Ocena nowego modelu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego

W trzy miesiące od czasu wejścia w życie nowej ustawy o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym i Ustawy o koncesjach na roboty budowlane 94% badanych kierowników referatów, zajmujących się inwestycjami w urzędach miejskich, wojewódzkich, marszałkowskich oraz starostwach powiatowych przyznaje, że nigdy nie korzystało z modelu współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego przy realizacji samorządowych projektów inwestycyjnych. Ponad połowa ankietowanych zamierza wykorzystać nowe przepisy do prowadzenia inwestycji, przede wszystkim w infrastrukturę turystyczną (63%) i sportową (56%), ale aż 44% badanych w ogóle nie wie o co chodzi w PPP – wynika z badań przeprowadzonych przez GFK Polonia, na zlecenie Kancelarii Prawnej Wojciechowska & Kotarba.

Instytut Badania Opinii GfK Polonia na zlecenie Kancelarii Prawnej Wojciechowska & Kotarba przeprowadził badanie ilościowe, którego celem była odpowiedź na pytanie, czy samorządowcy zamierzają korzystać z nowego modelu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego po zmianie przepisów.

Przypomnijmy. 20 lutego weszła w życie Ustawa o koncesjach budowlanych, a 27 lutego weszła w życie nowa Ustawa o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym, która miała zastąpić dotychczasowe, skomplikowane i w praktyce martwe przepisy o partnerstwie. W nowej ustawie zrezygnowano szczegółowego określania zakresu i treści umowy pozostawiając te kwestie decyzji partnerów. Zrezygnowano także z przepisów "instruktażowych" i odesłano do obowiązującego już w Polsce prawa, szczególnie do kodeksu cywilnego. Wybór partnera PPP ma odbywać się, na mocy obowiązujących przepisów, na podstawie prawa zamówień publicznych lub ustawy koncesyjnej.

Tylko 8% mówi o korupcji

Wśród badanych kierowników biur, referatów, wydziałów zajmujących się inwestycjami w urzędach miejskich, wojewódzkich, marszałkowskich oraz starostwach powiatowych, niemal wszyscy (94%) przyznają, że nigdy nie korzystali z modelu współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego przy realizacji samorządowych projektów inwestycyjnych. Jako bariery w wykorzystywaniu modelu współpracy PPP badani najczęściej podają kwestię przepisów – 22% z nich uznaje, że przeszkodą są skomplikowane i niezrozumiałe przepisy i procedury, a kolejne 10% twierdzi, że przepisy w tej kwestii są złe. Inne aspekty wymieniane jako bariery to brak wykwalifikowanej kadry w podmiotach publicznych a w tym własna niewiedza badanych (8%) oraz brak zainteresowania ze strony partnerów prywatnych (8%). Wśród argumentów pojawiła się również kwestia podejrzeń o korupcję, jaką rodzić może tego tupu współpraca (8%) a także wysokie koszty analizy ekonomiczno-prawnej (8%). Uwagę zwrócić może znaczny odsetek osób (44%), które wstrzymują się od udzielenia odpowiedzi na pytanie, co może oznaczać brak wiedzy badanych w tym zakresie.

- W obecnym kształcie ustawy o PPP nie istnieje już obowiązek sporządzania przed podmiot publiczny analiz ekonomiczno-prawnych w zakresie projektowanego przedsięwzięcia, które faktycznie stanowiły główną przeszkodę w realizacji inwestycji. Po drugie, obecne przepisy, stanowią jedynie o ramie współpracy partnerów, nie ingerując w nią szczegółowo, jak miało to miejsce, dotychczas. Wreszcie ustawa ma m.in. "zapobiegać" korupcji poprzez zalegalizowanie oraz "ubranie" w ramy prawne współpracy podmiotu publicznego z partnerem prywatnym – mówi mec. Monika Wojciechowska-Szac, wspólnik w kancelarii Wojciechowska & Kotarba.

- Zaskoczeniem jest, iż jako znaczącą barierę tylko 8% samorządowców wymieniło korupcję i tzw. "układy" jako czynnik zniechęcający do realizacji inwestycji w ramach modelu PPP, przy czym wiadome jest, że właśnie podejrzenie o korupcję i jest jedną z największych barier w zawieraniu umów w oparciu o model Partnerstwa Publiczno-Prywatnego. Być może wpłynęła na tak szybką zmianę postawy wobec zagrożenia korupcją i obawa przed ściągnięciem sobie na głowę instytucji kontrolnych, zmiana klimatu wobec PPP na szczeblu rządowym – wyjaśnia Adrian Furgalski, z Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.

Samorządy chcą inwestować, ale nie wiedzą jak

Obserwuje się natomiast duże zainteresowanie współpracą tego typu w przyszłości a zatem pod rządami nowych regulacji prawnych. Ponad połowa badanych (54%) deklaruje, że zamierza korzystać z modelu współpracy w ramach partnerstwa publiczno prywatnego lub modelu współpracy w ramach koncesji na roboty budowlane. Blisko co czwarty badany urzędnik uznał, że nie przewiduje takiej możliwości, zaś 22% nie potrafiła udzielić odpowiedzi.

