg dokumentów prawnych, a najważniejszym jest ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku wraz z późniejszymi poprawkami.

Planowanie przestrzenne definicja

Planowanie przestrzenne precyzuje standardy zagospodarowania terenu. Systematyzuje działanie mające na celu efektywne i racjonalne wykorzystanie przestrzeni, uwzględniające dobro różnych jej użytkowników. Planowanie przestrzenne daje możliwość kształtowania przestrzeni zgodnie z potrzebami mieszkańców, zachowując zasady zrównoważonego rozwoju, walory środowiskowe, kulturowe, przy jednoczesnym uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych, a także ekologicznych. 

Na czym polega planowanie przestrzenne?

Planowanie przestrzenne jako narzędzie zarządzania polega na formułowaniu celów i zadań polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz określa sposób jej realizacji. Zadaniem planowania przestrzennego jest wskazywanie możliwości optymalnego wykorzystania danego obszaru dla osiągnięcia celów rozwojowych.

Planowanie przestrzenne w Polsce reguluje szereg dokumentów prawnych, z których najważniejszym jest ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Precyzuje ona rodzaj, zakres oraz tryb uchwalania poszczególnych dokumentów planistycznych na różnych szczeblach administracji publicznej.

Zgodnie z ustawą w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się przede wszystkim:

• wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury;
• walory architektoniczne i krajobrazowe;
• wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych;
• wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
• wymagania ochrony zdrowia oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia,
• walory ekonomiczne przestrzeni;
• prawo własności;
• potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
• potrzeby interesu publicznego;
• potrzeby rozwoju infrastruktury technicznej, w szczególności sieci szerokopasmowych;
• zapewnienie udziału społeczeństwa w pracach nad studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz planem zagospodarowania przestrzennego województwa;
• zachowanie jawności i przejrzystości procedur planistycznych;
• potrzebę zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności.

Planowanie przestrzenne w KPZK 2030

Najważniejszym dokumentem strategiczny dotyczącym zagospodarowania przestrzennego kraju jest Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030). Opracowano go zgodnie z zapisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dokument wskazuje na konieczne zmiany w planowaniu przestrzennym. Są to:

• wizja zagospodarowania przestrzennego kraju do 2030 roku,
• cele i kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania kraju,
• zasady działalności człowieka w przestrzeni.

Integralną częścią dokumentu są raporty z prac nad przygotowaniem koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, opis procesu oceny oddziaływania KPZK 2030 na środowisko oraz listę ekspertyz opracowanych na potrzeby koncepcji.

Poziomy planowania przestrzennego

Na potrzeby KPZK 2030 dokonano rozróżnienia w systemie planowania przestrzennego. Planowanie przestrzenne realizowane jest na czterech poziomach:

• planowanie przestrzenne krajowe – kompetencje w zakresie przygotowania dokumentów planistycznych przysługują:- ministrowi do spraw rozwoju regionalnego (koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju),- innym ministrom właściwym odpowiedzialnym za działania w określonych funkcjonalnie elementach zagospodarowania Polski oraz mających kompetencje w zakresie przygotowania odpowiednich dokumentów planistycznych, w tym ministrowi właściwemu ds. gospodarki i ministrowi właściwemu do spraw skarbu państwa w zakresie zarządzania i ochrony strategicznych złóż kopalin,
• planowanie regionalne - kompetencje w zakresie przygotowania dokumentów planistycznych na poziomie województwa przysługują samorządom województw (plany przestrzennego zagospodarowania województw),
• planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym – ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje dwa dokumenty, na podstawie których gmina prowadzi politykę i gospodarkę przestrzenną. Są to:

1. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - dokument  określający zarys polityki przestrzennej i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, uwzględniający uwarunkowania (czyli czynniki i ograniczenia) rozwoju przestrzennego. Studium nie jest aktem prawnym obowiązującym mieszkańców i podmioty gospodarcze, zatem nie może być podstawą wydawania decyzji administracyjnych dotyczących zagospodarowania terenu. Jako akt kierownictwa wewnętrznego stanowi zbiór informacji ułatwiających prowadzenie gospodarki przestrzennej. Opracowanie i uchwalenie studium jest obowiązkowe i powinno poprzedzać sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
2. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - jest aktem prawa lokalnego, tzn. jest wiążący dla organów samorządowych gminy, instytucji publicznych, podmiotów gospodarczych i wszystkich obywateli. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem, który wyznacza ramy i przesądza o gospodarce przestrzennej gminy.

• planowanie funkcjonalne - to oddzielna przekrojowa kategoria planistyczna dotycząca zapewnienia planowania na obszarach o specyficznych cechach, niezwiązanych z ograniczeniami administracyjnymi niezależnie od istnienia planu krajowego, planów wojewódzkich czy lokalnych (plany obszarów funkcjonalnych).