- Badania pokazały nieznajomość nowych przepisów i procedur wśród samorządowców – mec. Monika Wojciechowska-Szac. - Ustawa o PPP jak i przepisy dotyczące koncesji na roboty budowlane lub usługi wymagają kampanii informacyjnej i przybliżenia ich samorządowcom oraz wskazania na korzyści finansowe dla regionów– dodała Wojciechowska-Szac.

Najczęściej wskazywanym przez badanych typem inwestycji, które mogłyby być realizowane w urzędach w ramach modelu PPP, są inwestycje w infrastrukturę turystyczną (63%) oraz sportową (56%). Co druga badana osoba jako obszar potencjalnych inwestycji wskazuje infrastrukturę drogową (50%) oraz kulturalną (48%). Stosunkowo popularne byłyby również inwestycje w zakresie ochrony zdrowia (46%) oraz budownictwa socjalnego czy komunalnego (32%). Nieco rzadziej badani wskazują na usługi komunalne (26%), gospodarkę odpadami (22%), edukację (22%) a także zaopatrzenie w wodę i ścieki (20%).

Zdecydowana większość badanych (68%) za podstawową korzyść płynącą z realizacji inwestycji w ramach modelu PPP uznaje zmniejszenie kosztów. Większość bo 62% respondentów uznaje również, że rozwiązanie tego typu przynosi efekt w postaci podniesienia jakości usług, a także, że daje możliwość absorpcji środków finansowych Unii Europejskiej (60%). Dodatkowo nieco rzadziej niż co drugi badany (48%) w zastosowaniu modelu PPP widzi również szansę na skrócenie czasu realizacji inwestycji. Większość, bo ponad połowa urzędników odpowiedzialnych za inwestycje przyznaje, że nie wie, czy nowe przepisy ułatwiają współpracę podmiotu publicznego z partnerem prywatnym. Zdaniem 40% z nich twierdzi, że nowe przepisy spełniają taką funkcję. Natomiast 8% respondentów twierdzi, że nie stanowią one ułatwienia we współpracy między podmiotami.

- Przeprowadzone badania świetnie pokazują, że podstawową przyczyną nie stosowania PPP w Polsce jest brak wiedzy na temat tego instrumentu – 44 % respondentów nie potrafi podać powodu, dla którego go nie stosowało a tylko 10% uznaje iż działo się tak w wyniku złego prawa – mówi Irena Herbst, prezes zarządu fundacji Centrum PPP, a wcześniej Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki. Zdaniem Herbst dotychczasowy brak zainteresowania PPP aż 94% respondentów oraz fakt uznania przez 22% za główną tego przyczynę nadmierność komplikacji dotychczasowych przepisów jest dobrym potwierdzeniem powyższej konstatacji.
- Świadczy o tym także odpowiedź identyfikująca korzyści z PPP – pozornie trafnie ale nie do końca: między najbardziej popularnym wskazaniem(mniejsze koszty – 68%) a wskazaniem "krótszego okresu realizacji"(48%) jest 20 punktów procentowych różnicy. To bardzo dużo, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę, że niższe koszty w PPP osiąga się przede wszystkim właśnie w wyniku skrócenia czasu budowy i efektywniejszego zarządzania w całym okresie życia projektu co rekompensuje wyższe koszty pozyskania kapitału przez podmiot prywatny - wyjaśnia Irena Herbst.

Potrzebne szkolenia

Co na temat projektu sądzą sami samorządowcy?
- Odpowiednie przeszkolenie kadry jednostek samorządu terytorialnego z zakresu partnerstwa publiczno-prywatnego pomogłoby zwiększyć zainteresowanie tą formułą, a co za tym idzie wdrożyć model współpracy PPP przy realizacji projektów samorządowych – mówi Urszula Falba, kierownik wydziału rozwoju powiatu i inwestycji Starostwa Powiatowego w Słupsku. - Myślę tutaj przede wszystkim o szkoleniach informacyjnych - np. PPP jako konkurencyjny sposób finansowania inwestycji publicznych i o szkoleniach przygotowujących kadrę do wdrożenia modelu współpracy PPP, w tym obejmujące przede wszystkim: akty prawne; umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym; zasady i mechanizm współpracy między jednostką publiczną a partnerem prywatnym; materiały przetargowe; modele współpracy między partnerami.

O BADANIU:
W dniach 02.03.2009 – 07.04.2009 Instytut Badania Opinii GfK Polonia na zlecenie Kancelarii Radców Prawnych. Wojciechowska & Kotarba przeprowadził badanie ilościowe, którego celem była odpowiedź na pytanie, czy samorządowcy zamierzają korzystać z nowego modelu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego po zmianie przepisów. Badanie przeprowadzono przy zastosowaniu techniki CATI na próbie kierowników biur, referatów, wydziałów zajmujących się inwestycjami w urzędach miejskich, wojewódzkich oraz marszałkowskich. Kancelaria Wojciechowska & Kotarba zajmuje się aspektami prawnymi związanymi z partnerstwem publiczno-prywatnym, w tym doradza klientom w zakresie analizy przedsięwzięcia i pomocy w przygotowaniu partnerstwa, przygotowuje umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym określającym zasady współpracy pomiędzy podmiotami biorącymi udział w przedsięwzięciu w ramach PPP.